Του Γιώργου Λαμπίρη
Η τρίτη υπηρεσιακή κυβέρνησης της μεταπολίτευσης είναι γεγονός. Μετά την ορκωμοσία της προέδρου του Αρείου Πάγου και την ορκωμοσία των μελών της αναλαμβάνει καθήκοντα. Ποια είναι όμως περιθώρια δράσης του συγκεκριμένου σχηματισμού; Θα μπορούσε για παράδειγμα να αποφασίσει και να νομοθετήσει ή να παρέμβει σε μείζονα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής;
Με τη βοήθεια του καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου, Ηλία Νικολόπουλου, αποκωδικοποιούμε το εύρος των αρμοδιοτήτων και των κινήσεων, τις οποίες έχει δικαίωμα να αναλάβει η παρούσα κυβέρνηση στο σύντομο χρονικό διάστημα της θητείας της :
-H κυβέρνηση αυτή παραδίδει τα καθήκοντά της μετά το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης. Δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις που δεσμεύουν τη χώρα. Ωστόσο για ό,τι προκύψει στον περίπου ενάμισι μήνα που θα βρίσκεται στην εξουσία, η συγκεκριμένη κυβέρνηση έχει την ευθύνη της διαχείρισής του.
-Δεν μπορεί να νομοθετήσει όπως θα έκανε μία εκλεγμένη κυβέρνηση γιατί δεν υπάρχει Βουλή εν ενεργεία. Μπορεί μόνο να νομοθετήσει σε περίπτωση κατά την οποία λειτουργήσει ξανά η Βουλή.
-Πρόκειται στην ουσία για εκλογική κυβέρνηση με αρμοδιότητά της να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Σε περίπτωση που χρειαστεί να διαχειριστεί ζητήματα με ευρύ χρονικό ορίζοντα θα έχει πρόβλημα δεδομένου ότι ο ρόλος της είναι καθαρά διαχειριστικός.
-Δεν λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης. Το αργότερο έως τις 10 Οκτωβρίου θα ανοίξει και πάλι η Βουλή. Η κυβέρνηση αυτή θα βρίσκεται έως τότε στη θέση της, και αφού επαναλειτουργήσει η Βουλή και συγκροτηθεί σε σώμα, είτε θα συσταθεί η νέα κυβέρνηση, είτε θα οδηγηθούμε ξανά σε εκλογές.
-Η θητεία της λήγει με τη δυνατότητα δημιουργίας νέας κυβέρνησης.
-Η υπηρεσιακή κυβέρνηση παραιτείται μόλις δημιουργηθεί νέα κυβέρνηση, μπορεί όμως να παραμείνει και η ίδια εάν χρειαστεί να υπηρετήσει για μία ακόμα θητεία σε περίπτωση που καταλήξουμε στη διενέργεια νέων εκλογών.
-Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παραβίασε το Σύνταγμα τυπικά, γιατί εκτός από τη διαπίστωση ότι δεν μπορεί να συσταθεί κυβέρνηση από την απερχόμενη Βουλή, έπρεπε να ερωτηθούν οι αρχηγοί εάν επιθυμούν τη δημιουργία πολιτικής κυβέρνησης, τη λεγόμενη οικουμενική, κάτι το οποίο παρακάμφθηκε.
-Εάν τα κόμματα δεν επιθυμούν τη δημιουργία οικουμενικής κυβέρνησης, τότε αναλαμβάνει η υπηρεσιακή κυβέρνηση με επικεφαλής τον πρόεδρο ενός από τα τρία Ανώτατα Δικαστήρια, στην προκειμένη περίπτωση με πρωθυπουργό τη Βασιλική Θάνου.
-Η υπηρεσιακή κυβέρνηση είναι ανεξάρτητη από τη Βουλή. Η Βουλή θα ξεκινήσει τη διαδικασία να συγκροτηθεί σε σώμα, εάν δεν διαλυθεί νωρίτερα και πάλι με τη διαδικασία των διερευνητικών εντολών, οι οποίες θα ξεκινήσουν - εφόσον χρειαστεί - από τις 21 Σεπτεμβρίου.
-Έχει το δικαίωμα διαχείρησης ενός σοβαρού θέματος εξωτερικής πολιτικής ή ενός casus belli. Eπειδή όμως δεν λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή, πρέπει να αναμένει τη σύσταση νέας.
-Η κυρία Θάνου δεν μπορεί να συμμετάσχει ως πρωθυπουργός σε σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτή τη περίπτωση μεταβαίνει στη Σύνοδο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
-Εάν πραγματοποιηθεί Eurogroup παρόλ' αυτά, ο υπουργός Οικονομικών, μπορεί να παραστεί, χωρίς να δεσμεύσει τη χώρα ή να λάβει αποφάσεις, καθώς ο κύριος Χουλιαράκης είναι υπηρεσιακός πρωθυπουργός αυτή τη στιγμή.
-Η κυβέρνηση έχει καθαρά διεκπεραιωτικό και εκλογικό χαρακτήρα.
-Μετά τις εκλογές η υπηρεσιακή παραμένει υπό παραίτηση μέχρι τη σύσταση νέας κυβέρνησης.
-Εάν αρνηθεί να αναλάβει ξανά η κυρία Θάνου σε περίπτωση που χρειαστεί να υπηρετήσει και δεύτερη θητεία η υπηρεσιακή κυβέρνηση, δεν υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο Σύνταγμα, για το ποιος μπορεί να την αντικαταστήσει. Το 1986 ο Αναστάσιος Πεπονής, κατά την τροποποίηση του Συντάγματος, είχε πει χαρακτηριστικά ότι "είναι συνταγματικό καθήκον αυτού που επιλέγεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, να αποδεχτεί το αξίωμα και να αναλάβει ως πρωθυπουργός".
-Σε περίπτωση που δεν δεχόταν η κυρία Θάνου θα είχαμε εμπλοκή, καθότι δεν υπάρχει κάποιος άλλος εν ισχύ πρόεδρος Ανωτάτου Δικαστηρίου του Επικρατείας ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου να την αντικαταστήσει (έχει λήξει η θητεία τους χωρίς να αντικατασταθούν).
-Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός ως προς τον αριθμό των ατόμων που απαρτίζουν το υπουργικό συμβούλιο της υπηρεσιακής. Η πρωθυπουργός, ελεύθερα, συνεργαζόμενη με τα κόμματα, συστήνει κυβέρνηση με όσους υπουργούς επιθυμεί αλλά δεν μπορεί να αποφασίσει για τη διεύρυνση του υπουργικού συμβουλίου, καθότι χρειάζεται η θέσπιση νόμου για να συμβεί κάτι τέτοιο. Μπορεί βέβαια να το πράξει αργότερα, κατά την επαναλειτουργία της νέας Βουλής.
-Δεν μπορεί πραγματοποιήσει ανασχηματισμό, δεδομένου ότι δεν έχει λάβει πρόταση εμπιστοσύνης. Γι' αυτό και λέγεται εκλογική - υπηρεσιακή.
Φωτογραφία: Γιάννης Κέμμος
