Η διοργανώτρια πόλη των Ολυμπιακών Αγώνων αντιμετωπίζει τη βιομηχανοποίηση, την αύξηση του πληθυσμού και την έλλειψη χρημάτων
Οκτώ χρόνια πριν, η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Κίνα ήταν η κατάρα των Ολυμπιακών Αγώνων. Το Πεκίνο έπρεπε να δαπανήσει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για το κλείσιμο εργοστασίων και την απαγόρευση των αυτοκινήτων...
Τώρα είναι η σειρά του Ρίο για να φιλοξενήσει τους Αγώνες και η προσοχή έχει στραφεί στο νερό και στις βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής. Το Guanabara Bay, το οποίο θα φιλοξενήσει τα υδάτινα σπορ, είναι γεμάτο με επικίνδυνους ιούς και βακτήρια, απειλώντας τους αθλητές καθώς και τους 350.000 θεατές που μπορεί να θελήσουν να κάνουν μια βουτιά στη θάλασσα.
Το Ρίο έχει την εικόνα μιας πλούσιας, όμορφης πόλης, αλλά τα νοσοκομεία είναι γεμάτα και αυτό μαρτυρά τον εφιάλτη της υγιεινής για τους ανθρώπους που πρέπει να ζουν με την αστική ρύπανση κάθε μέρα. Ένας στους τρεις στους πάνω από 10 εκατομμύρια κατοίκους της ευρύτερης περιοχής ζουν σε χώρους που δεν έχουν αποχετευτικό δίκτυο, και μόνο το ήμισυ περίπου των απορριμμάτων της πόλης επεξεργάζεται πριν από την είσοδο τους στις υδάτινες οδούς που καταλήγουν στον ωκεανό.
Τα πολλά ποτάμια που ρέουν μέσα από αστικές περιοχές του Ρίο στο Guanabara Bay κηρύχθηκαν βιολογικά νεκρά από τους επιστήμονες χρόνια πριν και τόνοι ακατέργαστων λυμάτων ρίχνονται στη θάλασσα κάθε μέρα. Υπάρχουν υψηλά επίπεδα ιών και άλγης στο νερό και απόβλητα που επιπλέουν. Αν και είχαν υποσχεθεί ότι θα τα καθαρίσουν, προσπάθησαν αλλά απέτυχαν!
Στο Πεκίνο, η πλούσια και αυταρχική κυβέρνηση μπορούσε απλά να απαγορεύσει τα αυτοκίνητα και να κλείσει τα εργοστάσια για τις λίγες εβδομάδες της διάρκειας των Αγώνων και να τα θέσει ξανά σε λειτουργία όταν όλοι θα έφευγαν. Αλλά το θέμα με τις βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής στις πολυσύχναστες, χαοτικές περιοχές του Ρίο με τις πολλές φαβέλες, τις απότομες πλαγιές και την ανεπάρκεια ταμειακών διαθεσίμων, κάνουν τη λύση πολύ πιο δύσκολο. Πρόκειται για μια πολιτισμική αλλαγή με τεράστιο κόστος, πολλές διαφορετικές τεχνολογίες και τεράστια αναστάτωση.
Σε λειτουργία βρίσκεται μόνο μία μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων αντί για τις επτά συνολικά που υποσχέθηκε η πόλη όταν διεκδίκησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες το 2007. Έτσι, αντί η υγιεινή να επεκταθεί στο 80% των ανθρώπων, όπως υποσχέθηκαν, τα χρήματα ξοδεύτηκαν για την εικόνα της διοργάνωσης, όπως πολυτελή αυτοκίνητα, καλλωπισμό κι εγκαταστάσεις για τουρίστες και αθλητές ενώ θα έπρεπε να καλυφθούν βασικές υπηρεσίες όπως η συγκομιδή απορριμάτων και το αποχετευτικό δίκτυο. Κι όπως ήταν αναμενόμενο υπήρξαν έντονες διαμαρτυρίες.
Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία αφού το Ρίο διεκδίκησε να φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς το 2009, έχοντας αρκετά χρόνια μπροστά του για να υλοποιήσει τις υποσχέσεις του. Παρ 'όλα αυτά, κάποια πρόοδος έχει σημειωθεί. Όταν, λίγα χρόνια πριν, άρχισε να συνειδητοποιεί πως μένει πίσω στις εξαγγελίες του ενόψει Ολυμπιακών, κάλεσε συμβούλους, οι οποίοι και πρότειναν χιλιάδες λύσεις. Η Παγκόσμια Τράπεζα και πολλά ακόμη χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρόσφεραν τις ιδέες τους, χρήματα αλλά και περισσότερες από 30 ξεχωριστές μεγάλες προτάσεις για να αντιμετωπιστεί η μόλυνση των υδάτων και των στερεών αποβλήτων. Έκτοτε, ένα εκατομμύριο άνθρωποι επιπλέον έχουν αποκτήσει πρόσβαση στο αποχετευτικό σύστημα συγκριτικά με μια δεκαετία νωρίτερα, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί στα επόμενα χρόνια.
Αλλά το Ρίο είναι σαν χιλιάδες άλλες πόλεις που αγωνίζεται για τη βελτίωση των υποδομών τους. Η ταχεία εκβιομηχάνιση, η αύξηση του πληθυσμού και η έλλειψη χρημάτων έχουν κυριεύσει τις τοπικές αρχές σε όλο τον κόσμο. Περίπου 2,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν χωρίς αξιοπρεπείς εγκαταστάσεις υγιεινής και ο αναπτυξιακός στόχος της χιλιετίας είναι να το μειώσουν στο μισό.
Αυτήν την εβδομάδα, ο δήμαρχος του Ρίο Eduardo Paes, επίσης επικεφαλής της πρωτοβουλίας C40 μέσω της οποίας δήμαρχοι από όλον τον κόσμο προσπαθούν να βελτιώσουν το περιβάλλον των πόλεών τους, παραδέχθηκε πως ο κόλπος Guanabara Bay δεν βρίσκεται στην άριστη κατάσταση που ευαγγελίστηκαν το 2007. Ωστόσο σημείωσε πως η πόλη είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ότι ήταν πριν δέκα χρόνια.
Το Gramacho, η μεγαλύτερη χωματερή της Λατινικής Αμερικής, έκλεισε, τα δημόσια μέσα μεταφοράς επεκτάθηκαν και βελτιώθηκαν, κατασκευάστηκε ποδηλατόδρομος μήκους 450 χιλιομέτρων, μειώθηκαν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, βελτιώθηκαν οι συνθήκες στις παλιές γειτονιές και αναπτύχθηκε περισσότερη βλάστηση.
Ο Paes χαιρετίζει την διεθνή κριτική στην πόλη «Η διαδικασία της προετοιμασίας για τους Αγώνες έστρεψε την προσοχή στα ζητήματα της ρύπανσης, της διαχείρισης των αποβλήτων και τη χρήση του νερού, προκαλώντας μια συζήτηση μέσα στην πόλη και σε πολιτειακό και εθνικό επίπεδο», είπε.
«Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι μόνο η αρχή. Πολιτικοί, δημοσιογράφοι και πολίτες στο πλαίσιο του Ρίο και σε όλη τη Βραζιλία έχουν αρχίσει να αντιμετωπιστούν αυτά τα περιβαλλοντικά ζητήματα με έναν τρόπο που δεν είχε ξαναγίνει.» προσθέτει.
Εύη Σιμοπούλου
