Στην οδό Κρέσνι Περεούλοκ, οι Ξάνθος, Τσακάλωφ και Σκουφάς έδωσαν το 1814 τον όρκο της επανάστασης
Αν βρεθείτε στην Οδησσό της Ουκρανίας, κάντε μία στάση στην οδό Κρέσνι Περεούλοκ (Krasnij Pereulok), στον αριθμό 18. Εκεί βρίσκεται το κτίριο στο οποίο ιδρύθηκε το 1814 η Φιλική Εταιρία, το μέρος όπου οι Εμμανουήλ Ξάνθος, Αθανάσιος Τσακάλωφ και Νικόλαος Σκουφάς έδωσαν τον όρκο της επανάστασης ενάντια στους Τούρκους.
Το μουσείο στεγάζεται στο σπίτι του Έλληνα επιχειρηματία και εθνικού ευεργέτη Γρηγορίου Γρ. Μαρασλή (1831 – 1907), δημάρχου της πόλης της Οδησσού για δεκαέξι χρόνια, από το 1878 ως το 1895. Εδώ είχαν βρει το πρώτο τους καταφύγιο και συνεδρίαζαν οι Φιλικοί της Οδησσού.
Το σπίτι αυτό, που ανήκε στον πατέρα του Γρηγορίου Μαρασλή, ανακαινίστηκε με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού – Παράρτημα Οδησσού και μετατράπηκε από το 1994, μαζί με τα γειτονικά του οικήματα, σε Μουσείο της Φιλικής Εταιρείας, το οποίο είχε ιδρυθεί το 1979 από το Ιστορικό-Λαογραφικό Μουσείο της Οδησσού.
Στο Μουσείο στεγάζεται επιστημονική βιβλιοθήκη με 6.000 τίτλους. Πρόσφατα εγκαινιάστηκε νέο λαογραφικό τμήμα στο Μουσείο, με αυθεντικά αντικείμενα που αποδίδουν την εικόνα της οικίας του Γρηγορίου Ιωάννη Μαρασλή. Ανάμεσα στα εκθέματα του μουσείου περιλαμβάνονται πρωτότυπα έργα σχετικά με τη δράση των Φιλικών, χάρτες, γκραβούρες και φωτογραφίες, έγγραφα στον κρυπτογραφικό κώδικα των Φιλικών, χειρόγραφα σχετικά με την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας, κατάλογοι των μελών της, επιστολές και χειρόγραφες προκηρύξεις του Αλέξανδρου Υψηλάντη, αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας, προσωπογραφίες και σφραγίδες του Αλέξανδρου Υψηλάντη, του Εμμανουήλ Παπά, του Εμμανουήλ Ξάνθου και άλλων.
Στο Μουσείο εκτίθεται αντίγραφο της περίφημης ελαιογραφίας του Δ. Τσόκου «Ο Όρκος των Φιλικών» (1849), φιλοτεχνημένο το 1994 από τον Γ. Σιδηρόπουλο, ενώ γλυπτική σύνθεση με τον «Όρκο των Φιλικών» κοσμεί την εξωτερική όψη του Παραρτήματος του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού στην Οδησσό.
Σε μια ξεχωριστή αίθουσα του μουσείου αναπαριστάνεται, με καθισμένους γύρω από ένα τραπέζι τους τρεις εμπόρους – ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας, η σκηνή της ίδρυσης της πατριωτικής μυστικής οργάνωσής τους.
Το Μουσείο δέχεται πολλούς επισκέπτες από ολόκληρη την Ουκρανία, την Ελλάδα και άλλες χώρες του εξωτερικού. Το Παράρτημα οργανώνει, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Παιδείας του Δήμου Οδησσού, δωρεάν ξεναγήσεις και διαλέξεις για μαθητές και φοιτητές.
