Διακεκριμένος δημιουργός και μαθητής του μεγάλου δασκάλου του πολωνικού και ευρωπαϊκού θεάτρου Κριστιάν Λούπα, ο Κριστόφ Γκαρμπατσέφσκι αναμετριέται με ένα από τα πιο σημαντικά έργα της σύγχρονης πολωνικής δραματουργίας, το «Υβόννη, πριγκίπισσα της Βουργουνδίας (1938)» του Βίτολντ Γκομπρόβιτς. Η βραβευμένη παράσταση ανεβαίνει στις 28-29 Νοεμβρίου στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση στο πλαίσιο του τρίτου και τελευταίου κύκλου του γεωπολιτικού φεστιβάλ «Transitions».
Έχοντας ως αφετηρία ένα κλασικό κείμενο, η εκρηκτική, κυβερνοπάνκ, ανατρεπτική «Υβόννη» του Γκαρμπατσέφσκι, εκπροσώπου μιας νέας γενιάς Πολωνών σκηνοθετών, μιλά για τις ανείπωτες πληγές της κοινωνίας, θέτοντας επιτακτικά ερωτήματα για το παρόν, τη μνήμη, την ταυτότητα, και την Ιστορία.
Στο έργο, ο Πρίγκιπας Φίλιππος, ένας νέος με αντισυμβατική συμπεριφορά, αποφασίζει από καπρίτσιο και αντιδραστική διάθεση να παντρευτεί την Υβόννη, ένα απωθητικό και σιωπηλό κορίτσι. Ο γάμος αυτός δημιουργεί περίεργες επιπλοκές στο παλάτι. Η σιωπή της Υβόννης, σε συνδυασμό με την ασχήμια της, προκαλούν απίθανα παράλογες αντιδράσεις. Οι ανεπάρκειες, η αγριότητα και οι φοβίες μιας ολόκληρης κοινωνίας μεγεθύνονται και καθρεφτίζονται σε αυτή την υπέροχα σιωπηλή φιγούρα. Μόνο μία λύση μπορεί να οδηγήσει στη γαλήνη: να την σκοτώσουν!
Ένα ψυχολογικό θρίλερ με εμφανείς επιρροές από τον Χίτσκοκ, η «Υβόννη» του Γκαρμπατσέφσκι κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ Θεάτρου και Κινηματογράφου. Ακόμα και η σκηνογραφία υπόκειται στους κανόνες ενός κινηματογραφικού πλατό. «Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια ταινία που γυρίζεται και μοντάρεται μπροστά στα μάτια μας. Η κάμερα μας δίνει τη δυνατότητα να έρθουμε πιο κοντά στον κόσμο της Υβόννης, στον κόσμο της σιωπής της, αλλά και στους άλλους πρωταγωνιστές» αναφέρει χαρακτηριστικά ο σκηνοθέτης. Η παράσταση βυθίζεται στη σιωπή της κεντρικής ηρωίδας για να αναδυθεί ως ένα παράλογο, άψογα εκτελεσμένο αστείο: ενοχλητικό, αναπάντεχο, αιρετικό.
Οι Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, Κρίστιαν Λούπα, Ζίγκμουντ Χούμπνερ, Λυκ Μποντύ είναι ενδεικτικά ορισμένοι από τους κορυφαίους Ευρωπαίους σκηνοθέτες που καταπιάστηκαν με το έργο του Βίτολντ Γκομπρόβιτς, υπογράφοντας ορισμένες από τις πιο σημαντικές δημιουργίες τους.
Ο Πολωνός λογοτέχνης Βίτολντ Γκομπρόβιτς (1904-1969) έγραψε διηγήματα, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα. Με ευγενή καταγωγή και με σπουδές Νομικών, ο εκκεντρικός και πολυταξιδεμένος Γκομπρόβιτς έζησε οριακές καταστάσεις μέσα στη δίνη της Ιστορίας, αυτοεξόριστος επί 30 χρόνια, πρώτα στην Αργεντινή (1939-63) και στη συνέχεια μέχρι το θάνατό του στη Γαλλία. Σε όλα τα έργα του, το παράλογο ξεδιπλώνεται με χιούμορ, καθαρό βλέμμα και ευαισθησία. Όσο ζούσε, τα περισσότερα έργα του ήταν απαγορευμένα στην κομουνιστική Πολωνία (εκδίδονταν στο Παρίσι στα πολωνικά). Σήμερα θεωρείται από τις κορυφαίες μορφές της πολωνικής λογοτεχνίας.
Το έργο «Υβόννη, πριγκίπισσα της Βουργουνδίας» δημοσιεύτηκε το 1938 στο περιοδικό Skamander. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1958 και σε αυτή την έκδοση ο Γκομπρόβιτς έκανε ορισμένες αλλαγές. Για παράδειγμα, οι 25 λακωνικές ατάκες της Υβόννης μειώθηκαν σε μόλις 7! Μάλιστα, το έργο του αποτέλεσε έμπνευση για την περίφημη παράσταση του Κάντορ «Η νεκρή τάξη».
Ο Κριστόφ Γκαρμπατσέφσκι είναι ένας από τους πιο ταλαντούχους εκπροσώπους της γενιάς των Πολωνών σκηνοθετών που μαθήτευσαν δίπλα στον σπουδαίο δημιουργό Κριστιάν Λούπα. Οι παραστάσεις του παίζονται σε σημαντικά και πειραματικά θέατρα στην Πολωνία, έχουν κερδίσει την αναγνώριση των κριτικών, έχουν αποσπάσει σημαντικά βραβεία και έχουν παρουσιαστεί σε πολλά διεθνή φεστιβάλ.
Οι δημιουργίες του αντιστέκονται στις συνήθεις κατηγοριοποιήσεις. «Θεατρικές εγκαταστάσεις» τις έχει αποκαλέσει ο ίδιος ο σκηνοθέτης. Ο αυτοσχεδιασμός με το κείμενο, η σωματικότητα και η σημασία στη φυσική παρουσία του ηθοποιού αποτελούν βασικά συστατικά για την εξερεύνηση της θεατρικής λειτουργίας στη δουλειά του. Οι παραστάσεις του είναι αιρετικές, έχουν κυβερνοπάνκ στοιχεία και βρίσκονται σε διαρκή σύγκρουση με το θεατρικό καθωσπρεπισμό και τον κομφορμισμό του πραγματικού κόσμου. Η παράσταση του «Υβόννη, πριγκίπισσα της Βουργουνδίας» βραβεύτηκε το 2012 στο περίφημο Διεθνές Φεστιβάλ Divine Comedy (Βραβείο Καλύτερης Σκηνογραφίας και Ειδικών Εφέ).
