Ο Γιάννης Πανούσης γεννήθηκε στην Αθήνα στις 2 Αυγούστου του 1949. Βαπτίστηκε στην εκκλησία του Αϊ-Γιάννη στο Λουτράκι. Έλκει καταγωγή από την Αρκαδία (από τον πατέρα του Απόστολο Πανούση, δικηγόρο) και από την Κόρινθο (από τη μητέρα του η οποία ήταν γόνος πολιτικής οικογένειας, των Ηλιοπουλαίων).
Μέσα του δεν αντιπαλεύονται τα δύο χαρακτηριστικά που έχει από την καταγωγή του: «Τα δύο χαρακτηριστικά που λέμε ότι ισχύουν σε Τριπολιτσιώτες και Κορίνθιους είναι ότι οι Κορίνθιοι έχουν μια ευλυγισία στη λειτουργία τους, έναν τρόπο να τα φέρνουν βόλτα και οι Αρκάδες είναι πιο λεβέντηδες, πιο ντόμπροι. Αυτά τα δύο στοιχεία σ' εμένα δεν βρίσκονται σε σύγκρουση, έρχονται σε συνδυασμό. Προσπαθώ να κρατάω τη ντομπροσύνη μου αλλά να καταφέρνω να τη διαχειρίζομαι κατά τρόπο που να δημιουργεί ένα αποτέλεσμα».
Μαθητικά χρόνια
Τα πρώτα γράμματα τα μαθαίνει στο Δημοτικό Σχολείο Κολωνού.
«Νομίζω πως ήταν μια από τις δύο σημαντικές περιόδους της ζωής μου. Εκεί έμαθα τι είναι η ζωή παρόλο που ήμουν σχετικά μικρός σε ηλικία (7-12 ετών). Κολωνός σημαίνει κόσμος που ζει στους δρόμους, φτωχολογιά που μαθαίνει ποδόσφαιρο στην αλάνα και που καταλαβαίνεις τις ανθρώπινες σχέσεις».
Φοιτά στην Λεόντιο Σχολή.
«Γαλλικό σχολείο. Μέθοδος, έλεγχος, προσπάθεια να τιθασεύσω το μυαλό μου. Πολύ καλός μαθητής, χρονική περίοδος '61-'67, μέσα στα περίεργα χρόνια. Είχα προοδευτικές ιδέες. Η οικογένειά αριστερή, στην εξορία όλα τα αδέλφια της μάνας μου. Ήμουν πολύ καλός μαθητής με μεγάλη απόσταση από τον δεύτερο. Δεν μου έδιναν ποτέ τη σημαία ως αριστερό και προσπαθούσαν να με αποβάλλουν, αλλά δεν γινόταν αφού η διαφορά από τον δεύτερο ήταν μεγάλη. 19,5 ο Γιάννης, 17,8 ο δεύτερος, τι θα παρουσίαζαν; Ήταν θέμα εικόνας. Έτσι επιβίωσα».
Η Νομική
Πετυχαίνει στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δεν ήταν αυτό που ήθελε. Αγαπούσε τη Φιλολογία. Όμως ο πατέρας του, δικηγόρος, τον προόριζε για διάδοχό του.
«Είμαστε στη δικτατορία και, όπως έχω γράψει, μπήκα στη Νομική μαζί με τα τανκς. Διάβαζα πάρα πολύ φιλολογικά και πολιτικά κείμενα. Ταυτόχρονα, όμως, ζούσα και πολύ. Τα κλαμπ του Λουτρακίου έχουν βογκήξει από εμένα όπως επίσης και οι ταβέρνες, τα κέντρα... συνδύαζα τα πάντα. Τρεις μήνες τα έκανα λίμπα, τρεις μήνες διάβαζα ασταμάτητα.
Πήγα στη Νομική Σχολή την οποία δεν αγάπησα. Τελειώνω όμως και πηγαίνω για δεύτερο πτυχίο στις Πολιτικές Επιστήμες με μεγαλύτερο κέφι. Ακόμα δεν είχα βρει τι θα έκανα».
Τον ενδιαφέρει πολύ ο άνθρωπος ενταγμένος σε κοινωνικό πλαίσιο. Ήθελε να μάθει, να δει πώς λειτουργεί το άτομο ενταγμένο στην κοινωνία.
Ο στρατός
Πηγαίνει φαντάρος και υπηρετεί 30 μήνες γιατί είναι χαρακτηρισμένος πολιτικά. Πήγε 1η Μαΐου του 1973 και έφυγε 1η Νοεμβρίου 1975. «Είχα ξεχάσει πώς λέγομαι».
Οι σπουδές εγκληματολογίας στη Γαλλία
Μετά τον στρατό κάνει τον πρώτο του γάμο και φεύγει για τη Γαλλία. «Εκεί βρίσκω αυτό που ήθελα. Βρήκα ότι ο συνδυασμός πολιτικής σκέψης, φιλολογίας, νομικής και πολιτικής επιστήμης ήταν η εγκληματολογία. Εκεί είδα τον άνθρωπο στην ακραία του μορφή».
Η επιστροφή
Επιστρέφει στην Ελλάδα σε ηλικία 29 ετών, το 1978. Αποκτά έναν υιό και μετά από δυο χρόνια λύνει τον γάμο του. Γίνεται δεκτός στη Νομική Σχολή Θράκης. Η Κομοτηνή ήταν άγνωστη πόλη μέχρι τότε για τον ίδιο. «Όταν ανέβηκα στην Κομοτηνή, τρόμαξα. Έπαθα έναν πανικό βλέποντας μιναρέδες και φερετζέδες. Παίρνω ένα τηλέφωνο και λέω εγώ δεν κάθομαι το βράδυ, φεύγω. Τελικά έμεινα 19 χρόνια. Δεν ήθελα να φύγω. Όταν έφυγα, στον αποχαιρετιστήριο λόγο μου, είπα, εγώ απλώς ξενιτεύομαι από την Θράκη.»
Ως καθηγητής Νομικής ανέβηκε όλες τις πανεπιστημιακές βαθμίδες. Διετέλεσε Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής, Αντιπρύτανης τρεις θητείες και Πρύτανης από το 1994 έως το 1997.
Η Κομοτηνή υπήρξε ο δεύτερος σταθμός της ζωής του. Εκεί έμαθε πώς να χειρίζεται δύσκολες καταστάσεις, πώς να σέβεται την ιδιαιτερότητα του άλλου...
Οι φίλοι
Κρατάει φίλους από παλιά. Είναι οι άδολες φιλίες σε Κόρινθο, Αθήνα και Λουτράκι. «Έχω την αίσθηση ότι γενικά στη ζωή μου με αγαπάνε από Νωματάρχη και κάτω, δηλαδή ο απλός κόσμος. Δεν με αγαπάει κανείς από Νωματάρχη και πάνω. Διακομματικά, διαπολιτικά, δηλαδή με την εξουσία δεν έχω καλές σχέσεις, όποια και αν είναι. Είναι δική μου επιλογή ως ιδεολογία, ως τρόπος ζωής, εγώ δεν τα πάω καλά με την εξουσία. Θέλω να είμαι κριτικός, δεν θέλω να είμαι ουρά της εξουσίας.»
Τα πολιτικά
Παρότι είναι επηρεασμένος από τις ιδέες του ΚΚΕ Εσωτερικού (η Γαλλία ήταν μια πηγή τέτοιων ιδεών) κάποιες συγκυρίες λειτούργησαν και βρέθηκε στο χώρο του ΠΑΣΟΚ. «Από το 1978 έως το 1983 ήμουν ΠΑΣΟΚ, ό,τι και αν αυτό σημαίνει. Είμαι ένας από αυτούς που έγραψαν το νόμο για τα Πανεπιστήμια, τον οποίο ακόμα δεν μπορούν να γκρεμίσουν όσο και να προσπαθούν. Το 1983 αρχίζω να καταλαβαίνω τι γίνεται και παίρνω μια απόσταση από τους μηχανισμούς του ΠΑΣΟΚ. Δεν έπαψα να έχω φίλους όμως. Το 1988-1989, με το σκάνδαλο Κοσκωτά, κάνω επίσημη δήλωση ότι αποχωρώ. Η οριστική απομάκρυνση από το χώρο του ΠΑΣΟΚ έγινε το 2001-2002 όταν είπα ότι δεν θέλω να έχω καμία σχέση. Έχω μόνο διαπροσωπικές σχέσεις, είμαι τελείως ανεξάρτητος κομματικά».
Εξελέγη βουλευτής με τη Δημοκρατική Αριστερά.
Ο δεύτερος γάμος
Είναι παντρεμένος και έχει αποκτήσει άλλα δύο παιδιά: την Πηνελόπη, φοιτήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, και τον Κωνσταντίνο, μαθητή Λυκείου. Ο Απόστολος, από τον πρώτο του γάμο, κάνει αθλητική δημοσιογραφία, τελειώνει ΤΕΙ Χρηματοοικονομικής και ασχολείται με το ξενοδοχείο στο Λουτράκι. Η σύζυγός του είναι δικηγόρος.
Η κοσμοθεωρία του
Η ζωή του στηρίζεται σε δύο πόλους. Ο πρώτος είναι οι στενοί συναισθηματικοί δεσμοί με τους ανθρώπους του, τη μητέρα, τη γυναίκα του και τα παιδιά του.
Ο δεύτερος πόλος είναι η άδολη επικοινωνία με τον κόσμο. Κάνει τουλάχιστον 20 ομιλίες το μήνα σε όλη την Ελλάδα. Τον καλούν σύλλογοι γονέων, δήμαρχοι, τοπικοί φορείς και σύλλογοι πέρα από κόμματα. Τον «καλεί η Ελλάδα» και όχι τα κόμματα.
Αυτό το δίπολο του είναι αρκετό για να περνάει καλά και ευτυχισμένα.
Του αρέσει...
- να ξυπνάει νωρίς,
- να περνά πολλές ώρες στο σπίτι ακούγοντας μουσική και γράφοντας,
- να χορεύει και να ακούει λαϊκά τραγούδια που «άκουγε και στις αλάνες»,
- το ποδόσφαιρο (παλιά συνήθιζε να παίζει). Σήμερα πηγαίνει που και που στο γυμναστήριο...
