Η ΧΑΠ είναι μία χρόνια πάθηση, που μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί
Της Ελπίδας Π. Θεοδωρακοπούλου*
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ή αλλιώς λεγόμενη «Νόσος των Καπνιστών» αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας της εποχής μας. Είναι η 3η αιτία θανάτου παγκοσμίως και σ’αυτήν αποδίδονται περίπου 3 εκατομμύρια θάνατοι ετησίως.
Η ΧΑΠ είναι μία χρόνια πάθηση, που μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί. Χαρακτηρίζεται από απόφραξη των αεραγωγών (βρόγχων), η οποία είναι μερικώς αναστρέψιμη και συνήθως είναι προοδευτικά επιδεινούμενη, ενώ συσχετίζεται με την παθολογική φλεγμονώδη απάντηση των πνευμόνων σε βλαπτικούς παράγοντες (τοξικά σωματίδια ή αέρια) που προέρχονται κυρίως από τον καπνό του τσιγάρου. Αν και η ΧΑΠ προσβάλλει βασικά τους πνεύμονες, προκαλεί επίσης αρκετές συστηματικές εκδηλώσεις: μυϊκή ατροφία, μυϊκή αδυναμία, απίσχναση ή παχυσαρκία, ελάττωση ικανότητας για άσκηση, άγχος, κατάθλιψη, κοινωνική απομόνωση κ.α.
Δύο φλεγμονώδεις καταστάσεις είναι οι πιο κοινές μορφές της ΧΑΠ: η Χρόνια Βρογχίτιδα και το Εμφύσημα. Η χρόνια βρογχίτιδα χαρακτηρίζεται απο χρόνιο παραγωγικό βήχα (βήχας με απόχρεμψη), ενώ το εμφύσημα χαρακτηρίζεται από μόνιμη διάταση και καταστροφή των τελικών βρογχιολίων-κυψελίδων.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΧΑΠ
Στα αρχικά στάδια της ΧΑΠ τα συμπτώματα είναι συνήθως ήπια, γι’αυτό και συχνά οι ασθενείς δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια (η νόσος συχνά υποδιαγιγνώσκεται). Με το πέρασμα των χρόνων όμως η κατάσταση ολοένα επιδεινούται και η δύπνοια, ο βήχας και η απόχρεμψη πτυέλων γίνονται η καθημερινότητα των ασθενών αυτών. Η νόσος στην προχωρημένη της μορφή καταστρέφει την ποιότητα ζωής των ασθενών, μειώνει την ικανότητα για άσκηση και τελικά τους καθηλώνει στην καρέκλα λόγω μεγάλης καταβολής και ανάγκης χρήσης οξυγονοθεραπείας ή τους οδηγεί συχνά στα Νοσοκομεία λόγω παροξύνσεων της νόσου.
ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΧΑΠ
Το κάπνισμα είναι ο κύριος παθογενετικός μηχανισμός της ΧΑΠ. Επιπλέον παράγοντες κινδύνου , που συμβάλλουν στην ΧΑΠ είναι: η ρύπανση του περιβάλλοντος, επαγγελματικές σκόνες και χημικά, η μόλυνση του αέρα του σπιτιού από καύσιμα βιομάζας (για μαγειρική ή θέρμανση), η ηλικία, το παθητικό κάπνισμα, η έλλειψη του ενζύμου α1-αντιθρυψίνη, οι συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού στην παιδική ηλικία, η υγρασία στην οικία και η πτωχή διατροφή σε ψάρι, φρούτα και αντιοξειδωτικούς παράγοντες.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η πρώιμη διάγνωση της ΧΑΠ αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην επιτυχή αντιμετώπισή της και δίνει την δυνατότητα στον ασθενή να αλλάξει την πορεία της νόσου αλλάζοντας τον τρόπο ζωής του. Η διάγνωση τίθεται με την σπιρομέτρηση σε συνδυσμό με την κλινική εικόνα. Η σπιρομέτρηση είναι η εξέταση που μας δείχνει το βαθμό της απόφραξης των αεραγωγών και γίνεται φυσώντας απότομα και γρήγορα σε ένα σωλήνα που συνδέεται με το σπιρόμετρο, που μετράει τον εκπνεόμενο όγκο αέρος. Είναι διαδικασία απλή και αναίμακτη, όμως χρειάζεται σωστή συνεργασία του ασθενούς και πρέπει να επαναληφθεί μετά τη χορήγηση ενός εισπνεόμενου βρογχοδιασταλτικού, ώστε να φανεί η ανταπόκριση του ασθενούς στο φάρμακο. Η σπιρομέτρηση είναι απαραίτητο να γίνεται από επαγγελματία υγείας που έχει εξειδικευτεί σε αυτό, ώστε να ειναι επιτυχημένη. Για τον έλεγχο υπάρχουσας αναπνευστικής ανεπάρκειας χρειάζεται η οξυμετρία (μέτρηση του κορεσμού του αίματος) και η μέτρηση των αερίων του αίματος (για καθορισμό και του διοξειδίου του άνθρακα).
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΧΑΠ
Η θεραπεία των ασθενών με ΧΑΠ βασίζεται στο τρίπτυχο:
Πρόληψη : με διακοπή καπνίσματος, ετήσιο εμβολιασμό έναντι γρίπης και έναντι πνευμονιοκόκκου.
Αντιμετώπιση της πνευμονικής νόσου και των επιπλοκών της : με σωστή φαρμακευτική θεραπεία (εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά κυρίως), οξυγονοθεραπεία, χρήση μη επεμβατικού μηχανικού αερισμού ή χειρουργικής εκτομής πνεύμονα LVRS, όπου χρειάζεται.
Αντιμετώπιση της ΧΑΠ και των συστηματικών επιπλοκών της: με την Πνευμονική Αποκατάσταση, που περιλαμβάνει ενημέρωση, άσκηση, φυσικοθεραπεία αναπνευστικού, διατροφική παρέμβαση και ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς.
*Η Ελπίδα Π. Θεοδωρακοπούλου είναι πνευμονολόγος , εξειδικευμένη στη ΧΑΠ
περισσότερες πληροφορίες στο: [email protected]
