Της Βίκης Βαμιεδάκη
Η γεύση ήταν η αφορμή για μια σύντομη απόδραση στη Σητεία. Η μικρή πόλη στα ανατολικά της Κρήτης, που αγκαλιάζεται από έναν αληθινό θησαυρό, γεμάτο πανέμορφα χωριά και ανθρώπους αυθεντικούς, φιλόξενους, από εκείνους που δεν φοβούνται να σε καλέσουν σπίτι τους!
Μαγική εποχή το Φθινόπωρο για την Κρήτη. Ειδικά στο Λασίθι το καλοκαιράκι δεν βιάζεται να φύγει και οι θερμοκρασίες είναι υψηλές. Το ταξίδι μας από Αθήνα, με την Astra Airlines που πετά απευθείας καθημερινά για Σητεία, ήταν γεμάτο Αιγαίο! Στη σύντομη ξεκούραστη πτήση διάβαζα το πρόγραμμα των επόμενων δυο ημερών και δεν έβλεπα την ώρα να φτάσω!
Το Φεστιβάλ Παραδοσιακών Προϊόντων ξεκινούσε το ίδιο απόγευμα και τα εξαιρετικά προϊόντα της Λασιθιώτικης γης θα παρουσιάζονταν μπροστά μας. Ελαιόλαδο, μέλι, κρασί, τσικουδιά, γαλακτοκομικά προϊόντα, παραδοσιακά γλυκά, αρωματικά, βότανα, τυροκομικά, φραγκόσυκα, σαπούνια και άλλα, όλα από ντόπιους παραγωγούς, περίμεναν τον κόσμο από όλη την Κρήτη αλλά και τους τουρίστες της περιοχής να τα δοκιμάσουν. Η γιορτή είχε στηθεί μπροστά στην προκυμαία και τα περίπτερα ήταν πράγματι γεμάτα καλούδια. Δοκιμάσαμε πράγματι τα εξαιρετικά λάδια, τις ελιές και τα τυριά, τα μέλια, τις δίπλες που ταγιζόντουσαν μπροστά μας, ενώ τα κεράσματα της ρακής έπαιρναν και έδιναν!
Η πόλη της Σητείας, αν και έχει εξαιρετικά πλεονεκτήματα όπως το αεροδρόμιο και το λιμάνι της και είναι αμφιθεατρικά χτισμένη στις πλαγιές χαμηλών λόφων, δεν έχει προσεχθεί καθόλου τα τελευταία χρόνια. Η ανάπλαση στο παραλιακό της μέτωπο δεν είναι αρκετή, καθώς τα τσιμεντένια κτίρια και οι πολυκατοικίες έχουν αλλοιώσει την πάλαι ποτέ γραφική όψη της. Έχει όμως όμορφα σκέκια για καφέ και αγνάντι και καλές ταβέρνες για φαγητό και ρακή!
Τα χωριά
Τα κοντινά χωριά της Σητείας, μας επεφύλαξαν τόσες εκπλήξεις ομορφιάς, φιλοξενίας και γεύσεις, που πραγματικά μας έκλεψαν την καρδιά. Το επόμενο πρωί επισκεφτήκαμε το καταπράσινο χωριό Παπαγιαννάδες, που απλωνόταν στην καρδιά ενός τεράστιου ελαιώνα.
Όλοι οι κάτοικοι του ήταν στο πόδι για να μας υποδεχτούν και να μας δείξουν το χωριό τους, που φιλοξενεί το παλιό παραδοσιακό ελαιοτριβείο, μια αυθεντική φάμπρικα. Η τέχνη του λαδιού, είναι γνωστή στους Παπαγιαννάδες, αφού χρόνια τώρα παράγει εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο, ξακουστό σε όλο τον κόσμο. Στο κεντρικό σοκάκι του χωριού, με την υπέροχη θέα, μας προσέφεραν παραδοσιακά κεράσματα που τα είχαν προετοιμάσει με αγάπη οι κυρίες του χωριού. Με την απαραίτητη τσικουδιά το πρωινό μας ξεκίνησε με κέφι!
Κατηφορίσαμε αργότερα για να δούμε από κοντά την αναστηλωμένη έπαυλη της Ετιάς και το μεσαιωνικό χωριό Βόιλα.
Η έπαυλη με την υπέροχη ενετική αρχιτεκτονική και την σπουδαία ιστορία στο πέρασμα των αιώνων, αξίζει οπωσδήποτε επίσκεψης. Μια στάση στο χωριό Μυρσίνη που έχει την καλύτερη θέα προς τη θάλασσα, μας έκανε να νιώσουμε κυριολεκτικά σαν το σπίτι μας.
Στο μικρό καφενείο – ταβερνάκι "Καθ' οδόν" ο σύλλογος γυναικών του χωριού μας φίλεψε σαν τους εκλεκτότερους καλεσμένους του.
Γευτήκαμε παραδοσιακή μουσταλευριά, πιτάκια γεμιστά με ντόπιο τυρί και χόρτα, δίπλες και λουκουμάδες, δροσερά σταφύλια από την κληματαριά τους!
Η «άρκη» της θέας, η θάλασσα, μας καλούσε και έτσι κατηφορίσαμε προς το ψαροχώρι του Μόχλου.
Μικρά ταβερνάκια, καφέ που είχαν τις αναπαυτικές καρέκλες τους πάνω στα βράχια, όμορφα σπιτάκια και μια πολύ χαλαρή ατμόσφαιρα μας έκανε να αναπολήσουμε το καλοκαίρι!
Φρέσκα ψάρια και ψαρικά είχαν την τιμητική τους στο τραπέζι μας, στην ταβέρνα «Τα Κοχύλια» συνοδεία από μυρωδιαστές σαλάτες και παγωμένη ρακί. Στο μικρό λιμανάκι έδεναν οι ψαρόβαρκες και τα καϊκια που σε δυο λεπτά σε μετέφεραν στο νησάκι του Αγίου Νικολάου, που φιλοξενεί εκτός από το ομώνυμο εκκλησάκι ερείπια μεσομινωικού και υστερομινωικού οικισμού, αλλά και απομεινάρια από ομαδικούς τάφους της Πρωτομινωικής εποχής.
Με δυσκολία αποχωριστήκαμε το Μόχλο, γνωρίζαμε όμως ότι την επόμενη μέρα μας περιμένουν καζανέματα και έπρεπε να ξεκουραστούμε!
Το καζάνι
Κοντά στην πόλη της Σητείας, μας περίμενε μια πολύ ξεχωριστή εμπειρία. Στο μετόχι Πιστοκέφαλο, είχε στηθεί ένα αρχοντικό καζάνι! Σε ένα μαγευτικό σημείο μες την πλούσια φύση, είδαμε την ρακί να «γεννιέται» με τον παραδοσιακό τρόπο!
Τα μπουκάλια γέμιζαν και άδειαζαν με μεγάλη ταχύτητα ενώ στον ξυλόφουρνο ετοιμαζόταν ντόπιο αρνί με πατάτες.
Το μεγάλο τραπέζι ήταν γεμάτο με χοχλιούς, ντολμάδες, πίτες, ντάκους, πίτες και ότι μπορεί να βάλει ο νους σας, ότι βρίσκεται πάνω σε ένα κρητικό τραπέζι.
Το βιολί και το λαούτο και τα κρητικά τραγούδια έδεσαν τις διαθέσεις και τις καρδιές μας, σε μια παρέα αξέχαστη.
Στο αεροπλάνο για την Αθήνα (που έζησα ίσως την καλύτερη προσγείωση όλων των εποχών στο Ελ. Βενιζέλος, από τον πιλότο της Astra Airlines), σκεφτόμουν ότι δεν χρειάζεται να οργανώσεις τίποτα όταν θα επισκεφτείς την Σητεία και τα χωριά της. Οι άνθρωποι εκεί, πάντα σε περιμένουν με ανοικτή την πόρτα του σπιτιού τους και το τραπέζι τους είναι πάντα στρωμένο και γεμάτο από τα δώρα της δικής τους γης…
