Όλο το παρασκήνιο που εξελίχτηκε το τελευταίο κρίσιμο βράδυ πριν «το τελεσίγραφο» των θεσμών και την προκήρυξη δημοψηφίσματος, μεταξύ της Ελλάδας και των δανειστών της, αποκαλύπτει ο δημοσιογράφος των Financial Times, Peter Spiegel, με εκτενές άρθρο του.
Το «τελεσίγραφο», όπως το έθεσε ο Αλέξης Τίσπρας, ήρθε την Πέμπτη το πρωί», γράφει ο Peter Spiegel. Ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε περάσει το προηγούμενο βράδυ στην έδρα της Κομισιόν στη Βρυξέλλες, σε ένα τραπέζι απέναντι από το Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, το Μάριο Ντράγκι και την Κριστίν Λαγκάρντ. Μετά από ώρες διαπραγματεύσεων, του έδωσαν μία προθεσμία για να αποδεχθεί την τελική προσφορά, αλλιώς.
Λίγο πριν από τις 10 το πρωί, κάποιοι στο δωμάτιο πίστευαν ότι είχαν συμφωνία. Οι δύο πλευρές απείχαν μόνο περίπου 600 εκατομμύρια και ο κ. Τσίπρας έδειχνε σημάδια συμβιβασμού. Οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης είχαν ένα στην τσέπη κάτι για να «γλυκάνουν» τους Έλληνες. Ήταν διατεθειμένοι να συμφωνήσουν με τις απαιτήσεις τους τα ξενοδοχεία να μην μπουν στο 23% του ΦΠΑ, αλλά στο 13%, κάτι που θα έκλεινε τη διαφορά στα περίπου 400 εκατομμύρια ευρώ.
«Φτάσαμε πραγματικά πολύ κοντά», λέει άτομο που βρίσκονταν στην αίθουσα. Αποδείχθηκε ότι ήταν μία φευγαλέα στιγμή συμβιβασμού, μετά από 10 ημέρες απειλών και αντεγκλήσεων. Ο κ. Τσίπρας έφυγε για να συζητήσει με τους συμβούλους του από το ΣΥΡΙΖΑ. Επέστρεψε με ένα νέο έγγραφο με 10 παραχωρήσεις που ήθελε.
Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, που ήταν επικεφαλής των διαπραγματεύσεων για τους ομολόγους της Ευρωζώνης, άφησε έναν ηχηρό αναστεναγμό. Τα νεύρα είχαν ήδη ξεφτίσει. Σε ένα σημείο, αργά εκείνη τη νύχτα, η Κριστίν Λαγκάρντ ξέσπασε στον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ για το αδιάκοπο κάπνισμά του. «Ζαν Κλοντ, φεύγω από το δωμάτιο!», του είπε. Ήταν περίπου 20 λεπτά πριν από τις 11 μ.μ. και οι συζητήσεις είχαν σταματήσει. «Μα μόλις αρχίσαμε να διαπραγματευόμαστε», διαμαρτυρήθηκε ο κ. Τσίπρας, αλλά μάταια.
Την εβδομάδα που ακολούθησε οι δύο πλευρές ενεπλάκησαν σε μία σπασμωδική προσπάθεια να επανορθώσουν τη ζημιά, αλλά υπήρχαν οι ίδιες παρεξηγήσεις και έλλειψη εμπιστοσύνης. Οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης πείστηκαν ότι ο Γιάννης Βαρουφάκης, ο Έλληνας υπ. Οικονομικών, σαμπόταρε τις συζητήσεις για να κερδίσει την ελάφρυνση χρέους που οι Έλληνες δεν μπορούσαν να πάρουν από τις διαπραγματεύσεις. Ήλπιζαν ότι μιλώντας απευθείας με τον κ. Τσίπρα θα μπορούσαν να έχουν συμφωνία. Οι περισσότεροι έβλεπαν τον πρωθυπουργό ως λογικό και ρεαλιστή. Όμως, καθώς οι διαπραγματεύσεις προχωρούσαν, οι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι πείστηκαν πως ήταν υπόχρεος απέναντι στις πιο ριζοσπαστικές ιδέες του στενού του κύκλου.
Αν η Ελλάδα βγει από την Ευρωζώνη τις επόμενες εβδομάδες, η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας εκείνη την Πέμπτη το πρωί και όχι το δημοψήφισμα θα είναι η στιγμή που το Grexit έγινε αναπόφευκτο. «Τότε κατέρρευσαν όλα», λέει άτομο που ήταν στην αίθουσα.
Ακόμη και μετά από την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, κάποιοι από τους δανειστές δεν το έβαζαν κάτω. Ιδιαίτερα ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και ο Φρανσουά Ολάντ. Αργά το βράδυ της Δευτέρας, ο κ. Γιούνκερ παρακαλούσε τον κ. Τσίπρα, στο τηλέφωνο, να αλλάξει γνώμη. Διαπραγματευτές της ευρωζώνης λένε ότι έλαβαν επανειλημμένες εκκλήσεις από το Παρίσι, για να υπάρξει συμφωνία έως την Τετάρτη. Σύμφωνα με δύο αξιωματούχους, ο κ. Τσίπρας τηλεφώνησε στον κ. Ολάντ το μεσημέρι της Δευτέρας, για να συζητήσουν ένα ακόμη διάγγελμα που επρόκειτο να κάνει. Ο κ. Ολάντ τον κάλεσε να είναι πιο διαλλακτικός. Αντί για αυτό, ο κ. Τσίπρας κατηγόρησε την Ευρωζώνη ότι εκβιάζει τους Έλληνες ψηφοφόρους. Λέγεται ότι ο Μισέλ Σαπέν απογοητεύτηκε. Ήταν ο πρώτος που μίλησε στην τηλεδιάσκεψη του Eurogroup εκείνο το απόγευμα, μετά από τον Γερούν Ντάισελμπλουμ. Δεν υπάρχει λόγος να ξεκινήσουν νέες διαπραγματεύσεις, είπε ο Γάλλος.
Η εμπιστοσύνη έχει διαλυθεί σε τέτοιο σημείο πλέον, που αρκετοί αξιωματούχοι της ευρωζώνης λένε ότι ακόμη κι αν οι Έλληνες αψηφήσουν τη συμβουλή του κ. Τσίπρα και ψηφίσουν «Ναι», ίσως να είναι απρόθυμοι να διαπραγματευτούν με την κυβέρνησή του για ένα νέο πρόγραμμα.
