Έγκλημα στο διαδίκτυο. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η φράση ακούγεται σαν τίτλος φιλόδοξης κινηματογραφικής παραγωγής. Κι όμως. Δεν είναι έτσι. Εν έτει 2013 το έγκλημα στον κυβερνοχώρο αποτελεί μέρος της καθημερινότητάς μας, την οποία ουδείς μπορεί και δικαιούται να αγνοεί.
Η πραγματικότητα μάλιστα επιτάσσει την λήψη μέτρων προστασίας από κακόβουλες επιθέσεις.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η καθηγήτρια εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Χριστίνα Ζαραφωνίτου, οι πιο συνηθισμένες κατηγορίες εγκλημάτων στο διαδίκτυο, είναι κυρίως κλοπές, υποκλοπές, απάτες, εκβιασμοί, συκοφαντικές δυσφημίσεις, πορνογραφία, κυβερνοτρομοκρατία, ξέπλυμα χρήματος, παράνομες πωλήσεις ακόμα και πορνεία.
Ενοικιαζόμενοι χάκερ
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι μία ομάδα χάκερ, γνωστοί ως Hidden Lynx. H συγκεκριμένη ομάδα αποτελείται από επαγγελματίες του είδους, οι οποίοι διατίθενται προς ενοικίαση, λειτουργώντας με ειδικές συμβάσεις για παροχή υπηρεσιών σε εταιρείες ή φορείς. Όχι μόνο επιτίθενται σε ευαίσθητους και δύσκολα προσβάσιμους στόχους, αλλά στη συνέχεια μεταπωλούν τις υπηρεσίες τους στη μαύρη αγορά.
Το σύνηθες προφίλ των δραστών
Αναφερόμενη στο προφίλ των δραστών, εξηγεί ότι είναι κυρίως άνδρες. “Έχουν υψηλό επίπεδο μόρφωσης. Στο εξωτερικό μάλιστα, όπου οι αρχές ελέγχουν και άλλες παραμέτρους, η πλειοψηφία παρουσιάζει υψηλό δείκτη IQ”, σημειώνει η καθηγήτρια. Όπως χαρακτηριστικά λέει, βασικά κίνητρα είναι το κέρδος αλλά και η περιπέτεια και φυσικά και λόγοι κύρους.
Ένας νόμος ξεχασμένος από το 1988
Αξιοσημείωτο είναι η ύπαρξη του απαρχαιωμένου νόμου 370 του ποινικού κώδικα, ο οποίος ψηφίστηκε το 1988 όταν οι υπολογιστές μπήκαν για πρώτη φορά στη ζωή μας. “Μιλάει για 10.000 δραχμές ευρώ κατ' ελάχιστο πρόστιμο και φυλάκιση τριών μηνών για περιπτώσεις ηλεκτρονικού εγκλήματος”, λέει η κυρία Ζαραφωνίτου.
Φαινόμενο της εποχής και μία από τις βασικές εκδηλώσεις ηλεκτρονικής εγκληματικής δραστηριότητας είναι το Cyber Bullying, γνωστό ως εκφοβισμός στον κυβερνοχώρο. “Το δέχονται άτομα όλων των ηλικιών, αλλά κυρίως άτομα μικρότερης ηλικίας. Οι δράστες συχνά δηλώνουν ψεύτικα στοιχεία. Για παράδειγμα λένε ότι είναι νέοι και ότι όλοι θέλουν απλά να γνωριστούν, αλλά είναι τακτική για να πλησιάσουν ανήλικους νέους και να υποκλέψουν στοιχεία ή φωτογραφίες. Τα συνηθέστερα θύματα είναι νέοι και ανήλικοι”.
Η εγκληματολόγος εξηγεί ότι για κάποιον που έχει σημαντική εξοικείωση με το διαδίκτυο και υψηλό επίπεδο μόρφωσης, το φυσιολογικό θα ήταν να νιώθει ασφαλής στον χαώδη αυτό κόσμο της τεχνολογίας. “Παρόλ' αυτά σύμφωνα με σχετική έρευνα το 42% δηλώνει φόβο για το άγνωστο του διαδικτύου μέσα από τη χρήση των social media”, συμπληρώνει..
Αρκετές φορές μάλιστα, ίσως έχουμε αναρωτηθεί εάν τα στοιχεία, - που καταχωρούμε σε ειδικές φόρμες για να συμμετάσχουμε σε διαγωνισμό ή άλλου -, μπορούν να διαρρεύσουν. Η κυρία Ζαραφωνίτου έρχεται να απαντήσει ότι κάτι τέτοιο είναι αρκετά εύκολο. “Υπάρχουν τρόποι από τα απλά cookies ή πιο εξελιγμένα προγράμματα. Έτσι διαρρέουν τα στοιχεία μας. Ένας άλλος τρόπος είναι μέσα από κακόβουλες τακτικές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι φορείς που δίνουν ολόκληρες βάσεις δεδομένων και τις πουλάνε για να τις εκμεταλλευτούν”.
Αναζητώντας τους τρόπους, με τους οποίους μπορούμε να προστατευθούμε υποστηρίζει ότι, όπως λαμβάνουμε τα μέτρα μας όταν κλειδώνουμε το σπίτι μας, καλό είναι να σκεφτόμαστε ότι και στο διαδίκτυο πρέπει να θέτουμε όρια, χωρίς να το φοβόμαστε να προλαμβάνουμε. “Αν έχουμε την υπόνοια ότι η χρήση που κάνουμε είναι επικίνδυνη, καλό είναι να την ελέγξουμε”, αναφέρει. “Το ίδιο το μέσο μας προσφέρει εναλλακτικές. μέσα από κοινότητες μπορεί κανείς να πάρει πληροφορίες για την ασφάλεια του ιστότοπου που επισκέπτεται και να προστατευθεί. Υπάρχουν φορείς η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και άλλοι, στελεχωμένοι από εξειδικευμένο προσωπικό, ικανό να παράσχει πληροφορίες”.
Μιλώντας για την πιο προσφιλή μέθοδο απάτης, αναφέρεται στον ηλεκτρονικό τζόγο. “Συνήθως παρουσιάζονται σε ένα site με τη μορφή προσφοράς. Αν λάβουμε υπόψη ότι ζούμε σε εποχή οικονομικής κρίσης, τέτοια δολώματα μπορούν να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά”, λέει η κυρία Ζαραφωνίτου.
Τι να κάνουμε όταν έχουμε παιδιά
“Τα παιδιά χρειάζονται επιμέλεια απέναντι σε όλες τις πτυχές ανάπτυξης και συμπεριφοράς του παιδιού. Καλό είναι να έχουμε εικόνα για το ποιες ιστοσελίδες επισκέπτεται”. Η καθηγήτρια του Παντείου, λέει για τα φίλτρα, τα οποία προορίζονται για μικρά παιδιά και από μόνα τους λειτουργούν αποτρεπτικά Όπως λέει μάλιστα, η καταπίεση μπορεί να επιφέρει αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. “Η εμπιστοσύνη προς τους γονείς βοηθάει να επέμβουμε έγκαιρα”.
Πνευματικά δικαιώματα – πνευματική ιδιοκτησία
Συχνά όταν ακούμε ένα τραγούδι και θέλουμε να το αποκτήσουμε δεν μπαίνουμε καν στο δίλημμα αν θα πρέπει να το αγοράσουμε από ηλεκτρονικό δισκοπωλείο ή σε cd. Όλα οδηγούν στο να 'κατεβάσουμε' αυτό που θέλουμε χωρίς να υπολογίσουμε την πνευματική ιδιοκτησία και τα δικαιώματα του δημιουργού.
“Είναι ευρύ το πρόβλημα. Από τον απλό ανυποψίαστο φοιτητή που νομίζει ότι μπορεί να πάρει απόσπασμα από μια βιβλιοθήκη και να το χρησιμοποιήσει σε κάποιο κείμενο, έως την ταινία, που δεν την βλέπουμε απλώς, αλλά τη σώζουμε στον υπολογιστή κάτι που φυσικά είναι παράνομο και μπορεί να φτάσει έως την κατ' επάγγελμα κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας. Στην Ελλάδα δεν έχουμε πιστέψει ότι και η πνευματική ιδιοκτησία είναι ιδιοκτησία και πρέπει να τη σεβόμαστε, ειδάλλως αποτελεί κλοπή”, σημειώνει η κυρία Ζαραφωνίτου.
Χαρακτηριστικό είναι πάντως, ότι στην Αμερική νόμοι είναι ιδιαίτερα αυστηροί σε ανάλογα ζητήματα. Αυστηροί σε σημείο που μπορεί κατά περίπτωση να φτάσουν και να ξεπεράσουν τα άκρα. “Δεν τολμάει κανείς να ανοίξει ένα pdf και κινδυνεύει να κατηγορηθεί για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας”. Επιμένει στο γεγονός, ότι κάτι που εκτίθεται δημόσια δεν σημαίνει ότι είναι κοινόχρηστο. “Μία εργασία ή ένα σύγγραμα έχουμε απλώς έχουμε τη δυνατότητα να τα διαβάσουμε, όχι όμως και να τα αποκτήσουμε, χωρίς τη συγκατάθεση του δικαιούχου”. Τέλος, τονίζει ότι χρειάζεται αλλαγή της νοοτροπίας Στέκεται βέβαια στο γεγονός ότι αρκετές φορές είναι πλημμελές το αποδεικτικό πλαίσιο και δεν μπορεί να προχωρήσει η διαδικασία ενώπιον της δικαιοσύνης.
