Το προσχέδιο Συμπερασμάτων προσπερνάει τις τουρκικές προκλήσεις και το Κυπριακό
Υποβαθμισμένο προσχέδιο Συμπερασμάτων, έκτασης μισής μόνο σελίδας, το οποίο διατηρεί εν ζωή τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της Τουρκίας, έβαλε στο τραπέζι των κρατών-μελών η Βουλγαρική Προεδρία, η οποία παράλληλα «σέρβιρε» ανεπαρκείς αναφορές για το Κυπριακό και τις κυπρογενείς υποχρεώσεις, θέτοντας σε συναγερμό τη Λευκωσία, αναφέρει σε δημοσίευμά της η κυπριακή εφημερίδα Φιλελεύθερος.
Το προσχέδιο το οποίο εξασφάλισε η εφημερίδα, καταδεικνύει ότι η Σόφια επιχειρεί να παίξει ένα παιγνίδι σε δύο ταμπλό. Από τη μια, αποφεύγει στο ειδικό μέρος του κειμένου να αναφερθεί στην υποψηφιότητα της Τουρκίας για ένταξη, με προφανή στόχο να ικανοποιήσει χώρες όπως η Αυστρία, η οποία απορρίπτει κάθε αναφορά στην ενταξιακή προοπτική της υποψήφιας χώρας, ενώ επαναλαμβάνει, ότι δεν προβλέπεται το άνοιγμα νέων διαπραγματευτικών κεφαλαίων και περαιτέρω εργασία για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης. Από την άλλη όμως, η Προεδρία φροντίζει να περιλάβει αναφορά στο γενικό μέρος της διεύρυνσης (προοίμιο), σύμφωνα με την οποία «η Τουρκία παραμένει υποψήφια χώρα», κάτι που ικανοποιεί τόσο την Άγκυρα, όσο και τη Βρετανία και εκλαμβάνεται ως «σωσίβιο» στην ενταξιακή διαδικασία.
Το προσχέδιο Συμπερασμάτων, το οποίο παραθέτει το δημοσίευμα, καταγράφει λόγω και της περιορισμένης έκτασής του, με «μινιμαλιστικό τρόπο» τις δεσμεύσεις της Τουρκίας, περιλαμβανομένων και των κυπρογενών υποχρεώσεων, υιοθετώντας ένα μάλλον ιδιαίτερα ήπιο λεκτικό έναντι της υποψήφιας χώρας, τόσο στο ζήτημα της επίλυσης του Κυπριακού, όσο και στο ζήτημα των τουρκικών προκλήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, θέματα τα οποία περιλαμβάνονται στο κείμενο, με ανεπαρκείς ωστόσο αναφορές. Το προσχέδιο της βουλγαρικής προεδρίας αρκείται να καλέσει την Τουρκία να απέχει από ενέργειες που συμβάλλουν στην πόλωση, αποφεύγοντας να αναπαραγάγει προηγούμενα Συμπεράσματα που έκαναν λόγο για καταδίκη των «έκνομων δραστηριοτήτων» της Άγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ.
Ομοίως και στο Κυπριακό, το κείμενο καλεί την Τουρκία να δεσμευθεί και να συμβάλει σε λύση, αποφεύγοντας όμως να επιστρατεύσει προηγούμενες αναφορές της ΕΕ, που επεσήμαναν ότι η Άγκυρα οφείλει να συμβάλει «κατά συγκεκριμένο τρόπο» και ότι η συμβολή της είναι «κρίσιμη» για τη διευθέτηση του προβλήματος της Κύπρου. Το περιεχόμενο του προσχεδίου προκάλεσε σύμφωνα με το δημοσίευμα προβληματισμό στη Λευκωσία και ο ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης ζήτησε την ενίσχυση του κειμένου, με παρέμβαση που εκδήλωσε τόσο προς τη Βουλγαρική Προεδρία, όσο και προς άλλα κράτη-μέλη που διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο στη διαμόρφωση των Συμπερασμάτων, όπως η Αυστρία.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες της εφημερίδας, με οδηγίες του κ. Χριστοδουλίδη, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κύπρου στην ΕΕ κυκλοφόρησε κείμενο τροποποιήσεων του προσχεδίου, καθιστώντας σαφές ότι επιδιώκει συμπερίληψη όλων των κυπρογενών υποχρεώσεων της Τουρκίας, αλλά και ενίσχυση του υφιστάμενου λεκτικού. Ο Κύπριος ΥΠΕΞ κατέστησε μάλιστα σαφές, ότι η ουσιαστική τροποποίηση του κειμένου αποτελεί προϋπόθεση για τη συγκατάθεση της Λευκωσίας στην έγκρισή του, κάτι που άλλωστε απαιτεί ομόφωνη απόφαση όλων των κρατών-μελών και συνεπώς έκαστο κράτος-μέλος διαθέτει τη δυνατότητα άσκησης βέτο.
Το προσχέδιο Συμπερασμάτων, που ετοίμασε η βουλγαρική προεδρία, αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Το Συμβούλιο αποδίδει σημασία στις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία, έναν εταίρο-κλειδί και παραμένει δεσμευμένο στη διατήρηση ενός ανοικτού και ειλικρινούς διαλόγου και στη συνεργασία για την αντιμετώπιση των κοινών μας προκλήσεων. Τα μέτρα που λήφθηκαν αμέσως μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, εν μέρει υπό το καθεστώς έκτακτης ανάγκης, συνεχίζουν να εγείρουν σοβαρές ανησυχίες. Το Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να αναστρέψει την αρνητική τάση, με αφετηρία την άρση του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης.
Ενώ η Τουρκία θα πρέπει επειγόντως να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση όλων των ανησυχητικών αδυναμιών, το Συμβούλιο προβληματίζεται ιδιαίτερα για τη συνεχιζόμενη και βαθιά ανησυχητική οπισθοδρόμηση σε έναν αυξανόμενο αριθμό τομέων, ειδικά στο κράτος δικαίου, τα θεμελιώδη δικαιώματα, την ελευθερία έκφρασης, τις συνταγματικές τροποποιήσεις και τις σοβαρές αδυναμίες σε σχέση με τις καλές γειτονικές σχέσεις και την ειρηνική επίλυση διαφορών.
Το Συμβούλιο τονίζει τις ανησυχίες του επί της συνεχιζόμενης κράτησης πολιτών της ΕΕ, περιλαμβανομένων των δύο Ελλήνων στρατιωτών. Υπενθυμίζοντας και επαναβεβαιώνοντας προηγούμενα Συμπεράσματα Συμβουλίων και Ευρωπαϊκών Συμβουλίων ως προς όλα αυτά τα ζητήματα, περιλαμβανομένων των Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 22ας Μαρτίου 2018 που καταδικάζουν τις ενέργειες της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, τα Συμπεράσματα της 11ης Δεκεμβρίου 2009 ως επίσης και τη Δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου 2005, το Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις υπό το Διαπραγματευτικό Πλαίσιο, περιλαμβανομένης της πλήρους και χωρίς διακρίσεις εφαρμογής του Συμπληρωματικού Πρωτοκόλλου της Συμφωνίας Σύνδεσης έναντι όλων των κρατών-μελών.
Η Τουρκία οφείλει να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία, να σέβεται τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των κρατών-μελών και να δεσμευθεί και να συμβάλει σε μια διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος στο πλαίσιο του ΟΗΕ, ενώ απέχει από ενέργειες που συμβάλλουν στην πόλωση, στα κράτη-μέλη της ΕΕ. Υπό το φως των πιο πάνω, το Συμβούλιο σημειώνει ότι υπό τις παρούσες συνθήκες που επικρατούν, δεν προβλέπεται το άνοιγμα νέων διαπραγματευτικών κεφαλαίων και δεν προβλέπεται περαιτέρω εργασία για τον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας».
Η εφημερίδα σημειώνει, ότι τα προσχέδια Συμπερασμάτων για τις υπόλοιπες υποψήφιες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, έχουν περίπου τριπλάσια έκταση από το προσχέδιο για την Τουρκία.
Αυστριακός γρίφος
Πληροφορίες της εφημερίδας αναφέρουν, ότι η Βιέννη εμφανίζεται να είναι εν μέρει ικανοποιημένη με το προσχέδιο της Βουλγαρικής Προεδρίας, ενώ την ίδια ώρα κοινοτικές πηγές δεν αποκλείουν να επιδιώξει τροποποίηση και ενίσχυση του λεκτικού, ούτως ώστε να παραπέμπει σε τερματισμό των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία. Συναφείς πληροφορίες αναφέρουν ότι «η ισορροπία του κειμένου κρέμεται από μια κλωστή» και ότι «εάν η Αυστρία επιδιώξει μια τέτοια αναφορά στα Συμπεράσματα, διά της οποίας να κλείνει την πόρτα της ΕΕ στην Τουρκία, τότε θα υπάρξουν αντιδράσεις, από αρκετά κράτη-μέλη».
Σημειώνεται, ότι η Αυστρία είχε ασκήσει βέτο, μπλοκάροντας τα Συμπεράσματα για την Τουρκία τον Δεκέμβριο του 2016 και μαζί και τα Συμπεράσματα όλων των άλλων υποψηφίων χωρών, αρνούμενη να προσυπογράψει αναφορές που διατηρούσαν ανοικτή την ευρωπαϊκή προοπτική για την Άγκυρα. Τα τελευταία Συμπεράσματα της ΕΕ για την Τουρκία, όπως και γενικότερα για τη διεύρυνση, εκδόθηκαν τον Δεκέμβριο 2015, προ 30 περίπου μηνών. Τον Δεκέμβριο του 2016 και ως αποτέλεσμα του αυστριακού βέτο, η τότε σλοβακική προεδρία αναγκάστηκε να εκδώσει δική της δήλωση, η οποία εκ των πραγμάτων στερείτο του πολιτικού εκτοπίσματος των Συμπερασμάτων των «28».
Σε δύο ταμπλό η Σόφια
Η Βουλγαρική Προεδρία επιχειρεί μέσω του προσχεδίου Συμπερασμάτων να μοιράσει παιγνίδι και να ικανοποιήσει όλες τις τάσεις, εντός και εκτός ΕΕ και κυρίως την Τουρκία, για την οποία άλλωστε ο Μπόικο Μπορίσοφ συγκάλεσε και ειδική σύνοδο στη Βάρνα στα τέλη Μαρτίου. Ειδικότερα, το υποβαθμισμένο κείμενο, έκτασης μισής σελίδας, χωρίς ευθεία αναφορά στην ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας, επιδιώκει να ικανοποιήσει την Αυστρία που κατέστησε σαφές ότι δεν πρόκειται να προσυπογράψει την έγκριση Συμπερασμάτων για την εν λόγω χώρα, εάν αναφέρονται σε καθεστώς υποψηφιότητας ή παραπέμπουν σε μελλοντική ένταξη, ή έστω αναφέρονται σε ενταξιακή διαδικασία.
Την ίδια πάντως ώρα, αν και υποβαθμισμένο, το προσχέδιο των Συμπερασμάτων ικανοποιεί την Τουρκία, η οποία όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η εφημερίδα, γνωρίζει από πρώτο χέρι τις κινήσεις της Σόφιας και επιθυμεί διακαώς την έκδοση ενός ομόφωνου κειμένου των «28» που θα φωτογραφίζει έστω, τη διατήρηση της ευρωπαϊκής της προοπτική. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω αναφοράς στο «Διαπραγματευτικό Πλαίσιο», στο προσχέδιο για την Τουρκία και μέσω γενικής αναφοράς στην παράγραφο 2 του προοιμίου του γενικού κειμένου για τη διεύρυνση, το οποίο αναφέρεται σε όλες τις υποψήφιες χώρες. Επισημαίνει χαρακτηριστικά, ότι «η Τουρκία παραμένει υποψήφια χώρα και εταίρος-κλειδί σε αρκετά ζητήματα».
Πληροφορίες της εφημερίδας αναφέρουν, ότι την εν λόγω αναφορά επιδίωξε και το Λονδίνο, υποδεικνύοντας προς διάφορες κατευθύνσεις ότι δεν είναι δυνατόν να ζητείται από μια υποψήφια χώρα να συμμορφωθεί με τις ευρωπαϊκές της υποχρεώσεις εάν δεν καταγράφεται ρητώς από πού πηγάζουν οι εν λόγω υποχρεώσεις, παραπέμποντας στην ιδιότητα της υποψήφιας προς ένταξη χώρας. Το Λονδίνο φέρεται μάλιστα να πρωτοστατεί για την έκδοση Συμπερασμάτων για την Τουρκία, έστω και μέσω ενός λειψού και υποβαθμισμένου κειμένου, καθώς για 30 ολόκληρους μήνες η υποψήφια χώρα είχε μείνει χωρίς Συμπεράσματα Διεύρυνσης από την ΕΕ, κάτι που δημιουργεί την εικόνα ενός ντε φάκτο παγώματος της διαδικασίας.
Η Βρετανία ζητά πάντως ένα πιο «ισοζυγισμένο κείμενο», στο οποίο προσδοκά ότι θα καταγράφεται ο «θετικός ρόλος» που προσδίδει στην Τουρκία, στο μεταναστευτικό και στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας.
Η Λευκωσία πιέζει για αλλαγές
Έντονη κινητοποίηση για τροποποίηση του προσχεδίου Συμπερασμάτων, προκειμένου να καταγράφει μια προς μια τις υποχρεώσεις της Τουρκίας στο Κυπριακό και στα κυπρογενή ζητήματα, καθώς και για ενίσχυση του λεκτικού, σημειώθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών. Ο ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης επικοινώνησε με τη Βουλγαρική Προεδρία, ενώ έδωσε οδηγίες στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία να ετοιμάσει έγγραφο τροποποιήσεων, το οποίο κυκλοφόρησε σε όλα τα κράτη-μέλη.
Πληροφορίες της εφημερίδας αναφέρουν, ότι η Λευκωσία αναμένει ότι το επόμενο, τροποποιημένο προσχέδιο που θα υποβάλει η βουλγαρική προεδρία, θα λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ θα θέτει την Τουρκία προ των ευθυνών της, περιλαμβάνοντας όλες τις «κεκτημένες αναφορές» προηγούμενων Συμπερασμάτων. Το υπό διαμόρφωση κείμενο των Συμπερασμάτων αναμένεται να υποστεί τροποποιήσεις μέχρι να υιοθετηθεί στις 26 Ιουνίου από τους υπουργούς Εξωτερικών. Η διαδικασία έγκρισής του απαιτεί ομοφωνία και κατά συνέπεια, έκαστο κράτος-μέλος διατηρεί το δικαίωμα άσκησης βέτο.
