Το στίγμα της ψωρίασης
Η ψωρίαση που είναι μια φλεγμονώδης δερματοπάθεια, η οποία παρότι ΔΕΝ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ από άνθρωπο σε άνθρωπο, είναι μια στιγματισμένη νόσος και οδηγεί πολλούς ασθενείς να αποσυρθούν από την κοινωνία, προκαλώντας αρνητικά αισθήματα απομόνωσης, απελπισίας και κατάθλιψης. Εκτός του αισθήματος κατάθλιψης, οι ψωριασικοί ασθενείς μπορεί να υποφέρουν από άλλες σχετικές καταστάσεις συμπεριλαμβανομένης της παχυσαρκίας, της καρδιακής νόσου,του σακχαρώδη διαβήτη τύπου IIκαι της ηπατικής νόσου.Στιγματισμός, ντροπή, προκατάληψη, άγνοια, κοινωνική απομόνωση, μοναξιά. Αυτές είναι κάποιες μόνο από τις καθημερινές εμπειρίες ασθενών που πάσχουν από ψωρίαση. Η άγνοια για τις αιτίες, τη φύση και τις επιπτώσεις της ψωρίασης είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς.
Τι είναι η ψωρίαση;
Είναι μια συχνή, χρόνια, φλεγμονώδης δερματοπάθεια που προσβάλλει περίπου το 2% του πληθυσμού και διαφέρει ανάλογα με τη φυλή, το γεωγραφικό πλάτος και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η συνήθης ηλικία έναρξης είναι η 3η - 4η δεκαετία της ζωής ενώ έχει φανεί ότι οι άντρες και οι γυναίκες προσβάλλονται εξίσου. Η ψωρίαση αποτελεί πρωτίστως ανοσολογικό νόσημα, που σημαίνει ότι σχετίζεται με το αμυντικό σύστημα του οργανισμού. Το τελευταίο είναι «λανθασμένα» ενεργοποιημένο στην ψωρίαση, με αποτέλεσμα να αναγκάζει τα κύτταρα του δέρματος να ωριμάσουν πιο γρήγορα και κατόπιν να συσσωρεύονται στα ανώτερα στρώματα του, δημιουργώντας τις ψωριασικές “πλάκες”. Φυσιολογικά, τα κύτταρα του δέρματος χρειάζονται 21 με 28 ημέρες για να ωριμάσουν και να φτάσουν την επιφάνεια του δέρματος, όπου λαμβάνει χώρα μια συνεχής, αόρατη απολέπιση των νεκρών κυττάρων με τη μορφή των λεπιών. Αντίθετα τα ψωριασικά κύτταρα αναπτύσσονται και φτάνουν την επιφάνεια του δέρματος σε δύο με τρεις ημέρες με αποτέλεσμα ζωντανά κύτταρα να φτάνουν στην επιφάνεια και να συσσωρεύονται με τα νεκρά κύτταρα σε ορατές στιβάδες. Εμφανίζονται ως επηρμένες ερυθρές πλάκες του δέρματος που καλύπτονται από αργυρόχροα λέπια.
Τι ευθύνεται για την εμφάνιση της ψωρίασης ;
Σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της ψωρίασης παίζουν, οι γενετικοί παράγοντες, αφού το 1/3 των ασθενών έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό. Άλλοι εκλυτικοί παράγοντες είναι:
-
Τραυματισμοί του δέρματος
-
Φάρμακα (λίθιο, ορισμένα καρδιολογικά φάρμακα, ιντερφερόνη κ.α.)
-
Ενδοκρινικοί παράγοντες (εφηβεία, εμμηνόπαυση)
-
Ψυχολογικοί παράγοντες (στρες, συναισθηματική φόρτιση)
-
Ορισμένες λοιμώξεις (κυρίως στρεπτοκοκκικές )
-
Η αυξημένη χρήση αλκοόλ
Πού και πώς εμφανίζεται η ψωρίαση;
Οι κύριες βλάβες του δέρματος στην ψωρίαση είναι παχιές, κόκκινες πλάκες με χαλαρά προσκολλημένα λέπια στην επιφάνειά τους. Η συχνότερη μορφή είναι η κατά πλάκας ψωρίαση που συνήθως εντοπίζεται στους αγκώνες, τα γόνατα, το τριχωτό της κεφαλής, το κατώτερο τμήμα της ράχης αλλά και παντού στο σώμα. Είναι χαρακτηριστικός ο κνησμός, η απολέπιση και η αιμορραγία.
Άλλη συνηθισμένη μορφή είναι η σταγονοειδής ψωρίαση που συνήθως εμφανίζεται μετά από στρεπτοκοκκική λοίμωξη σε νεώτερους ασθενείς. Παρατηρούνται πολλαπλά, υπό μορφή σταγόνας, κόκκινα στίγματα κυρίως στον κορμό, τα άνω και κάτω άκρα.
Ένα ποσοστό 10-30% των ασθενών με ψωρίαση πάσχει επίσης και από ψωριασική αρθρίτιδα, η οποία προκαλεί πόνο, οίδημα και δυσκαμψία των αρθρώσεων. Κυρίως προσβάλλονται τα χέρια, τα πόδια, οι αγκώνες, οι καρποί και το κατώτερο τμήμα της ράχης.
Πώς θεραπεύεται;
Η ψωρίαση στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζεται αγωγή σε όλη τη διάρκεια της ζωής και ειδικά στην περίοδο των εξάρσεων της νόσου. Υπάρχουν πολλά θεραπευτικά σχήματα για την ψωρίαση και ανάλογα με τη βαρύτητα της καθορίζεται το εκάστοτε σχήμα για τον ασθενή.
Τοπική θεραπεία:
-
Κορτικοστεροειδή: μίγματα ή κρέμες κορτιζόνης διαφορετικής ισχύος που μειώνουν την ανάπτυξη των κυττάρων του δέρματος και την φλεγμονή.
-
Κερατολυτικά φάρμακα: όπως το σαλικυλικό οξύ και η ουρία που μειώνουν την απολέπιση και αυξάνουν την διείσδυση των άλλων ουσιών. Χρήσιμα επίσης είναι τα μαλακτικά γαλακτώματα και κρέμες που μειώνουν την ξηρότητα και τον κνησμό.
-
Ανθραλίνη: ιδιαίτερα αποτελεσματική στο παρελθόν, πλέον η χρήση της έχει περιοριστεί λόγω της ερεθιστικής της δράσης και του καφέ χρώματος που αφήνει στο δέρμα και τα ρούχα των ασθενών.
-
Καλσιποτριόλη: παράγωγο της βιταμίνης D3 που αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων της επιδερμίδας με αποτέλεσμα να ομαλοποιεί τις πλάκες και να απομακρύνει τα λέπια.
-
Πίσσα: είναι ένα σύνθετο μείγμα από ουσίες που παράγονται από τον άνθρακα και χρησιμοποιείται πολλά χρόνια με καλά αποτελέσματα στην απολέπιση, τον κνησμό και την φλεγμονή.
-
Ταζαροτένη: παράγωγο της βιταμίνης Α, μειώνει τον γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης των κυττάρων του δέρματος έχοντας αποτέλεσμα στην απολέπιση και το πάχος των πλακών.
Φωτοθεραπεία:
Η ευεργετική δράση του φυσικού ηλιακού φωτός στην ψωρίαση είναι καλά τεκμηριωμένη. Η φωτοθεραπεία γίνεται με την έκθεση του σώματος στην υπεριώδη ακτινοβολία που προέρχεται από τεχνητές πηγές. Δυο είναι τα είδη της ακτινοβολίας που χρησιμοποιούνται: Η UVB ακτινοβολία και η UVΑ σε συνδυασμό με την χορήγηση στον ασθενή μιας φωτοευαίσθητης ουσίας.
Συστηματική θεραπεία:
-
Κυκλοσπορίνη : ανοσοκατασταλτικό φάρμακομε σημαντικά αποτελέσματα στη θεραπεία της εκτεταμένης ψωρίασης, χρειάζεται συχνή παρακολούθηση της νεφρικής λειτουργίας και της αρτηριακής πίεσης. Οι άμεσες ανεπιθύμητες ενέργειες που έχουν αναφερθεί είναι: κεφαλαλγία, υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερίνη και τριγλυκερίδια, νεφρική δυσλειτουργία, γαστρεντερικές διαταραχές, υπερτρίχωση κ.α.
-
Μεθοτρεξάτη : η μεθοτρεξάτη είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της φλυκταινώδους και της ερυθροδερμικής ψωρίασης ενώ αποτελεί θεραπεία εκλογής για σοβαρές μορφές ψωριασικής αρθρίτιδας. Χρειάζεται συχνός έλεγχος της ηπατικής λειτουργίας και των κυττάρων του αίματος. Η κλινική ανταπόκριση της ψωρίασης είναι συνήθως εμφανής σε 7-14 ημέρες και μεγιστοποιείται σε 4-8 εβδομάδες. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι: ναυτία, ανορεξία, κακουχία, αϋπνία, τριχόπτωση και άφθες στόματος. Συγχορηγείται φυλλικό οξύ για τη μείωση των ανεπιθύμητων ενεργειών.
-
Ρετινοειδή : αποτελούν παράγωγα της βιταμίνης Α και η βασική τους δράση είναι η μείωση του ρυθμού ανάπτυξης των κυττάρων του δέρματος. Η σοβαρότερη ανεπιθύμητη ενέργεια των ρετινοειδών είναι η τερατογένεση και γι’ αυτό το λόγο δεν χορηγούνται κατά την κύηση ενώ γενικά αποφεύγονται σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι: ξηροφθαλμία, χειλίτιδα, ξηροστομία, αύξηση χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων, αύξηση ηπατικών ενζύμων κ.α. Χρειάζεται τακτικός έλεγχος της νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας και των λιπιδίων (χοληστερίνη, τριγλυκερίδια).
Νέες θεραπείες
Παρά το γεγονός ότι δεν μπορεί κάποιος να μιλάει για πλήρη θεραπεία της ψωρίασης, υπάρχουν σήμερα θεραπείες οι οποίες εξατομικεύονται για κάθε ασθενή, και οι οποίες πράγματι μπορούν να ανακουφίσουν σημαντικά από τη νόσο. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί καινοτόμες θεραπείες, οι οποίες προσφέρουν γρήγορα και θεαματικά αποτελέσματα σε ασθενείς με ψωρίαση, επιτυγχάνοντας πολλές φορές πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων σε ασθενείς με επίμονη και έντονη παρουσία της νόσου. Πρόκειται συγκεκριμένα για βιολογικά φάρμακα που παρέχουν μια εντελώς νέα αντιμετώπιση της νόσου, καθώς βασίζονται σε πληρέστερη κατανόηση των μηχανισμών που την προκαλούν. Τα φάρμακα αυτά αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα τη νόσο με το να εμποδίζουν τη φλεγμονώδη δράση των κυττάρων που προκαλούν την ασθένεια. Παράλληλα, τα φάρμακα αυτά παρουσιάζουν καλύτερη ανεκτικότητα από την πλειοψηφία των ασθενών, και μπορούν να χορηγηθούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα με ασφάλεια. Πρόκειται για ουσίες που παράγονται από ζωντανά κύτταρα και χορηγούνται είτε ενδοφλεβίως είτε με υποδόρια ένεση. Στοχεύουν στο ανοσολογικό πρόβλημα που αναφέρθηκε παραπάνω και προκαλεί την ψωρίαση. Οι φαρμακευτικές αυτές ουσίες είναι οι εξής:
Ετανερσέπτη
Ινφλιξιμάμπη
Ανταλιμουμάμπη
Αλεφασέπτη (μόνο στην Αμερική)
Ουστεκινουμάμπη
Το καθένα χορηγείται με ορισμένο τρόπο και σε ορισμένη δόση ενώ προηγείται της ενάρξεως όλων των παραπάνω φαρμάκων μια σειρά εξετάσεων που περιλαμβάνει πλήρη αιματολογικό και βιοχημικό έλεγχο, ακτινογραφία θώρακος και Mantoux καθώς και εξετάσεις για AIDS, ηπατίτιδες και σύφιλη. Ανάλογα με τη μορφή και τη βαρύτητα της ψωρίασης και της ψωριασικής αρθρίτιδας καθώς και με την προηγούμενη ανταπόκριση ή μη στις υπόλοιπες θεραπείες λαμβάνεται η απόφαση για τη χορήγηση ενός βιολογικού παράγοντα από τον θεράποντα ιατρό. Πάντα λαμβάνεται υπ’όψιν το πόσο η ψωρίαση ή η ψωριασική αρθρίτιδα έχει επηρεάσει την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Τα βιολογικά φάρμακα είναι ένα νέο όπλο στη φαρέτρα των γιατρών για την αντιμετώπιση της ψωρίασης και της ψωριασικής αρθρίτιδας με θετικά αποτελέσματα εως σήμερα.
Νέος σύμμαχος για τα παιδιά που υποφέρουν από ψωρίαση
Στις 22 Δεκεμβρίου του 2008 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε για πρώτη φορά τη χρήση βιολογικού φαρμάκου για τη θεραπεία της χρόνιας σοβαρής ψωρίασης κατά πλάκας βαριάς μορφής σε παιδιά -από 8 ετών- και εφήβους. Πρόκειται για την ουσία ετανερσέπτη, η οποία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ψωρίασης σε ενήλικες στην Ευρώπη από το 2004, και η οποία είναι η πρώτη, και προς το παρόν η μοναδική, φαρμακευτική ουσία αυτής της κατηγορίας που είναι εγκεκριμένη για παιδιατρική χρήση κατά της ψωρίασης. Η ετανερσέπτη είναι η πρώτη βιολογική θεραπεία που εγκρίθηκε για την ψωρίαση βαριάς μορφής σε ενήλικες στην Ευρώπη το 2004, ενώ έχει επίσης λάβει έγκριση για χρήση κατά της πολυαρθριτικής νεανικής αρθρίτιδας σε παιδιά και εφήβους 4 ως 17 ετών (από το 1999 σε Ευρώπη και ΗΠΑ).
