Από τότε που ο ιάπωνας ερευνητής, Shinya Yamanaka (βραβευθείς με Νόμπελ Ιατρικής μαζί με το συνάδελφό του John Gurdon) βρήκε ένα τρόπο για τη θεραπεία των κυττάρων του δέρματος με τέσσερα γονίδια και τον επαναπρογραμματισμό τους πίσω στην εμβρυακή τους κατάσταση, οι επιστήμονες δεν έχουν σταματήσει να προσπαθούν να εξελίξουν ακόμη περαιτέρω τις θεραπείες με τη χρήση βλαστοκυττάρων.
Τα βλαστικά κύτταρα μπορεί να «μεταμορφωθούν» σε οποιοδήποτε από τους τύπους κυττάρων του σώματός μας, έτσι ώστε να αντικαταστήσουν (δυνητικά) τα νοσούντα κύτταρα ή αυτά που εκλείπουν σε ασθένειες, όπως ο διαβήτης ή η νόσος του Alzheimer.
Η μέθοδος Yamanaka σήμαινε επίσης, ότι τα κύτταρα αυτά θα μπορούσαν να «δημιουργηθούν» από τους ίδιους τους ασθενείς, έτσι ώστε να μην ενεργοποιούνται επικίνδυνες ανοσολογικές απορρίψεις.
Μια ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής τον Dr. Andras Nagy από το ερευνητικό κέντρο Lunenfeld-Tanenbaum του νοσοκομείου Mount Sinai στο Τορόντο, ανέφεραν μια νέα συναρπαστική εξέλιξη, η οποία θα μπορούσε να ωθήσει τα βλαστικά κύτταρα ακόμη πιο κοντά σε κλινικές μεθόδους. Σε μια σειρά μελετών, που δημοσιεύτηκαν στις επιθεωρήσεις Nature και Nature Communications, η ομάδα των ερευνητών περιγράφει μια νέα κατηγορία βλαστικών κυττάρων, τα οποία ονόμασαν F class και τα οποία δημιούργησαν στο εργαστήριο.
Σύμφωνα με τον Nagy, τα κύτταρα αυτά έχουν λίγα περισσότερα πλεονεκτήματα από τα επαγόμενα πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα Yamanaka (κύτταρα iPS).
Ενώ τα κύτταρα iPS δημιουργούνται με τη χρήση ιών για την εισαγωγή τεσσάρων γονιδίων που οδηγούν στον επαναπρογραμματισμό των κυττάρων, η ομάδα του Nagy στηρίχθηκε σε μια τεχνική που αναπτύχθηκε πριν από αρκετά χρόνια, χρησιμοποιώντας τρανσποζόνια (transposons) -μικρά κομμάτια του DNA που μπορούν να τοποθετηθούν σε διάφορα μέρη του γονιδιώματος. Σε αντίθεση με τους ιούς, τα τρανσποζόνια μπορεί να αφαιρεθούν από το γονιδίωμα, εάν δεν είναι πλέον απαραίτητα, ενώ δεν φέρουν τον πιθανό κίνδυνο ιογενών λοιμώξεων.
Η ομάδα του Nagy διαπίστωσε, ότι τα τρανσποζόνια είναι πολύ πιο αξιόπιστα οχήματα για τη μεταφορά των γονιδίων επαναπρογραμματισμού, ακριβώς εκεί όπου είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική «επιστροφή του ρολογιού» των κυττάρων.
Οι ερευνητές περιγράφουν με πολύ μεγάλη λεπτομέρεια, πώς ακριβώς τα ώριμα κύτταρα, όπως τα κύτταρα του δέρματος, μπορούν να εκτελέσουν το απόλυτο μοριακό επίτευγμα και «να γίνουν νέα ξανά, όταν εκτίθενται στα τέσσερα αυτά γονίδια».
«Είναι κάτι σαν την τηλεόραση υψηλής ευκρίνειας» εξήγησε ο ίδιος, σύμφωνα με δημοσίευμα του Time. «Βλέπουμε πολύ καλύτερα, με πολύ περισσότερες λεπτομέρειες. Ελπίζουμε ότι αυτή η ‘υψηλή ανάλυση’ θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε καλύτερα τι συμβαίνει κατά τη διαδικασία αυτή σε μοριακό επίπεδο. Και φυσικά, αυτή η καλύτερη κατανόηση πρόκειται να επηρεάσει το τι θα μπορέσουμε να κάνουμε με αυτά τα κύτταρα, έτσι ώστε να οδηγηθούμε σε πιο ασφαλείς και πιο αποτελεσματικές θεραπείες στο μέλλον, που βασίζονται στα κύτταρα».
