Στις 5 Μαΐου 2014, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε παγκόσμιας εμβέλειας κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη δημόσια υγεία μετά την εξάπλωση της πολιομυελίτιδας σε πολλές χώρες. Στην ανακοίνωσή του υπογραμμίζεται ότι αν η κατάσταση δεν ελεγχθεί έγκαιρα μπορεί να οδηγήσει σε αποτυχία το στόχο της παγκόσμιας εξάλειψης μιας από τις σοβαρότερες ασθένειες που μπορεί να προληφθεί με τον εμβολιασμό.
Ο ΠΟΥ εκτιμά πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος εξαγωγής της πολιομυελίτιδας αφορά το Πακιστάν, το Καμερούν και τη Συρία ενώ οι χώρες όπου έχει διαπιστωθεί η παρουσία της ασθένειας και τις οποίες αφορά αυτή η προειδοποίηση είναι το Αφγανιστάν, η Ισημερινή Γουινέα, η Αιθιοπία, το Ιράκ, το Ισραήλ, η Σομαλία και η Νιγηρία.
Η πολιομυελίτιδα είναι ιογενής λοίμωξη με χαρακτηριστικό σύμπτωμα τη χαλαρή παράλυση η οποία εμφανίζεται μέσα σύντομο χρονικό διάστημα από την προσβολή από τον ιό. Η παράλυση αφορά πιο συχνά τα πόδια, παρά τα χέρια. Μπορεί όμως και να εμφανιστεί παράλυση των αναπνευστικών μυών, η οποία είναι απειλητική για τη ζωή. Περισσότερο από το 90% των περιπτώσεων πολιομυελίτιδας είναι ασυμπτωματικές ή εκδηλώνονται σαν απλή ίωση με πυρετό, κακουχία, πονοκέφαλο, ναυτία και έμετο. Χαλαρή παράλυση εμφανίζεται σε μικρό ποσοστό (<1%) κυρίως σε ανεμβολίαστα άτομα. Η πολιομυελίτιδα παραμένει νόσος των βρεφών και μικρών παιδιών έως 5 ετών. Η μετάδοση γίνεται από άτομο σε άτομο, βασικά μέσω της κοπρανο-στοματικής οδού. O ιός αποβάλλεται από τα κόπρανα.
Η χώρα μας ανακηρύχθηκε ως «περιοχή ελεύθερη από πολιομυελίτιδα» τον Ιούνιο του 2002, μαζί με την υπόλοιπη Ευρώπη. Το 2014, μόνο τρείς χώρες παραμένουν ενδημικές για πολιομυελίτιδα : το Πακιστάν, το Αφγανιστάν και η Νιγηρία. Στην Ελλάδα τα τελευταία κρούσματα σημειώθηκαν το 1996 σε 5 ανεμβολίαστα παιδιά αθιγγάνων. Έκτοτε δεν έχει εμφανιστεί κανένα κρούσμα και η εξάλειψη αυτή οφείλεται στα υψηλά επίπεδα ανοσίας του πληθυσμού (>95%) και στη συστηματική επιτήρηση της πολιομυελίτιδας μέσω επιτήρησης της οξείας χαλαρής παράλυσης που διενεργεί το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. Συγκεκριμένα, στη χώρα μας με σκοπό την πρώιμη ανίχνευση κάθε πιθανής εισαγωγής άγριου ιού πολιομυελίτιδας, το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.:
- από το 1998, δημιούργησε κλινικοεργαστηριακό δίκτυο αποτελούμενο από παιδονευρολόγους, παιδιάτρους και εντατικολόγους των νοσοκομείων της χώρας, και εφαρμόζει επιδημιολογική επιτήρηση της οξείας χαλαρής παράλυσης οποιασδήποτε αιτιολογίας σε παιδιά ηλικίας
- Μέσω ειδικής βάσης δεδομένων, αποστέλλει σε εβδομαδιαία βάση στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας δήλωση των περιστατικών, ενώ σε ετήσια βάση, κάθε Απρίλιο, συντάσσει και του αποστέλλει την Ετήσια Έκθεση Πεπραγμένων της χώρας μας.
- από το 2010, έθεσε σε λειτουργία συμπληρωματική εργαστηριακή επιτήρηση σε δείγματα κοπράνων για την τυχόν ανίχνευση πολιοϊών σε ομάδες υψηλού κινδύνου (αθίγγανους, μετανάστες κλπ).
- από το 2012, πραγματοποιεί περιβαλλοντική επιτήρηση του άγριου ιού της πολιομυελίτιδας με επιτήρηση δειγμάτων λυμάτων, κατά προτεραιότητα από βιολογικούς καθαρισμούς περιοχών με κέντρα κλειστής φιλοξενίας μεταναστών και καταυλισμούς αθιγγάνων.
- εκπόνησε Σχέδιο Δράσης για τη διατήρηση της χώρας ελεύθερης πολιομυελίτιδας το οποίο δημοσιεύθηκε από το Υπουργείο Υγείας και εστάλη στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
- πραγματοποιεί έλεγχο της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού καθώς και ολοκλήρωση του εμβολιασμού έναντι της πολιομυελίτιδας, τόσο στο γενικό πληθυσμό όσο και σε ειδικές πληθυσμιακές ομάδες με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη.
- τον Μάρτιο 2013, υλοποίησε δράση εμβολιασμού έναντι της πολιομυελίτιδας σε μετανάστες στα κέντρα κλειστής φιλοξενίας στις περιοχές Έβρου, Ροδόπης και Ξάνθης.
Με δεδομένο τον αυξημένο αριθμό ταξιδιωτών μεταξύ Ευρωπαϊκών Χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας, και Ανατολικής Μεσογείου και τα εκατομμύρια των μεταναστών που εγκαταλείπουν τη Συρία και τις χώρες της κεντρικής Ασίας (Πακιστάν, Αφγανιστάν), ο κίνδυνος εισαγωγής του πολιοϊού στην Ευρωπαϊκή ήπειρο είναι ορατός. Ως εκ τούτου η εντατικοποίηση όλων των μέτρων προάσπισης της χώρας καθίσταται σήμερα ακόμη πιο επιτακτική καθώς αυξάνεται η ευαισθησία του συστήματος, ώστε να ανιχνευθεί έγκαιρα η τυχόν είσοδος του άγριου πολιοϊού από ενδημικές χώρες.
Το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ., προκειμένου να αποφευχθεί η εισαγωγή κρούσματος πολιομυελίτιδας στην Ελλάδα, έχει ήδη προβεί από τον Οκτώβριο 2013 σε :
Ενίσχυση της επιδημιολογικής επιτήρησης της Πολιομυελίτιδας - Οξείας Χαλαρής Παράλυσης και εντατικοποίηση όλων των προαναφερθέντων δράσεων.
Ενημέρωση των Πρεσβειών των χωρών, όπου ενδημεί η πολιομυελίτιδα, για την ανάγκη εμβολιασμού των πολιτών τους, προκειμένου να εκδοθεί άδεια εισόδου στη χώρα μας (visa).
Έκδοση οδηγιών για εμβολιασμό των ταξιδιωτών από και προς χώρες υψηλού κινδύνου για κυκλοφορία του ιού της πολιομυελίτιδας.
Εφαρμογή εμβολιασμού έναντι της πολιομυελίτιδας σε συνεργασία με ΜΚΟ στα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής και Κράτησης Μεταναστών στις περιοχές Έβρου, Λέσβου και Σάμου (Φεβρουάριος – Μάρτιος 2014).
Παραγγελία εμβολίων για δημιουργία αποθέματος για κάλυψη αναγκών εμβολιασμού.
