Οι εξελίξεις μετά το ηχηρό “όχι” του κυπριακού κοινοβουλίου στη συμφωνία του Eurogroup για την Κύπρο είναι ραγδαίες, και τα σενάρια για το τι μέλλει γενέσθαι στη Μεγαλόνησο δίνουν και παίρνουν. Οι Financial Times και το ευρωπαϊκό think tank Open Europe παρουσιάζουν και αναλύουν σήμερα τα πιθανότερα σενάρια.
Σύμφωνα με τους Financial Times, τα τέσσερα πιθανά σενάρια είναι τα εξής:
1. Διάσωση από τη Ρωσία
Σχετικά με το σενάριο της ρωσικής βοήθειας, θεωρείται δεδομένο ότι η Κύπρος θα αναγκαστεί να πουλήσει περιουσιακά της στοιχεία για να επιτευχθεί μία συμφωνία, και σε αυτό το πλαίσιο υπάρχουν δύο επιλογές: Είτε να παράσχει η Κύπρος στη Ρωσία αυξημένη πρόσβαση στα πιθανά αποθέματα φυσικού αερίου, είτε να συμφωνηθεί μία εξαγορά και ανακεφαλαιοποίηση κυπριακής τράπεζας από τη Ρωσία. “Θα είναι όμως ικανοποιημένη η Ευρωζώνη αν αποκτήσει η Ρωσία τόσο μεγάλο “πάτημα” στην Κύπρο, την ώρα που η ΕΕ είναι αποφασισμένη να συρρικνώσει τον τραπεζικό κλάδο της Κύπρου και να σπάσει τον “ομφάλιο λώρο” με τη Μόσχα; Και οι Ρώσοι, θα είναι ικανοποιημένοι αν αγοράσουν μια τράπεζα. Την ώρα που η εμπιστοσύνη στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα είναι χαμηλότερη από ποτέ;”, αναρωτιέται σε άρθρο της η εφημερίδα.
2. Υποχώρηση της Κύπρου
Όπως επισημαίνουν οι Financial Times, στις περισσότερες χώρες οι πολιτικοί ανησυχούν για τους κατοίκους τους, όμως οι πολιτικοί στην Κύπρο φαίνονται να ενδιαφέρονται περισσότερο για την προστασία των ξένων καταθετών, και πλέον ο Κύπριος πρόεδρος θα δεχτεί ισχυρές πιέσεις για να επιβληθεί το αφορολόγητο στις καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ, που θα σημαίνει και μεγαλύτερες απώλειες για όσους έχουν μεγαλύτερα ποσά στις τράπεζες της χώρας.
3. Υποχώρηση της Ευρωζώνης
Ο Κύπριος πρόεδρος πιθανόν να εκτιμά ότι αν η Ευρωζώνη τεθεί αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο εξόδου της Κύπρου, θα “λυγίσει” και θα αναγκαστεί να διασώσει και τους μεγάλους πιστωτές της χώρας. Ίσως ο μόνος τρόπος για να αυξηθεί στο έπακρο η βοήθεια για την Κύπρο είναι η απευθείας ανακεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), αν και αυτό συνεπάγεται εξωτερική εποπτεία και εκ βάθρων αναδιοργάνωση του τραπεζικού κλάδου, κάτι που δεν επιθυμεί η κυπριακή πλευρά.
4. Το σενάριο της καταστροφής
Αν η Λευκωσία αποτύχει να πείσει την Ευρωζώνη ότι έχει μία εναλλακτική λύση, που θα αντικαταστήσει το “κούρεμα” των καταθέσεων, τότε ίσως η ΕΚΤ κρίνςι ότι οι τράπεζες της χώρας δεν μπορούν πλέον να χρηματοδοτούνται μέσω του συστήματος παροχής ρευστότητας ELA, που αυτή τη στιγμή κρατά στη ζωή τις κυπριακές τράπεζες. Η επόμενη συνεδρίαση της ΕΚΤ είναι προγραμματισμένη για τις 28 Μαρτίου, και αυτό είναι το “πιστόλι στον κρόταφο” του κ. Αναστασιάδη, σύμφωνα με τους Financial Times. “Την επόμενη φορά που οι Κύπριοι θα πάνε στα υποκαταστήματα των τραπεζών τους ίσως κάνουν αναλήψεις σε κυπριακές λίρες”, σχολιάζει η εφημερίδα.
Τα σενάρια του Open Europe
Ως μια “πολύ σοβαρή τροπή στην κρίση της ευρωζώνης” χαρακτηρίζει την απόρριψη από την κυπριακή Βουλή του σχεδίου “κουρέματος” στις καταθέσεις, η βρετανική δεξαμενή σκέψης Open Europe.
Η Γερμανία και η Ευρωζώνη, επισημαίνεται, είχαν τονίσει ότι η Κύπρος δεν έχει εναλλακτικές λύσεις. Τώρα, όλοι οι εταίροι της Ευρωζώνης εξαναγκάζονται σε δύσκολες διαπραγματεύσεις, σημειώνεται στην ανάλυση, η οποία επιχειρεί να ανιχνεύσει την επόμενη ημέρα.
Σε ότι αφορά τα χρονικά περιθώρια, η OpenEurope, σύμφωνα με την κυπριακή εφημερίδα “Καθημερινή”, εκτιμά ότι η Κύπρος θα ξεμείνει από μετρητά στις 3 Ιουνίου, όταν θα πρέπει να αποπληρωθεί ένα διεθνές ομόλογο 1,4 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η λύση θα πρέπει να επιτευχθεί πολύ νωρίτερα. Οι κυπριακές τράπεζες δεν μπορούν να παραμείνουν κλειστές για πολύ, αλλά δεν μπορούν να ανοίξουν εκ νέου έως ότου ληφθεί απόφαση, αλλιώς θα υπάρξει bank run.
Σύμφωνα με την ανάλυση τα πιθανά σενάρια είναι:
1ον. Η Κύπρος ψηφίζει και εγκρίνει πάλι ένα αναθεωρημένο φόρο στις καταθέσεις. Δεν είναι εύκολο. Η νέα συμφωνία θα μπορούσε να προβλέπει την παροχή επιπλέον χρηματοδότησης (είτε από την Ευρωζώνη ή τη Ρωσία) και να τεθεί σε νέα ψηφοφορία στο κοινοβούλιο. Μια τέτοια απόφαση πρέπει να έρθει γρήγορα.
Οι τράπεζες θα πρέπει να παραμένουν κλειστές κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, δηλαδή οι επιχειρήσεις και η ευρύτερη οικονομία δεν θα μπορούσε, πρακτικά, να λειτουργήσει. Η ψηφοφορία θα πρέπει συνεπώς να λάβει χώρα στην αρχή της επόμενης εβδομάδας για να αποφευχθεί άλλη μια κλιμάκωση της κρίσης.
2ον. Η Ευρωζώνη τρεμοσβήνει. Με την προοπτική εξόδου της Κύπρου από την ευρωζώνη να είναι μια πιθανότητα και το “αμετάκλητο” του ενιαίου νομίσματος να απειλείται, η Ευρωζώνη μπορεί να παρουσιάσει στην Κύπρο μια συμφωνία που θα προβλέπει την κάλυψη από την ίδια του ποσού των 5,8 δισ. ευρώ, που προέρχεται από το «κούρεμα». 'Αλλωστε το ποσό είναι μόλις το 0,06% του ΑΕΠ της ευρωζώνης. Το πραγματικό ζήτημα είναι πως θα διατηρηθεί η βιωσιμότητα του χρέους, αλλά και από πού θα προέλθει η επιπλέον χρηματοδότηση.
Οι επιλογές περιλαμβάνουν:
- Παροχή πλήρους δανείου, 17 δισ. ευρώ, αλλά με πολύ μεγάλη διάρκεια και χαμηλό επιτόκιο.
- Σύνδεση της αποπληρωμής του δανείου με τα μελλοντικά έσοδα του φυσικού αερίου.
- Χρησιμοποίηση του ESM ή άλλο όχημα για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
- Αναδιάρθρωση των εγχώριων ομολόγων, με επέκταση της αποπληρωμής τους και αποδοχή απωλειών σε μερικά από τα επίσημα δάνεια.
Το κύριο ζήτημα εδώ είναι η πολιτική. Σύμφωνα με την Open Europe, θα ήταν πολύ δύσκολο να περάσει από τα κοινοβούλια της Γερμανίας, της Φινλανδίας και της Ολλανδίας μια διάσωση σε χαλαρές συνθήκες. Οι χώρες αυτές, σημειώνεται, δεν θέλουν να στηρίξουν τον διογκωμένο κυπριακό χρηματοπιστωτικό τομέα, που κυριαρχείται από τα ρωσικά συμφέροντα.
3ον. Η Κύπρος έχει “άλλα σχέδια” (π.χ. Ρωσία): Ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης δήλωσε ότι η Κύπρος εξετάζει “άλλα σχέδια”. Σήμερα δεν είναι σαφές τι ακριβώς είναι αυτά τα σχέδια.
Η “Open Europe” έχει υποστηρίξει στο παρελθόν ότι η Ρωσία έχει σημαντικό συμφέρον να βοηθήσει την Κύπρο. Θα μπορούσε να κερδίσει ευνοϊκούς όρους για τις μελλοντικές συμβάσεις για την εξερεύνηση φυσικού αερίου (και ως εκ τούτου μελλοντικών εσόδων) και θα μπορούσε επίσης να βελτιώσει τη γεωπολιτική πρόσβασή της στην περιοχή. Η Ρωσία ως εκ τούτου μπορεί παρέχει πρόσθετη χρηματοδότηση, ενδεχομένως και να καλύψει τα περίπου 2 δισ. ευρώ από τη φορολόγηση των ρωσικών καταθέσεων. Ο Κύπριος ΥΠΟΙΚ μπορεί να προτείνει σήμερα ένα φόρο 20% στις ρωσικές καταθέσεις στην Κύπρο, με αντάλλαγμα μερίδιο σε μια μελλοντική κυπριακή εταιρεία φυσικού αερίου και συμμετοχή στη διοίκηση των κυπριακών τραπεζών.
Ωστόσο, η ΕΕ δεν θα ήθελε να δει ένα από τα μέλη της να έχει τόσο στενές σχέσεις με τη Ρωσία, και έτσι η Κύπρος θα μπορούσε να ενισχύσει την διαπραγματευτική της ικανότητα.
4ον. Η Κύπρος βγαίνει από την Ευρωζώνη, αν δε βρεθεί έγκαιρα λύση. Με τις μεγαλύτερες κυπριακές τράπεζες μη επαρκώς κεφαλαιοποιημένες η ΕΚΤ υλοποιεί την απειλή της και διακόπτει τη ρευστότητα προς τις κυπριακές τράπεζες, όχι μόνο για να μειώσει την έκθεση της, αλλά και να διασφαλίσει ότι η δράση της παραμένει αξιόπιστη για το υπόλοιπο της ευρωζώνης και τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Η διακοπή ρευστότητας θα μπορούσε να οδηγήσει σε bank run και την πιθανή κατάρρευση των τραπεζών. Εν όψει όλων αυτών η Κύπρος θα είναι αδύνατο να δασώσει τις τράπεζες της ή να υποστηρίξει την εγγύηση των καταθέσεων. Θα αναγκαστεί να αποχωρήσει από την ευρωζώνη και να εκτυπώσει το δικό της νόμισμα.
Το νέο νόμισμα θα έχει λίγη διεθνή εμπιστοσύνη. Η έλλειψη εμπιστοσύνης θα μπορούσε να επιδεινωθεί αν η Κεντρική Τράπεζα χρειάζεται να εκτυπώσει τεράστια ποσά ρευστότητας για τη διάσωση των τραπεζών και τις καταθέσεις. Θα πρέπει επίσης να καλυφθεί το έλλειμμα, το οποίο αναμένεται να είναι 4,5% του ΑΕΠ το τρέχον έτος, ή η Κύπρος θα πρέπει να εφαρμόσει μαζική λιτότητα.
Σε κάθε περίπτωση, το σενάριο αυτό έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός σπιράλ πληθωρισμού και την κατάρρευση του ΑΕΠ.
Η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να συνδυαστεί με την επιλογή 3, σε κάποιο βαθμό. Η Ρωσία θα μπορούσε να προσφέρει στήριξη, ιδιαίτερα του τραπεζικού τομέα. Εναλλακτικά το νέο νόμισμα θα μπορούσε να συνδεθεί με κάποιο άλλο. Το τελευταίο θα συμβάλει στην αύξηση της εμπιστοσύνης στο νέο νόμισμα και την κυπριακή οικονομία.
Το βασικό σημείο κατά την Open Europe είναι το κατά πόσον η ΕΚΤ θα διακόψει τη ρευστότητα προς τις κυπριακές τράπεζες. Για να διακοπεί το ELA χρειάζεται μια πλειοψηφία 2/3 (15 από τους 23 ψήφους) στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ.
Παρά το γεγονός ότι η Bundesbank και ίσως η ολλανδική και η φινλανδική κεντρική τράπεζα θα μπορούσαν να ψηφίσουν την απενεργοποίηση, μία πλειοψηφία των 2/3 δεν είναι βέβαια.
Η Open Europe καταλήγει ότι η κρίση έχει δείξει μέχρι τώρα ότι οι κανόνες της ΕΚΤ είναι εξαιρετικά εύπλαστη, έτσι το τι ακριβώς σημαίνει η δήλωση αυτή δεν είναι σαφής, αλλά σε μια ψηφοφορία στο ΔΣ της ΕΚΤ το αποτέλεσμα θα ήταν ανοικτό.
Διαβάστε επίσης: Τα δύο εναλλακτικά σενάρια για την κυπριακή κρίση
