Η επιστροφή των ξενιτεμένων, τα πανηγύρια και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις
Θεσμός για το καλοκαίρι, κοινωνικό γεγονός, αντάμωμα των ξενιτεμένων, ανάσα για τα ξεχασμένα χωριά, είναι τα πανηγύρια και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις στα όμορφα λιθόκτιστα χωριά της Ηπείρου. Οι ηλικιωμένοι και λιγοστοί κάτοικοί τους, περιμένουν με λαχτάρα το καλοκαίρι, να γυρίσουν στα χωριά τα παιδιά και τα εγγόνια τους, από την Αθήνα ή το εξωτερικό, η γειτονιά να γεμίσει φωνές, να ανοίξουν οι πόρτες και τα παντζούρια στα ερμητικά κλειστά σπίτια του τόπου τους.
Από τις 15 του Ιούλη και όλον τον Αύγουστο, στην Ελλάδα που χάνεται, επιστρέφει το χαμόγελο. Κάθε εκκλησία, κάθε ξωκλήσι, έχει τον άγιο του και οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι ή οι Αδελφότητες των ξενιτεμένων, οργανώνουν τις καλοκαιρινές εκδηλώσεις και τα πανηγύρια τους. Ο ήχος της μουσικής από τα κλαρίνα, διαπερνά την σιωπή των βουνών και ο κόσμος τραγουδάει και χορεύει μέχρι το ξημέρωμα.
Οι δήμοι της Ηπείρου, έγκαιρα ανακοινώνουν τις ημερομηνίες των πανηγυριών και των πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Σε μερικά χωριά, τα πανηγύρια είναι διήμερα και αρχίζουν μετά την εκκλησία. Συνηθίζεται να ξεκινάνε με κεράσματα, όπως λουκούμια, παστέλια, τσίπουρο, τυρί η γίδα βραστή, ενώ αμέσως μετά, αρχίζουν «να λαλούν», τα κλαρίνα.
«Θα τα πούμε στο πανηγύρι στο χωριό», είναι η πλέον χαρακτηριστική κουβέντα που ανταλλάσουν οι ξενιτεμένοι. Για τους περισσότερους αποτελεί και την αφορμή, για να επιστρέψουν έστω για λίγο στα πατρικά τους και να φύγουν με την υπόσχεση της αντάμωσης την επόμενη χρονιά. Τα δύσκολα χρόνια των δεκαετιών του '50 και του '60, τότε που το κύμα της μετανάστευσης φούντωσε στην Ήπειρο οδήγησε πολλούς στην Αμερική, την Αυστραλία, τη Γερμανία και την Αθήνα, όμως ποτέ δεν ξέχασαν τα χωριά τους και τα σπίτια τους. Στο πανηγύρι συναντιούνται και πάλι, επικοινωνούν, ο καθένας έχει και την δική του ιστορία να πει, έχει να δώσει την δική του παραγγελία στον κλαριντζή, το δικό του αγαπημένο τραγούδι, να χορέψει.
Χαρακτηριστικά ο δήμαρχος της Κόνιτσας Ανδρέας Παπασπύρου μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, για την προσμονή του κόσμου της περιοχής.
«Οι κάτοικοι των ακριτικών χωριών μας, τα οποία είναι κοινωνικά φυλάκια, περιμένουν τους δικούς τους να έρθουν» επισημαίνει, ενώ παράλληλα τονίζει πως οι άνθρωποι της διασποράς, δεν εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, δίνοντας έτσι κουράγιο στους φύλακες των συνόρων.
Στον δήμο της Κόνιτσας, πέρα από τα πανηγύρια στα χωριά και τις συναυλίες, θα πραγματοποιηθεί το 16ο τριήμερο για την Κτηνοτροφία στην Αερομηλίτσα στο Γράμμα, αλλά και η 12η συνάντηση Βλαχοχωρίων Πίνδου, από τις 5 έως και τις 7 Αυγούστου. Επίσης, αεραθλητικοί αγώνες αλεξίπτωτου πλαγιάς, στις 20 και 21 Αυγούστου, από την κορυφή του Προφήτη Ηλία θα προσφέρουν στους ντόπιους και τους επισκέπτες ένα θεαματικό διήμερο.
Η «Γιορτή του Δάσους», θα γίνει την Παρασκευή 5 Αυγούστου, στην Βήσσανη του Πωγωνίου, γιατί το περιβάλλον και η παράδοση είναι το μέλλον του τόπου. Την εκδήλωση διοργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βήσσανης Πωγωνίου στην Μονή 'Αβελ. Ο Πέτρο -Λούκα Χαλκιάς θα μαγέψει με το κλαρίνο και θα βραβευτεί για την συνεισφορά του στην διάδοση της Πωγωνίσιας ηπειρώτικης μουσικής. «Αυτή η γιορτή που χρόνια συνεχίζεται με επιτυχία, συνδέει την φύση με τον πολιτισμό και την παράδοση με τον άνθρωπο» αναφέρει στο κάλεσμα του για την Γιορτή ο δήμαρχος Πωγωνίου Κώστα Καψάλης.
Την «1η Γιορτή Πολιτισμού, ΜΑΝΑ ΜΟΥΡΓΚΑΝΑ», διοργανώνει φέτος η Ομοσπονδία Μουργκάνας, με τη φιλοδοξία να γίνει θεσμός. Η γιορτή περιλαμβάνει εκδηλώσεις ανάδειξης των χωριών της Μουργκάνας, μέσα από την πολιτιστική της ταυτότητα και παράδοση, τον φυσικό της πλούτο, τους ανθρώπους της, που αρχίζουν στις 9 Αυγούστου και θα ολοκληρωθούν στις 21 του μήνα.
Η Μουργκάνα, η ακριτική ορεινή περιοχή της Θεσπρωτίας, που ανήκει στον δήμο Φιλιατών και σε μεγάλο βαθμό, «χτυπήθηκε» από τον εμφύλιο και τη μετανάστευση είναι προικισμένη από την φύση, έχει ιστορία και πλούσια λαϊκή παράδοση.
