Πώς γλίτωσαν οι Άερηδες από τα χέρια του Έλγιν
Αν κάνεις συχνά βόλτες στο κέντρο της Αθήνας το πιθανότερο είναι πώς έχει παρατηρήσει αυτό το ιδιαίτερο μνημείο. Βρίσκεται στους βόρειους πρόποδες της Ακρόπολης, στον χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς στην Πλάκα. Οι Αέρηδες, όπως λέγονται, στέκουν εκεί περισσότερα από 2.500 χρόνια αποτελώντας σπουδαίο κομμάτι της ιστορίας της χώρας. Το ωρολόγιο του Κυρρήστου όπως είναι η επίσημη ονομασία του ή αλλιώς ο Πύργος των Ανέμων θεωρείται εξάλλου ο αρχαιότερος μετεωρολογικός σταθμός του κόσμου. Δεν υπάρχουν αναφορές για παρόμοιο κτίσμα εκείνη την εποχή.
Πότε και πώς χτίστηκαν οι Αέρηδες
Δεν υπάρχουν τόσα στοιχεία που μπορούν να πουν με ακρίβεια λεπτομέρειες της ιστορίας του μνημείου. Υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε το πρώτο μισό του 1ου αιώνα π.Χ. Θεωρείται ότι το ανήγειρε ο Ανδρόνικος ο Κυρρήστης (ή Κύρρηστος), Έλληνας αστρονόμος από την Κύρρο της Μακεδονίας. Ο οκταγωνικός πύργος είναι κατασκευασμένος από πεντελικό μάρμαρο και στις οκτώ πλευρές του είναι σκαλισμένες οι προσωποποιήσεις των 8 ανέμων. Λειτουργούσε σαν ανεμοδείκτης και ηλιακό ρολόι ταυτόχρονα. Ανάλογα με τον άνεμο που φυσούσε, ο χάλκινος ανεμοδείκτης της κεραμοσκέπαστης στέγης του έδειχνε μία από τις προσωποποιήσεις. Σήμερα ο ανεμοδείκτης σε μορφή Τρίτωνα δεν υπάρχει πια. Ουσιαστικά το κτίριο αποτελεούσε μετεωρολογικό και ωρομετρικό σταθμό ταυτόχρονα. Για τον υπολογισμό της ώρας σε ανήλιες ημέρες υπήρχε μέσα στο κτίσμα ιδιαίτερη εγκατάσταση υδραυλικού ρολογιού. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι ο δημιουργός του χρησιμοποίησε τεχνικές παλαιότερων κατασκευαστών ρολογιού, όπως του Αρχιμήδη, του Κτησίβιου και του Φίλωνα όπως αναφέρει το exploringgreece.tv.
Κάτω από το γείσο της στέγης, οι οκτώ ανάγλυφοι άνεμοι, δηλαδή οι προσωποποιήσεις σκαλίσθηκαν με τα σύμβολά τους: Βορρέας για τον βορρά, Καικίας για τον βορειοανατολικό, Απηλιώτης για τον ανατολικό, Εύρος για τον νοτιοανατολικό, Νότος για τον νότιο, Λιψ (Λίβας) για τον νοτιοδυτικό, Ζέφυρος για τον δυτικό και Σκίρων για τον βορειοδυτικό. Ουσιαστικά τα ανάγλυφα σχέδια είναι και το πιο εντυπωσιακό στοιχείο του κτίσματος.
Ο αρχαιότερος μετεωρολογικός σταθμός του κόσμου
Οι μελετητές επιβεβαιώνουν ότι οι Αέρηδες ήταν ένα είδος μετεωρολογικού σταθμού της εποχής, που παράλληλα υπολόγιζε και την ώρα. Θεωρείται μάλιστα και ο αρχαιότερος του κόσμου μιας και δεν υπήρχε εκείνη την εποχή κάτι παρόμιο. Ήταν πολύ σημαντικό για τους εμπόρους της εποχής να γνωρίζουν την ώρα και τους ανέμους. Με αυτό τον τρόπο μπορούσαν να υπολογίσουν πότε περίπου θα έφθαναν τα προϊόντα τους στον προορισμό τους. Το πώς γινόταν ο υπολογισμός της ώρας δεν είναι σήμερα σαφές. Θεωρείται ότι αυτό γινόταν με κάποιο τρόπο λειτουργίας του υδραυλικού ρολογιού.
Πώς γλίτωσαν οι Άερηδες από τα χέρια του Έλγιν
Κατά τη διάρκεια των πρωτοχριστιανικών χρόνων ο Πύργος των Ανέμων χρησιμοποιήθηκε σαν καμπαναριό βυζαντινής εκκλησίας. Επίσης σε σε μια περιγραφή του περιηγητή Κυριακού Αγκωνίτη περιγράφεται ως ναός του Αιόλου.
Τη δεύτερη περίοδο της Τουρκοκρατίας οι Αέρηδες μετατράπηκαν σε τεκέ Δερβίσηδων (θρησκευτικό μουσουλμανικό ίδρυμα). Μάλιστα ο Λόρδος Έλγιν ήθελε να μεταφέρει ολόκληρο το κτίσμα από την Αθήνα στη Βρετανία αλλά εκείνοι δεν το επέτρεψαν. Θεωρούσαν το κτίσμα ιερό και ήθελαν να το προστατέψουν. Έτσι παρέμεινε στο σημείο που βρίσκεται μέχρι και σήμερα.
Μετά την Επανάσταση του 1821 οι Δερβίσηδες εγκατέλειψαν το μνημείο. Παρά την αρχική εγκατάλειψή του, αργότερα μετά την ανάπτυξη της Αθήνας ως πρωτεύουσας του κράτους η κατάσταση άλλαξε. Προς τιμήν του μνημείου όλη η γύρω περιοχή ονομάστηκε Αέρηδες και το μνημείο αποκαταστάθηκε σταδιακά στη σημερινή του μορφή.
Αδιαμφισβήτητα οι Αέρηδες αποτελούν ένα από τα σπουδαιότερα αρχαιολογικά μνημεία της Αθήνας αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας. Η ιστορία τους αλλά και η χρησιμότητά τους, ωστόσο, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή. Κατά διαστήματα έχουν γίνει εργασίες συντήρησης και πλέον το μνημείο είναι επισκέψιμο για το κοινό. Μπορείς να φτάσεις εύκολα εκεί παίρνοντας το μετρό ή το τρένο και κατεβαίνοντας στη στάση Μοναστηράκι. Ακόμη κι αν έχεις πάει στη Ρωμαϊκή Αγορά και την Πλάκα πολλές φορές, ίσως δεν έχεις δώσει μεγάλη σημασία στους Αέρηδες. Γνωρίζοντας την ιστορία, πλέον θα έχεις ακόμη ένα κίνητρο.
