Kαταλαμβάνουν σχεδόν το 8% της ξηράς
Οι δομημένες περιοχές της Γης, όπου έχουν κτισθεί κάθε είδους κτίρια (αστικά, εμπορικά, βιομηχανικά κ.α.) και υποδομές, είναι σήμερα δυόμιση φορές μεγαλύτερες σε σχέση με το 1975. Ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε κατά 1,8 φορές μέσα στα τελευταία 40 χρόνια, οι δομημένες εκτάσεις αυξήθηκαν κατά 2,5 φορές στο ίδιο διάστημα.
Οι 7,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι -ο παγκόσμιος πληθυσμός- ζουν και εργάζονται σε μια έκταση που συνολικά καταλαμβάνει το 7,6% της ξηράς του πλανήτη, σύμφωνα με νέα στοιχεία του Κοινού Κέντρου Ερευνών (Joint Research Center-JRC) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η νέα διεθνής βάση δεδομένων με την ονομασία Global Human Settlement Layer (GHSL), που ανέπτυξε το JRC και η οποία καταγράφει την ανθρώπινη παρουσία στη Γη, δείχνει ότι εννέα στα δέκα πιο πολυπληθή αστικά κέντρα του κόσμου βρίσκονται στην Ασία, ενώ πέντε στα δέκα αστικά κέντρα με τη μεγαλύτερη έκταση, βρίσκονται στις ΗΠΑ.
Η διαχρονική αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού παρακολουθείται συνεχώς - στο μέτρο του δυνατού- από τις στατιστικές υπηρεσίες, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με την χωρική εξάπλωση και κατανομή των ανθρώπων. Για πρώτη φορά η βάση δεδομένων GHSL επιχειρεί να καλύψει αυτό το κενό.
Πρόκειται για την πιο ολοκληρωμένη, παγκοσμιοποιημένη και ελεύθερης πρόσβασης βάση δεδομένων σχετικά με τους ανθρώπινους οικισμούς κάθε μεγέθους, από τα μικρότερα χωριά έως τις μεγαλουπόλεις. Η δημιουργία της βάσης κατέστη δυνατή με την αξιοποίηση άνω των 12,4 τρισεκατομμυρίων δορυφορικών φωτογραφιών, οι οποίες συλλέχθηκαν κατά τα τελευταία 40 χρόνια.
Χάρη στη βάση GHSL, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει διαχρονικά την ανθρώπινη παρουσία σε όλη την υδρόγειο, να δει πώς οι πόλεις μεγαλώνουν σταδιακά, πόσο πράσινο έχουν, πόσο εκτεθειμένες είναι στις φυσικές καταστροφές κ.α.
Οι πιο δυναμικές εξελίξεις καταγράφονται στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Στην Αφρική ο πληθυσμός τριπλασιάστηκε μέσα σε 40 χρόνια, ενώ οι εκτάσεις όπου οι κάτοικοι ζουν και εργάζονται, τετραπλασιάστηκαν. Την ίδια περίοδο, ο πληθυσμός της Ευρώπης έμεινε σταθερός, ενώ οι δομημένες εκτάσεις διπλασιάσθηκαν.
Ο πληθυσμός στις ευάλωτες παράκτιες αστικές εκτάσεις σχεδόν διπλασιάσθηκε μεταξύ 1975-2015, από 45 σε 88 εκατομμύρια ανθρώπους. Σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι της Γης ζουν σε αστικά κέντρα με πυκνότητα άνω των 1.500 κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Σύμφωνα με τη βάση GHSL, υπάρχουν περισσότερα από 13.000 τέτοια αστικά κέντρα.
Τα δέκα αστικά κέντρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό είναι κατά σειρά: Γκουανγκτσού (Κίνα), Κάιρο (Αίγυπτος), Τζακάρτα (Ινδονησία), Τόκιο (Ιαπωνία), Νέο Δελχί (Ινδία), Καλκούτα (Ινδία), Σαγγκάη (Κίνα), Βομβάη (Ινδία) και Μανίλα (Φιλιππίνες). Όπως φαίνεται, στην πρώτη δεκάδα οι εννέα πόλεις είναι ασιατικές, ενώ οι επτά βρίσκονται σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Από άποψη έκτασης, το Λος 'Αντζελες κατέχει τα παγκόσμια πρωτεία, καθώς απλώνεται σε πάνω από 4.734 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ακολουθούν κατά σειρά: Τόκιο, Τζακάρτα, Γκουανγκτσού, Νέα Υόρκη, Σικάγο, Γιοχάνεσμπουργκ, Ντάλας, Μαϊάμι και Οζάκα. Συνεπώς, τα οκτώ στα δέκα αστικά κέντρα με την μεγαλύτερη έκταση βρίσκονται σε ανεπτυγμένες χώρες (με τα πέντε στις ΗΠΑ).
Η δομημένη ανά κεφαλή έκταση είναι τελείως άνισα κατανεμημένη, καθώς είναι σχεδόν δεκαπλάσια στις ΗΠΑ σε σχέση με την Ασία. Όσον αφορά την κάλυψη του πρασίνου, καταγράφεται μια θετική εξέλιξη, καθώς όσο περνάνε τα χρόνια, τα αστικά κέντρα τείνουν να γίνουν πιο πράσινα, με την αύξηση να εκτιμάται σε 38% κατά την τελευταία 25ετία.
