Τα κράτη-μέλη θα έχουν πλέον δύο χρόνια για να εφαρμόσουν τους νόμους που εγκρίθηκαν σήμερα
Το Συμβούλιο των Υπουργών της ΕΕ υιοθέτησε το σύμφωνο για το μεταναστευτικό και το άσυλο, το οποίο θεσπίζει ένα σύνολο κανόνων, που θα βοηθήσουν στην ομαλή διαχείριση των αφίξεων, στη δημιουργία αποτελεσματικών και ενιαίων διαδικασιών και στη διασφάλιση δίκαιης κατανομής των βαρών μεταξύ των κρατών μελών.
Πλήρης αναθεώρηση του συστήματος ασύλου και μετανάστευσης της ΕΕ
Το Συμβούλιο ενέκρινε σήμερα συνολικά 10 νομοθετικές πράξεις που μεταρρυθμίζουν ολόκληρο το ευρωπαϊκό πλαίσιο για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης. Ο κανονισμός ελέγχου θα επιτρέψει στις εθνικές αρχές να παραπέμπουν παράτυπους μετανάστες και αιτούντες άσυλο στα εξωτερικά σύνορα στη σχετική διαδικασία και θα διασφαλίζει ότι οι έλεγχοι ταυτοποίησης, ασφάλειας και ευπάθειας και η αξιολόγηση της υγείας πραγματοποιούνται με ομοιόμορφο τρόπο.
Οι νέοι κανόνες σχετικά με την ενημερωμένη βάση δεδομένων Eurodac θα επιτρέψουν τη συλλογή ακριβέστερων και ολοκληρωμένων δεδομένων (επίσης βιομετρικών δεδομένων) για διάφορες κατηγορίες μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των αιτούντων διεθνή προστασία και των ατόμων που φτάνουν παράνομα στην ΕΕ. Αυτό θα βοηθήσει στην ενημέρωση για τη χάραξη πολιτικής και θα ενισχύσει τον έλεγχο της παράτυπης μετανάστευσης και των μη εξουσιοδοτημένων μετακινήσεων.
Ο κανονισμός για τη διαδικασία ασύλου εξορθολογίζει την ευρωπαϊκή διαδικασία ασύλου και εισάγει μια υποχρεωτική διαδικασία στα σύνορα σε σαφώς καθορισμένες περιπτώσεις. Ο κανονισμός για τη διαδικασία επιστροφής στα σύνορα αφορά τις επιστροφές ατόμων των οποίων η αίτηση σε αυτή τη συνοριακή διαδικασία απορρίπτεται. Ο κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης καθορίζει ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων για διεθνή προστασία και για πρώτη φορά εισάγει δίκαιο επιμερισμό της ευθύνης μεταξύ των κρατών μελών. Χάρη στον κανονισμό για την κρίση, η ΕΕ θα είναι καλύτερα εξοπλισμένη για να χειρίζεται αιτήσεις ασύλου σε εξαιρετικές περιστάσεις.
Ταυτόχρονα θεσπίζονται ενιαίοι κανόνες για τα κριτήρια χορήγησης διεθνούς προστασίας και τα πρότυπα για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο. Αυτό θα πρέπει επίσης να συμβάλει στη μείωση των δευτερογενών μετακινήσεων μεταξύ των κρατών μελών. Τέλος, ο κανονισμός επανεγκατάστασης εστιάζει με νόμιμες και ασφαλείς οδούς προς την ΕΕ θεσπίζοντας κοινούς κανόνες για την επανεγκατάσταση και την ανθρωπιστική εισδοχή.
Διαδικασία συνόρων
Ένα σημαντικό νέο χαρακτηριστικό της μεταρρύθμισης είναι η υποχρεωτική διαδικασία στα σύνορα. Αυτή η διαδικασία θα ισχύει για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων άσυλο (για παράδειγμα όσους προέρχονται από χώρες με χαμηλά ποσοστά αναγνώρισης ασύλου). Στόχος της διαδικασίας είναι να γίνει γρήγορη αξιολόγηση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ για το εάν οι αιτήσεις είναι αβάσιμες ή απαράδεκτες. Τα άτομα που βρίσκονται στη διαδικασία ασύλου στα σύνορα δεν επιτρέπεται να εισέλθουν στο έδαφος της ΕΕ.
Υπευθυνότητα και αλληλεγγύη
Οι νέοι κανόνες διευκρινίζουν ποιο κράτος μέλος θα είναι υπεύθυνο για αίτηση ασύλου (για παράδειγμα σε περιπτώσεις όπου ένα άτομο έχει μέλος της οικογένειας σε χώρα της ΕΕ ή όταν το αίτημα ασύλου δεν υποβάλλεται στη χώρα όπου ο αιτών άσυλο φτάνει για πρώτη φορά στην ΕΕ ).
Μια άλλη σημαντική πτυχή της μεταρρύθμισης του μεταναστευτικού συστήματος είναι η εισαγωγή ενός μηχανισμού αλληλεγγύης για τη διασφάλιση δικαιότερης κατανομής των ευθυνών. Οι νέοι κανόνες συνδυάζουν την υποχρεωτική αλληλεγγύη για την υποστήριξη των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν ισχυρή εισροή μεταναστών με ευελιξία όσον αφορά το είδος των εισφορών. Οι συνεισφορές των κρατών μελών μπορεί να συνίστανται σε μετεγκαταστάσεις, οικονομικές συνεισφορές ή, όπου συμφωνείται με το δικαιούχο κράτος μέλος, εναλλακτικά μέτρα αλληλεγγύης (π.χ. παροχή συνοριοφυλάκων ή βοήθεια στην ανάπτυξη κέντρων υποδοχής).
Διαχείριση καταστάσεων κρίσης
Για την καλύτερη αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης (μαζικές αφίξεις και εργαλειοποίηση) και ανωτέρας βίας, τα κράτη μέλη μπορούν να παρεκκλίνουν από ορισμένους κανόνες και να ζητήσουν ενισχυμένη αλληλεγγύη από άλλες χώρες της ΕΕ. Πιθανές παρεκκλίσεις ισχύουν, για παράδειγμα, στις προθεσμίες εγγραφής των αιτούντων άσυλο και στη διάρκεια της συνοριακής διαδικασίας.
Ο μηχανισμός κρίσης χρησιμοποιείται μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις και για τον απολύτως απαραίτητο χρόνο για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης ή ανωτέρας βίας, ενώ υπόκειται σε έγκριση του Συμβουλίου.
Επόμενα βήματα
Τα κράτη-μέλη θα έχουν πλέον δύο χρόνια για να εφαρμόσουν τους νόμους που εγκρίθηκαν σήμερα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει σύντομα κοινό σχέδιο εφαρμογής για την παροχή βοήθειας στα κράτη μέλη σε αυτή τη διαδικασία.
