Από τον αρχέγονο φλοιό της Γης προ 4,3 δισ. ετών στον Καναδά
Αμερικανοί και Καναδοί επιστήμονες πιστεύουν ότι ανίχνευσαν, σε πετρώματα του βορειοανατολικού Καναδά βόρεια από τις Μεγάλες Λίμνες, χημικά ίχνη από τον αργέγονο φλοιό της Γης, ο οποίος υπήρχε πριν από σχεδόν 4,3 δισεκατομμύρια χρόνια.
Ο αρχικός φλοιός της Γης -η οποία έχει ηλικία περίπου 4,6 δισ. ετών- υπήρχε στη λεγόμενη Εποχή του 'Αδη που διήρκεσε έως πριν από 4. δισ. χρόνια και καλύπτεται από ένα πέπλο μυστηρίου. Μετά από τόσα χρόνια γεωλογικής δραστηριότητας, αυτός ο αρχέγονος φλοιός έχει είτε βυθισθεί στο εσωτερικό του πλανήτη μας, είτε έχει ανακυκλωθεί για τη δημιουργία νεότερων πετρωμάτων. Έως τώρα είχαν βρεθεί κάποια ίχνη του ηλικίας σχεδόν τεσσάρων δισεκατομμυρίων ετών, ενώ μόνο κάποια μεμονωμένα μικροσκοπικά ζιρκόνια στην Αυστραλία έχουν χρονολογηθεί σε ακόμη παλαιότερη εποχή.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Τζόναθαν Ο'Νιλ του Ινστιτούτου Επιστημών Κάρνεγκι της Ουάσιγκτον και τον Ρίτσαρντ Κάρλσον του Πανεπιστημίου της Οτάβα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science", ανέλυσαν αναλογίες δύο ισοτόπων του σαμαρίου και του νεοδυμίου στα συγκεκριμένα καναδικά πετρώματα.
Το ραδιενεργό ισότοπο του σαμαρίου-146 είναι ασταθές, έχει ημιζωή «μόνο» 103 εκατομμύρια χρόνια (μικρή για τα γεωλογικά δεδομένα) και διασπάται στο ισότοπο του νεοδυμίου-142. Ενώ το σαμάριο-146 ήταν παρόν, όταν σχηματίσθηκε η Γη, στη συνέχεια εξαφανίσθηκε, αλλά μπορεί να ανιχνευθεί ακόμη σε πολύ αρχαία πετρώματα ή σε μετεωρίτες. Σήμερα, η παρουσία του υποπροϊόντος του, του νεοδυμίου-142, αντανακλά την παρουσία του σαμαρίου-146 στον παλαιό φλοιό των πρώτων 500 εκατ. ετών της Γης.
Τα συγκεκριμένα πετρώματα στον ΒΑ Καναδά, που καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος της ανατολικής πλευράς του Κόλπου Χάντσον του Κεμπέκ, αποτελούνται κυρίως από γρανίτη ηλικίας 2,7 δισεκατομμυρίων ετών, άρα είναι πολύ νεότερα από την Εποχή του 'Αδη. Όμως, σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις, περιέχουν ίχνη του ανακυκλωμένου «μητρικού» αρχέγονου φλοιού, ηλικίας άνω των 4,2 δισ. ετών. Τα εν λόγω πετρώματα περιέχουν άφθονο νεοδύμιο-142, κάτι που προδίδει ότι προέρχονται από πολύ αρχαιότερα βασαλτικά πετρώματα.
Στην πιο πρόσφατη γεωλογική εποχή, ο βασαλτικός ωκεάνιος φλοιός επιβιώνει στην επιφάνεια της Γης (κάτω από το νερό) το πολύ έως 200 εκατ. χρόνια και μετά καταβυθίζεται στο εσωτερικό της λόγω της κίνησης των τεκτονικών πλακών.
Όμως τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι ο αρχέγονος βασαλτικός φλοιός, ο οποίος σχηματίσθηκε λίγο μετά τη δημιουργία της Γης στο ηλιακό μας σύστημα, πιθανότατα επιβίωσε επί τουλάχιστον ενάμισι δισεκατομμύριο χρόνια, προτού λιώσει και ανακυκλωθεί σε νεότερα πετρώματα. Αυτό, κατά τους ερευνητές, ίσως αποτελεί μια ένδειξη ότι ο μηχανισμός των τεκτονικών πλακών δεν «δούλευε» στη νεανική ηλικία του πλανήτη μας.
