Φωνές και κλίμα περί εκχώρησης της εθνικής κυριαρχίας έχουν δημιουργηθεί και ακουστεί πολλές – κυρίως από την υπογραφή του πρώτου μνημονίου με τους δανειστές και μετά. Ανάμεσά τους και αυτή του ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Κρίτωνα Αρσένη. Ο εν λόγω ευρωβουλευτής κατέθεσε ερώτηση, κάνοντας λόγο για το ενδεχόμενο κατάσχεσης ελληνικών νησιών από τους δανειστές ή από κάποιον, στον οποίο οφείλει το ελληνικό Δημόσιο χρήματα.
Μπορεί ο οποιοσδήποτε δανειστής να κατάσχει ελληνικό νησί;
Βασιζόμενος στο σκεπτικό ότι το Δημόσιο κατέχει τη δημόσια και την ιδιωτική περιουσία και η ιδιωτική περιουσία, με βάση το διεθνές δίκαιο, είναι διεκδικήσιμη και άρα ανοίγει το δρόμο για κατασχέσεις από τρίτους σε περίπτωση οφειλών, ο Κρίτωνας Αρσένης ενισχύει τα επιχειρήματά του με το σκεπτικό ότι η εθνική κυριαρχία έχει καμφθεί με τους όρους των μνημονίων. Ως δημόσια περιουσία ορίζονται όλη η κοινόχρηστη ιδιοκτησία (Βουλή, αρχαία μνημεία, νοσοκομεία κλπ.). Ως ιδιωτική περιουσία - σύμφωνα πάντα με το σκεπτικό του βουλευτή -, ορίζεται ό,τι βγαίνει στην αγορά προς εκμετάλλευση και αμέσως κινδυνεύει με κατάσχεση, με βάση το διεθνές δίκαιο.
Σε απάντηση των όσων αναφέρει στην ερώτηση του ο Κρίτωνας Αρσένης, ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γιάννης Δρόσος, αναφέρει στο news.gr ότι μπορεί να κατασχεθεί μόνο η ιδιωτική περιουσία. “Η δημόσια δεν κατάσχεται. Αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα, έχει παραχωρηθεί προς αξιοποίηση μία μαρίνα. Εάν ο παραχωρησιούχος έχει δικαιώματα, τα οποία του επιτρέπουν να έχει 50 σκάφη και να εισπράττει χρήματα, τότε, το μόνο που μπορεί να συμβεί, είναι να του αφαιρεθεί αυτό το δικαίωμα και να παραχωρηθεί σε κάποιον άλλο”, επισημαίνει ο κύριος Δρόσος.
“Μπορώ να αποζημιωθώ σε χρυσό της Τράπεζας της Ελλάδος”
“Θα έρθει ο άλλος να μου πάρει την Κρήτη ; Αν έχω παραχωρήσει ή πουλήσει κάποιο οικόπεδο, τότε μόνο μπορεί να εκτελέσει ο δανειστής την υποθήκη, αλλά δεν μπορεί να κατάσχει ένα ολόκληρο νησί, που περιβάλεται από αιγιαλό και θάλασσα, τα οποία είναι μη εκποιήσιμα”. Ο έγκριτος συνταγματολόγος αναφέρεται στις ρήτρες του ελληνικού Δημοσίου προς ιδιώτες, για τις οποίες έχει καταδικαστεί από το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τελικά καταργήθηκαν, καθώς δεν εφαρμόζονταν σε κανένα άλλο κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ρήτρες αυτές εμπόδιζαν οποιονδήποτε διεκδικούσε οφειλές του Δημοσίου – π.χ. μισθούς - να εισπράξει το ποσό της αποζημίωσης, που εκδίκαζαν τα δικαστήρια. “Πλέον, και μετά την κατάργησή του, μπορεί να εκτελεστεί η διαταγή δικαστηρίου και να αποζημιωθώ ακόμα και σε χρυσό της Τράπεζας της Ελλάδος”, αναφέρει ο κύριος Δρόσος.
“Όλα αυτά βασίζονται σε μία αρκετά διαδεδομένη φημη”
Σε μία προσπάθεια να καταλαγιάσει το θόρυβο, που δημιουργήθηκε περί εκχώρησης της εθνικής κυριαρχίας, αναφέρει χαρακτηριστικά: “Όλο αυτό βασίζεται σε μία αρκετά διαδεδομένη φήμη ότι έχουμε υποθηκεύσει τα πάντα και μπορούν οι δανειστές να εκποιήσουν ο,τιδήποτε ανήκει στο Δημόσιο. Πώς μπορεί να χαρακτηριστεί η βραχονησίδα, ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου ; Μπορώ, παρόλ' αυτά όμως, να δημιουργήσω το νομικό καθεστώς με τις συνήθεις επαγγελματικές εγγυήσεις για τον “ενοικιαστή” της δημόσιας έκτασης, ώστε να μπορέσει να κάνει τη δουλειά του”, προσθέτει.
“Οι δανειστές μας έχουν δικαίωμα κατάσχεσης ακίνητης περιουσίας με βάση το Μνημόνιο”
Από την πλευρά του, ο δικηγόρος ακινήτων, Γιώργος Νικολακόπουλος, υποστηρίζει ότι στα μνημόνια έχει γραφτεί πως οι δανειστές έχουν δικαίωμα κατάσχεσης ακίνητης περιουσίας, σε περίπτωση που υπάρχουν οφειλές. “Αυτό γράφεται σε όλες τις συμβάσεις. Σε επίπεδο κρατών δεν υπάρχει προηγούμενο εφαρμογής. Κανονικά δεν έπρεπε να υπάρχει αυτός ο όρος, από τη στιγμή που μιλάμε για κράτος και όχι για ιδιωτική εταιρεία”, εξηγεί ο κύριος Νικολακόπουλος.
“Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να φοβούμαστε την εκποίηση μνημείων και αιγιαλών”
“Εάν η παραχώρηση προς αξιοποίηση προορίζεται ως αντιστάθμισμα της δανειακής σύμβασης, είναι σαν να παραχωρείς στο δανειστή ακίνητη περιουσία προς εξόφληση οφειλών και άρα υπάρχει ζήτημα. Αν πάλι, όμως, η παραχώρηση είναι περιορισμένου χρόνου, δεν υπάρχει κανένα θέμα”, συμπληρώνει ο κύριος Νικολακόπουλος. “Το δικαίωμα κατάσχεσης έχει να κάνει με την ιδιωτική περιουσία ενός κράτους και μπορεί να αξιοποιηθεί από ιδιώτες”. Όπως τονίζει, σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να φοβούμαστε για την εκποίηση μνημείων, περιοχών στρατηγικής σημασίας και αιγιαλών. “Η προοπτική εκμετάλλευσης των νησιών, θέλω να πιστεύω ότι έχει να κάνει με το όφελος της πατρίδας μας και όχι με προσπάθεια να ανοίξει η κερκόπορτα για να αρχίσουμε να χαρίζουμε νησιά”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο κύριος Νικολακόπουλος.
Ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης, Αντώνης Μανιτάκης, σε παλαιότερο άρθρο του στην “Καθημερινή”, είχε γράψει ότι “στο Μνημόνιο, η δημόσια περιουσία του Δημοσίου εξαιρείται από ενδεχόμενη υποθήκευση, κατάσχεση ή αναγκαστική εκτέλεση. Δηλαδή, τα εκτός συναλλαγής πράγματα, τα πολιτιστικά μας αγαθά, όπως μνημεία ή έργα τέχνης, που ανήκουν στην πολιτιστική μας κληρονομιά, τα κοινόχρηστα πράγματα, όπως ο αιγιαλός ή τα δημόσια κτίρια και γενικά ό, τι υπάγεται σε αυτό, που οι Γάλλοι και οι Βέλγοι αποκαλούν domaine public, δεν υπόκειται σε υποθήκευση ή κατάσχεση. Και, πάντως, δεν θίγεται, ούτε απειλείται από τη δανειακή σύμβαση η εθνική μας κυριαρχία, ούτε είναι δυνατόν, άλλωστε, να θιγεί από συμβάσεις αυτού του είδους”. Μία ερμηνεία, που μπορεί να βάζει τα πράγματα στη θέση τους, δεν διευκρινίζει, όμως, τι γίνεται σε περιπτώσεις αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας για εμπορικούς σκοπούς.
Στο ίδιο κλίμα, πάντως, ο καθηγητής Πολιτικής Δικονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κώστας Μπέης, μιλώντας στο news.gr, υποστηρίζει ότι “η Εθνική Κυριαρχία δεν χάνεται. Ακόμα και για μικρά νησάκια, συνεχίζει να ισχύει. Η κρατική κυριαρχία δεν μπορεί να παραχωρηθεί, υπό την έννοια ότι δεν παύει να είναι ελληνικό έδαφος. Κανείς δεν μπορεί να έρθει και να κάνει κατάσχεση”.
Κανένα περιθώριο εκποίησης των ελληνικών νησιών δεν αφήνει και ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Δημοκριτείου, Γιώργος Κατρούγκαλος. “Τα νησιά ολόκληρα δεν μπορούν να κατασχεθούν, γιατί περιβάλλονται από τις ακτές, που με βάση τον αστικό κώδικα και το Σύνταγμα είναι ακατάσχετες. Μόνο στην περίπτωση παραχώρησης ενός μεγάλου οικοπέδου μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο”, εξηγεί.
Σύμφωνα με τον κύριο Κατρούγκαλο, ορισμένα πράγματα, που χαρακτηρίζονται με τον όρο “κοινά τοις πάσι”, όπως η θάλασσα ή ο αιγιαλός, δεν μπορούν να κατασχεθούν. “Κάτι τέτοιο είναι αντισυνταγματικό. Μπορεί μία καφετέρια να βγάλει τραπεζάκια στο πεζοδρόμιο. Δεν μπορεί όμως να κατασχέσει το πεζοδρόμιο αυτό καθεαυτό, αν της χρωστάει ο δήμος”, καταλήγει ο Γιώργος Κατρούγκαλος.
