Η σημασία του όρου και το... παραθυράκι
«Pacta sunt servanda». Τη λατινική αυτή φράση χρησιμοποίησε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα στο Μέγαρο Μαξίμου, για να αναφερθεί στις δεσμεύσεις των Ευρωπαίων εταίρων για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, υπενθυμίζοντας μάλιστα ότι την ίδια αυτή φράση έχει χρησιμοποιήσει κατά το παρελθόν ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
Τι είναι λοιπόν αυτό το «pacta sunt servanda»; Πρόκειται για έναν νομικό όρο (ο οποίος όμως έχει τις ρίζες του στο έργο του Πλάτωνα) που κυριολεκτικά σημαίνει «τα συμφωνηθέντα πρέπει να τηρηθούν» και πρακτικά σημαίνει ακριβώς αυτό: ότι όταν κάποιος έχει συμφωνήσει σε κάτι, είναι υποχρεωμένος να τηρήσει τη συμφωνία αυτή.
Έτσι, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει χρησιμοποιήσει τη φράση αυτή για να υπογραμμίσει τη θέση του ότι η Ελλάδα πρέπει να τηρήσει τα συμφωνηθέντα που απορρέουν από το οικονομικό της πρόγραμμα και να υλοποιήσει όλες τις μεταρρυθμίσεις, και τώρα ο Αλέξης Τσίπρας τη χρησιμοποιεί για να τονίσει πως οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας πρέπει να λάβουν μέτρα για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, όπως έχουν δεσμευθεί.
Όμως, αξίζει να σημειωθεί πως αυτός ο κανόνας του pacta sunt servanda έχει και ένα… παραθυράκι, το οποίο ονομάζεται «clausula rebus sic stantibus». Στα λατινικά η φράση αυτή σημαίνει «εφόσον τα πράγματα παραμένουν ως έχουν», και σημαίνει ότι σε περίπτωση που για κάποιον λόγο η κατάσταση έχει αλλάξει σημαντικά σε σχέση με όταν συνήφθη η συμφωνία, μπορεί μία από τις δύο πλευρές να υπαναχωρήσει, επικαλούμενη την αλλαγή των συνθηκών…
