Ο απόλυτος συνδυασμός τέχνης και δύναμης σε ένα άθλημα αντικατοπτρίζεται στην πυγμαχία. Το μυαλό του καθενός πάει στο... ξύλο, όταν ακούει για πυγμαχία. Η αλήθεια είναι ότι κάπως έτσι ξεκίνησε το αρχαίο αυτό άθλημα, που ακουμπά σε... αρχέγονα ένστικτα.
Το 3.000 π.Χ. στην αρχαία Αίγυπτο και την Αθήνα, για να τελειώσει ένας αγώνας, θα έπρεπε ο ένας πυγμάχος να σκοτώσει τον αντίπαλό του.
Από τότε, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει. Αν παρακολουθήσει κανείς αγώνα υψηλού επιπέδου στον 21ο αιώνα, θα αντικρίσει "χορευτές" στο ρινγκ.
Η ερασιτεχνική πυγμαχία, με τους αυστηρούς κανόνες προστασίας και τα ευκρινή σημεία χτυπήματος, έκανε τα πρώτα της βήματα το 1880. Διαφέρει αρκετά από αυτό που γνωρίζουμε ως επαγγελματική πυγμαχία στις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Ρωσία ή την Κίνα και την Ιαπωνία, αλλά είναι ό,τι πιο κοντά μπορεί να βρει κανείς στο ολυμπιακό άθλημα της πυγμαχίας.
Η πυγμαχία έχει την ατυχία να είναι το πιο κατακερματισμένο άθλημα, με πολλές παραλλαγές τεχνικής που ζητούν την αναγνώρισή τους ως επίσημα αθλήματα των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά δεν το επιτυγχάνουν, όπως, για παράδειγμα, το Muai Thai, το οποίο έχει περάσει και από άθλημα επίδειξης σε ολυμπιακές διοργανώσεις.
Η ερασιτεχνική πυγμαχία θεωρούνταν βίαιη, μέχρι το 1904 όταν οι Αμερικανοί την ενέταξαν πρώτη φορά στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων του Σεντ Λιούις. Το 1912 στη Στοκχόλμη, δεν διεξήχθη το αγώνισμα, καθότι η πυγμαχία, ως σπορ, απαγορευόταν από τον σουηδικό νόμο. Και πού να εφαρμόζονταν άλλες παραλλαγές...
Από το 1916 κι έπειτα, πάντως, συμμετέχει ανελλιπώς στο επίσημο καλεντάρι των Αγώνων. Όσο περνούν τα χρόνια, εξάλλου, η πυγμαχία αντιτείνει τον επαγγελματικό και οργανωτικό χαρακτήρα της, έναντι του αρχέγονου. Οι πυγμάχοι, αν και κατά βάση τολμηροί και "επεισοδιακοί" στο χαρακτήρα, αντιμετωπίζονται με σεβασμό από τους εξελιγμένους κανόνες του αθλήματος.
Εξοπλισμός
Όλοι πλέον φορούν βαμβακερό σορτσάκι και μπλουζάκι, ενδεχομένως και πολυέστερ, κάσκα και ειδικά παπούτσια. Η κάσκα προστατεύει από κοψίματα και αιμορραγία στο κεφάλι και πλέον καλύπτει μέτωπο, κάτω γνάθο, ζυγωματικά και σχεδόν απόλυτα τα αυτιά. Ακάλυπτη είναι μόνο η μύτη, καθώς το χτύπημα στην επάνω πλευρά του κρανίου, όπου είναι ανοικτή η κάσκα, απαγορεύεται δια ροπάλου.
Τα παπούτσια προστατεύουν τα πόδια από πατήματα. Έτσι κι αλλιώς, αυτό είναι πολύ σύνηθες στην πυγμαχία, καθώς ο καλός πυγμάχος πρέπει να είναι και γρήγορο και να ελίσσεται με ευκολία. Καλύπτουν, πάντως, τον αστράγαλο. Στο στόμα, είναι επιβεβλημένη η πλαστική μασέλα δεύτερης γενιάς που πιάνει όλη την οδοντοστοιχία και τα ούλα κάθε αθλητή. Στα χέρια, φυσικά, οι πυγμάχοι φορούν τα καθιερωμένα γάντια.
Οι κανόνες της διεθνούς πυγμαχίας
Στον αγώνα της διεθνούς πυγμαχίας, η οποία είναι πλέον συνώνυμη -στα ηπειρωτικά και Παγκόσμια Πρωταθλήματα- με την ολυμπιακή πυγμαχία, διεξάγονται τέσσερις γύροι των δύο λεπτών, με ένα λεπτό ανάμεσά τους.
Η νίκη έρχεται είτε με νοκ-άουτ, ή στα σημεία. Αν ο πυγμάχος πέσει και δε σηκωθεί μέχρι ο διαιτητής να μετρήσει ως το δέκα, τότε έχουμε νοκ-άουτ. Αν δε συμβεί αυτό, τότε ολοκληρώνονται οι τέσσερις γύροι και νικητής ανακηρύσσεται ο πυγμάχος που έχει καταφέρει τα περισσότερα εύστοχα σημεία χτυπήματος.
Αυτά τα σημεία είναι κάπως σχετικά. Για το λόγο αυτόν, πέρα από το διαιτητή, υπάρχουν τέσσερις κριτές, οι οποίοι κρίνουν τα σημεία κατά πλειοψηφία. Κατά γενική ομολογία, η πυγμαχία αναφέρεται ως ένα από τα αθλήματα, όπου η διαιτησία διαδραματίζει καίριο ρόλο.
Οι κινήσεις είναι η προστασία ή μπλοκ (η κίνηση του πυγμάχου να βάλει τα χέρια μπροστά από το πρόσωπο με τις γροθιές προς τα έξω), το κροσέ (δυνατό χτύπημα που ξεκινά από τον ώμο), το ντιρέκτ (ευθύβολο χτύπημα στο πρόσωπο του αντιπάλου) και το άπερκατ (χτύπημα από κάτω προς τα πάνω, που σημαδεύει το σαγόνι του αντιπάλου). Παράνομες κινήσεις είναι το χτύπημα κάτω από τη ζώνη, το κράτημα ή σύρσιμο του αντιπάλου, το χτύπημα στο πίσω μέρος του κεφαλιού ή στη μέση του κρανίου από πάνω και το χτύπημα με τον αγκώνα.
Υπάρχουν, τέλος, κι άλλοι τρόποι να ολοκληρωθεί ο αγώνας δίχως να παρέλθουν και οι τέσσερις γύροι. Αυτό συμβαίνει αν ένας πυγμάχος εγκαταλείψει οικειοθελώς τον αγώνα επειδή δεν μπορεί να συνεχίσει ή για άλλους λόγους, αν ο ίδιος ο διαιτητής κρίνει ότι ο πυγμάχος δεν μπορεί να συνεχίσει και όταν ο πυγμάχος δεχτεί τρεις παρατηρήσεις από το διαιτητή.
Ο κορυφαίος αθλητής της πυγμαχίας ήταν ο Μοχάμεντ Άλι, αθλητής που "σημάδεψε", εκσυγχρόνισε και έδωσε χαρακτήρα στο άθλημα.
Άλλοι κορυφαίοι του αθλήματος ήταν οι Κουβανοί Τεόφιλο Στίβενσον και Φελίξ Σαβόν, ο υπερόπτης Βρετανός Λένοξ Λιούις και ο ανατρεπτικός Αμερικανός Μάικ Τάισον.
