Τι είπε ο υπουργός Εξωτερικών για την κατάσταση στη Συρία
Σε ένα περιβάλλον αστάθειας και αβεβαιότητας, η Ελλάδα έχει στόχο να αποτελέσει τη γέφυρα μεταξύ Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης και να λειτουργήσει ως σταθεροποιητικός παράγοντας, αναφέρει ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με αφορμή την έναρξη της θητείας της Ελλάδας ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών από την 1η Ιανουαρίου.
Όπως επισημαίνει ο κ. Γεραπετρίτης «η διπλωματία, είτε διεξάγεται αμιγώς επί τη βάσει του Διεθνούς Δικαίου, είτε δεν είναι διπλωματία» και αυτό, όπως αναφέρει, θα είναι το σύνθημα της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας, ενώ τονίζει πως όλοι θα κληθούν να επιδείξουν πίστη στη διεθνή νομιμότητα. Προσθέτει δε πως σκοπός της Ελλάδας αναλαμβάνοντας τη θητεία της είναι να διατηρήσει το Κυπριακό στην ενεργό ατζέντα του ΟΗΕ.
Αναφέρει πως η κατάσταση στη Συρία παραμένει εξαιρετικά ρευστή και είναι απολύτως αναγκαίο η μετάβαση εκεί να είναι ομαλή, απαλλαγμένη από ξένες παρεμβάσεις. Η Ελλάδα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην κατοχύρωση της ασφάλειας της ελληνικής ομογένειας, της προστασίας της ελληνορθόδοξης κοινότητας, καθώς και στον τερματισμό των προσφυγικών ροών και την αντιστροφή τους. Γι' αυτό αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για ενεργότερη παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Συρία.
Τέλος, αναφορικά με τον ελληνοτουρκικό διάλογο, τονίζει πως οι θέσεις Αθήνας- Άγκυρας για το εύρος της συζήτησης εξακολουθούν να αφίστανται ουσιωδώς. Όμως, προσθέτει, ανεξάρτητα από το αν εκκινήσει η συζήτηση για την οριοθέτηση, «εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι η αδράνεια και η ακινησία δεν μπορεί να είναι επιλογή».
Ακολουθεί η συνέντευξη του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και στη Νεκταρία Σταμούλη:
Ερ.: Από την 1η Ιανουαρίου ξεκινά η θητεία της Ελλάδας ως μη μόνιμου μέλος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τι σημαίνει αυτό για τη διπλωματική θέση της χώρας, ποιες δυνατότητες αποκτά η Ελλάδα και ποιοι οι στόχοι κατά τη διάρκεια της διετούς θητείας;
Απ.:Καταρχάς, με αφορμή την έναρξη του νέου έτους θα ήθελα να ευχηθώ υγεία, ειρήνη και ευημερία σε όλον τον κόσμο και να διαβεβαιώσω τους συμπατριώτες μας ότι στο Υπουργείο Εξωτερικών εργαζόμαστε αδιάκοπα για την Ελλάδα της σταθερότητας, της ανάπτυξης και της αυτοπεποίθησης στο πιο σύνθετο γεωπολιτικά τοπίο μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με 55 συρράξεις να μαίνονται σε όλες τις περιφέρειες του κόσμου.
Η θητεία της Ελλάδας ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών εκκινεί σε λίγες ώρες, την 1η Ιανουαρίου 2025 και θα διαρκέσει έως την 31η Δεκεμβρίου 2026. Έχουμε την τιμή να αναλαμβάνουμε αυτή τη θέση για τρίτη φορά μετά το 2005-2006 και το 1952-1953. Οι 182 θετικές ψήφοι από τα συνολικά 188 κράτη που ψήφισαν καταδεικνύουν, αφενός, την εμπιστοσύνη που επέδειξαν τα μέλη του ΟΗΕ προς την Ελλάδα και αφετέρου, την ευθύνη την οποία επωμιζόμαστε ώστε να υπηρετήσουμε αυτό το ρόλο με σθένος και οδηγό μας το Διάλογο, τη Διπλωματία και τη Δημοκρατία.
Κύριες προτεραιότητες της ελληνικής θητείας στο ΣΑΗΕ είναι η αποκατάσταση της αληθούς έννοιας της επιταγής για ειρηνική επίλυση των διαφορών, ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου, η ενίσχυση της θέσης των γυναικών για την ειρήνη και την ασφάλεια, η προστασία των παιδιών σε ένοπλες συγκρούσεις με έμφαση στο ανθρωπιστικό δίκαιο, η αντιμετώπιση της υπαρξιακής απειλής της κλιματικής κρίσης και η προστασία της θαλάσσιας ασφάλειας που έχει υποστεί σοβαρά ρήγματα, λόγω πολεμικών επιχειρήσεων τρομοκρατικών απειλών.
Σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει την κύρια ευθύνη για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Η χώρα μας καθίσταται στην πράξη συμπαραγωγός της διεθνούς πολιτικής για την παγκόσμια αρχιτεκτονικής ασφαλείας με ουσιαστικό λόγο, ρόλο και ευθύνη στις εξελίξεις σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο ανασφαλής. Σε αυτό το περιβάλλον αστάθειας και αβεβαιότητας, η Ελλάδα ασκεί με συνέπεια εξωτερική πολιτική αρχών και αξιών με αποτέλεσμα να είναι αξιόπιστος συνομιλητής όλων των χωρών και αυτό θα είναι το μέσο ώστε να πετύχουμε το στόχο μας, να αποτελέσουμε δηλαδή τη γέφυρα μεταξύ Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης, να λειτουργήσουμε ως σταθεροποιητικός παράγοντας.
Ήδη ενόψει της ανάληψης των νέων υψηλών καθηκόντων μας, έχουμε προβεί σε διμερείς και πολυμερείς συνεργασίες με κράτη που διαθέτουν πολύ ισχυρό οικουμενικό αποτύπωμα, κεφαλαιοποιώντας με τον τρόπο αυτό περαιτέρω οφέλη για την πατρίδα μας. Διότι όλοι προσβλέπουν στην Ελλάδα που ανήκει στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμμετέχει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, καταλαμβάνει την πιο επιδραστική θέση στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη.
Ερ.: Τα τελευταία χρόνια και καθώς δύο πόλεμοι σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή ξέσπασαν σχεδόν παράλληλα, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο απρόβλεπτοι και επιθετικοί ηγέτες διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στις εξελίξεις, αμφισβητούνται και πάλι οι πραγματικές δυνατότητες του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στη διευθέτηση των διαφορών με ειρηνικό τρόπο. Τελικά, μπορεί το Συμβούλιο Ασφαλείας να καταστεί επιδραστικό;
Απ.: Βρισκόμαστε σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία, με δύο πολέμους στην ευρύτερη γειτονιά μας να διεξάγονται εν μέσω σημαντικών γεωπολιτικών ανακατατάξεων. Δυστυχώς, οι μείζονες διεθνείς οργανισμοί δεν πέτυχαν να αποτρέψουν την κλιμάκωση των δύο μεγάλων πολέμων, ούτε και τη διαχείριση εμφυλίων πολέμων, αυταρχικών καθεστώτων και κατάφωρων προβολών των θεμελιωδών ελευθεριών. Η ανάγκη μεταρρύθμισης της αρχιτεκτονικής του πολυμερούς συστήματος, το οποίο εδραιώθηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, προκύπτει ως αίτημα ακριβώς από την αδυναμία των θεσμών να φέρουν σήμερα εις πέρας τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν.
Εν προκειμένω, για το Συμβούλιο Ασφαλείας, τα σημαντικότερα διαρθρωτικά θέματα συζήτησης είναι, αφενός, η σύνθεση του Συμβουλίου Ασφαλείας, η οποία σήμερα δεν αντανακλά τον πραγματικό συσχετισμό δυνάμεων σε παγκόσμιο επίπεδο, πολλώ δε μάλλον όταν μείζονες ήπειροι δεν συμμετέχουν παντάπασιν, και, αφετέρου, ο τρόπος λήψης αποφάσεων με το δικαίωμα αρνησικυρίας να έχει καταστεί σε πολλές περιπτώσεις καταχρηστικό μέσο που δυσχεραίνει τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων, ακόμη και των πιο αυτονόητων που ερείδονται αναμφίβολα στο διεθνές δίκαιο.
Κανείς δεν μπορεί να ισχυρισθεί ότι η μεταρρύθμιση του διεθνούς συστήματος θα είναι μια εύκολη ή γρήγορη διαδικασία. Είναι όμως μια συζήτηση που θα πρέπει να γίνει από τη στιγμή που πιστεύουμε στη διεθνή πολυμέρεια. Και όλοι θα κληθούν να επιδείξουν πίστη στη διεθνή νομιμότητα. Διότι η διπλωματία, είτε διεξάγεται αμιγώς επί τη βάσει του Διεθνούς Δικαίου, είτε δεν είναι διπλωματία. Αυτό θα είναι το σύνθημά μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας από την 1η Ιανουαρίου.
Ερ.: Ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος είπε πρόσφατα, μάλιστα με αρκετά ωμό τρόπο ότι η Τουρκία κρατά το κλειδί των εξελίξεων στη Συρία. Συμφωνείτε με αυτήν την άποψη, την οποία άλλωστε υποστηρίζουν πολλοί αναλυτές διεθνώς; Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η ενίσχυση της 'Αγκυρας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής;
Απ.: Η κατάσταση στη Συρία και γενικότερα στη Μέση Ανατολή παραμένει εξαιρετικά ρευστή και θεωρώ προπετές να εξάγονται ασφαλή συμπεράσματα. Εκ των πραγμάτων, η Τουρκία είναι ενεργός δρώσα λόγω της άμεσης γειτνίασής της με τη Συρία και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής. Και, ίσως, η γεωγραφία είναι η μόνη σταθερά που έχουμε στην παρούσα εξίσωση.
Εμείς είμαστε παρόντες, παρακολουθούμε στενά και αξιολογούμε τις εξελίξεις, διαμορφώνοντας πολιτικές για όλα τα πιθανά σενάρια και ενεργώντας έγκαιρα για να αποτρέψουμε εξελίξεις που θα είναι δυσμενείς για τη χώρα μας αλλά και για την ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής. Στην Ελλάδα αποδίδουμε, επιπλέον, μεγάλη σημασία στην εμπέδωση της σταθερότητας της Συρίας για την κατοχύρωση της ασφάλειας της ιστορικής ελληνικής ομογένειας και της προστασίας της πολυάριθμης ελληνορθόδοξης κοινότητας της χώρας, καθώς και για τον τερματισμό των προσφυγικών ροών και την αντιστροφή των ροών με την εθελοντική επιστροφή των Σύρων προσφύγων στις εστίες τους σε ένα περιβάλλον που θα είναι αξιοπρεπές και βιώσιμο.
Προς την κατεύθυνση αυτή, αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα, με την πλέον πρόσφατη αυτή μαζί με την Κυπριακή Δημοκρατία και την Αυστρία για ενεργότερη παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Συρία. Είμαστε σε διαρκή επικοινωνία με τις γειτονικές χώρες και διατηρούμε άριστες σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, τις οποίες θα συνεχίσουμε να καλλιεργούμε και δια της συμμετοχής μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Αυτό που προέχει στη Συρία είναι να διασφαλισθεί η ενότητα, η ανεξαρτησία, η κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Η χώρα βρίσκεται σήμερα σε μεταβατική κατάσταση και είναι απολύτως αναγκαίο η μετάβαση αυτή να είναι ομαλή, συμπεριληπτική στο πνεύμα της απόφασης 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, απαλλαγμένη από ξένες παρεμβάσεις. Η δε νέα διακυβέρνηση οφείλει να βασίζεται στη δημοκρατική νομιμότητα και να σέβεται απαρέγκλιτα τα ανθρώπινα δικαιώματα και το Διεθνές Δίκαιο.
Ερ.: Ο πρωθυπουργός πρόσφατα είπε ότι δεν διαφαίνεται αυτή τη στιγμή περιθώριο να συζητήσουμε σε μεγαλύτερο βάθος τη μια διαφορά με την Τουρκία. Δεδομένου ότι τα δύο υπουργεία Εξωτερικών είχαν λάβει εντολή από τους ηγέτες των δύο χωρών να αξιολογήσουν αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για να προχωρήσουμε στην ουσιαστική συζήτηση για την οριοθέτηση ΑΟΖ, να υποθέσουμε ότι αποτέλεσμα ήταν αρνητικό; Πηγαίνει κάπου ο διάλογος;
Απ.: Ο διάλογος είναι το μόνο βιώσιμο μέσο για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών, ιδιαίτερα σε γειτονιές του κόσμου με μεγάλα ιστορικά βάρη. Πιστεύουμε στον διάλογο, κατεξοχήν όταν αυτός γίνεται με ειλικρίνεια και δομημένα. Αν θελήσουμε να κάνουμε έναν συνολικό απολογισμό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έχει υπάρξει απτή βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, όπως ο σχεδόν μηδενισμός των παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου, ο έλεγχος των κυκλωμάτων διακινητών, η συνεργασία στην πολιτική προστασία, οι σημαντικές συμφωνίες που έχουν αυξήσει σημαντικά το διμερές εμπόριο, η γρήγορη θεώρηση εισόδου σε Τούρκους πολίτες και τις οικογένειες τους που ενίσχυσαν σημαντικά την τοπική οικονομία 10 νησιών μας. Και, βεβαίως, η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων συνέβαλε στην επανεκκίνηση των συζητήσεων υπό την σκέπη του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού.
Βούλησή μας είναι το επόμενο διάστημα, και ενόψει της συνεδρίασης του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας τους πρώτους μήνες του 2025, να συνεχίσουμε να διερευνούμε τις δυνατότητες ενίσχυσης της συνεργασίας αυτής, γιατί αυτό είναι, σε τελική ανάλυση, προς όφελος της ειρήνης και της ευημερίας των δύο λαών. Σε αυτό το πνεύμα κινήθηκαν, άλλωστε, οι συναντήσεις στο πλαίσιο της Θετικής Ατζέντας και του Πολιτικού Διαλόγου στις αρχές Δεκεμβρίου στην Αθήνα.
Σε ό,τι αφορά στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, ως τη μία και μόνη διαφορά μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας που μπορεί να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας, είναι γεγονός ότι οι θέσεις των δύο πλευρών για το εύρος της συζήτησης εξακολουθούν να αφίστανται ουσιωδώς. Η ελληνική πλευρά, χωρίς φοβικά σύνδρομα και με την αυτοπεποίθηση που της προσδίδει το ενισχυμένο διπλωματικό της αποτύπωμα, κατέστησε σαφές ότι ζητήματα εθνικής κυριαρχίας δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης ή να τεθούν στην κρίση διεθνούς δικαιοδοσίας.
Κατά τούτο, ανεξάρτητα από το αν εκκινήσει η συζήτηση για την οριοθέτηση, που είναι πράγματι προϋπόθεση για μακρά ειρήνη, εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι η αδράνεια και η ακινησία δεν μπορεί να είναι επιλογή και ότι οφείλουμε να διασφαλίσουμε και να ενισχύσουμε το κεκτημένο της αποφυγής εντάσεων στις σχέσεις μας με την Τουρκία. Η αναζήτηση της ειρήνης, με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και χωρίς παραχωρήσεις στα εθνικά δίκαια της πατρίδας μας, αποτελεί δέσμευση και υποχρέωσή μας προς τη σημερινή αλλά και τις επόμενες γενεές.
Ερ.: Υπάρχει προοπτική επανέναρξης των συζητήσεων για το Κυπριακό το 2025, δεδομένου του ότι διανύουμε τη μεγαλύτερη περίοδο που έχει περάσει χωρίς διάλογο; Θεωρείτε ότι μπορεί να υπάρξει εξέλιξη πριν τις εκλογές στα κατεχόμενα το 2025;
Απ.: Βρισκόμαστε σε μία περίοδο σημαντικής κινητικότητας στο Κυπριακό, το οποίο συνιστά διαχρονικά κορυφαία προτεραιότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η ελληνική κυβέρνηση έθεσε ως πρώτο στόχο της εξωτερικής πολιτικής να επανέλθει το Κυπριακό στο προσκήνιο της διεθνούς πολιτικής και ιδίως, στο προσκήνιο των προτεραιοτήτων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Αρχικά, ορίστηκε Προσωπική Απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για το Κυπριακό. Πρόσφατα, υπό την αιγίδα του Αντόνιο Γκουτέρες, πραγματοποιήθηκε άτυπη συνάντηση μεταξύ του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Τουρκοκύπριου ηγέτη και θα ακολουθήσει συνάντηση σε διευρυμένη σύνθεση.
Αναλαμβάνοντας στο Συμβούλιο Ασφαλείας από 1η Ιανουαρίου, σκοπός μας είναι να διατηρήσουμε το Κυπριακό στην ενεργό ατζέντα του ΟΗΕ. Σε σύμπνοια με την Κυπριακή Δημοκρατία, υποστηρίζουμε τις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και προσβλέπουμε να συμβάλλουμε εποικοδομητικά στον διάλογο για μια δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική λύση του Κυπριακού στο πλαίσιο ων Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Όπως έχω δηλώσει και στο παρελθόν, σε έναν κόσμο γεμάτο διχασμούς, μια ενωμένη ευρωπαϊκή Κύπρος, πέρα από τις συνθήκες ευημερίας που θα δημιουργούσε για τους πολίτες της, θα αποτελούσε ένα εξαιρετικά ισχυρό οικουμενικό σύμβολο.
