Επιμέλεια Λήδα Δεληγιάννη
Ήταν 11 Μαρτίου του 2011 όταν ένας σεισμός 9 Ρίχτερ, ο μεγαλύτερος που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ιαπωνία από τότε που κρατούνται τα σχετικά αρχεία, συνταράσσει τη χώρα. Για σχεδόν 6 λεπτά της ώρας, η Ιαπωνία «χόρευε» στο θανάσιμο ρυθμό του Εγκέλαδου.
Η δόνηση ήταν τόσο ισχυρή που μετακίνησε το κεντρικό νησί του ιαπωνικού συμπλέγματος, το Χόνσου, 2 ολόκληρα μέτρα προς ανατολάς.
Και τότε ήρθε το κύμα...
Μέσα σε λιγότερο από 50 λεπτά από την κοσμογονική σεισμική δόνηση, το πρώτο τσουνάμι, ένα κύμα με ύψος 20 μέτρων χτύπησε την ακτή.
Στα βίντεο που κατέγραψαν την κοσμογονική καταστροφή φαίνεται ένα μάλλον ήρεμο αλλά ασυγκράτητο πάφλασμα νερού να σαρώνει κυριολεκτικά ό,τι βρέθηκε στο πέρασμα του. Και αυτό ήταν μόνον το πρώτο. Ακολούθησαν κύματα με ύψος έως και 40 μέτρα.
Ο σεισμός ήταν μόνον η αρχή της καταστροφής
Και όμως, η τεράστια οργή της γης και της θάλασσας, ο σεισμός και το τσουνάμι, ήταν μόνον η αρχή του ολέθρου.
Μέσα σε λιγότερο από μια ώρα από τον κύριο σεισμό, το τσουνάμι χτύπησε τον 10 μέτρων τοίχο του πυρηνικού εργοστασίου της TEPCO στη Φουκουσίμα.
Οι γεννήτριες εκτάκτου ανάγκης, που βρίσκονταν στο υπόγειο της μονάδας πλημμύρισαν. Τα συστήματα ψύξεως του εργοστασίου (το πιο ζωτικό τμήμα στη λειτουργία μιας πυρηνικής μονάδας) σταμάτησαν να λειτουργούν. Ο πυρηνικός αντιδραστήρας κατέρρευσε μέσα στην ίδια του την «καρδιά» και τεράστιες ποσότητες θανάσιμης ραδιενέργειας απελευθερώθηκαν στον αέρα και τα νερά.
Συνολικά τρεις αντιδραστήρες παρουσίασαν διαρροή.
Πήρε 88 μέρες ώστε η κυβέρνηση να ομολογήσει το μέγεθος της ζημιάς, μια καταστροφή που συναγωνίζεται τον πυρηνικό όλεθρο του Τσερνομπίλ το 1986.
Ενός κακού μύρια έπονται
Περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν ή αγνοούνται εξαιτίας του σεισμού και του τσουνάμι. Ο αριθμός όσων επηρεάστηκαν και θα επηρεαστούν από τη διαρροή θανάσιμης ραδιενέργειας από τη Φουκουσίμα δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί ούτε κατά προσέγγιση και ίσως δεν θα είναι δυνατόν ποτέ στην ιστορία.
Ένα τείχος 780 μέτρων κατά μήκος της ακτογραμμής υψήθηκε για να συγκρατήσει τα μολυσμένα με ραδιενέργεια νερά να επιστρέψουν στον ωκεανό.
Βεβαίως το τείχος δεν χτίστηκε αυτοστιγμεί, ούτε μπορεί να συγκρατήσει ότι πέρασε τις πρώτες ώρες καθώς και τη ραδιενέργεια που επιστρέφει υπό μορφήν βροχής πίσω στις θάλασσες.
Σήμερα, 5 χρόνια μετά, μέσα σε μαύρες ειδικές σακούλες κατά μήκος των διαλυμένων δρόμων της Φουκουσίμα είναι συγκεντρωμένο το χώμα αλλά και η βλάστηση που μολύνθηκε από τη ραδιενέργεια. Οι σακούλες αγγίζουν σε όγκο τα 22.000.000 κυβικά μέτρα!
Ακόμη δεν έχει βρεθεί καμία λύση για το πώς θα απορριφθούν οριστικά και με ασφάλεια αυτά τα θανάσιμα απόβλητα.
Το ίδιο και για τους 800.000 τόνους νερού με υψηλότατες ποσότητες ραδιενεργών αποβλήτων που βρίσκονται κλεισμένα σε ειδικά κατασκευασμένες δεξαμενές. Ακόμη και σήμερα, προστίθενται καθημερινά στις δεξαμενές σχεδόν 400 τόνοι μολυσμένου ύδατος.
Η διαχειρίστρια εταιρεία της πυρηνικής μονάδας της Φουκουσίμα, η TEPCO, υπολογίζει ότι θα χρειαστούν περίπου 40 χρόνια για να καθαρίσει ολοκληρωτικά η περιοχή από τη ραδιενέργεια.
Η ιαπωνική κυβέρνηση έχει ξοδέψει περισσότερα από 1,5 δισ. δολάρια (επιπλέον αυτών που έχει χρεωθεί η TEPCO) για έργα αποκάθαρσης της περιοχής από τη θανάσιμη ραδιενέργεια.
Ζώντας σε μια πόλη φάντασμα με τη ραδιενέργεια να πλανάται στον αέρα
Πολλές περιοχές της επαρχίας της Φουκουσίμα είναι πλέον περιοχές – φαντάσματα. Κάποιοι άνθρωποι που ζουν σε περιοχές της που τα επίπεδα ραδιενέργειας κρίνονται ασφαλή για τον άνθρωπο, έξω από την αποκεκλεισμένη ζώνη, ζουν με το θανάσιμο άοσμο και αόρατο εχθρό, τη ραδιενέργεια, να πλανάται στον αέρα που αναπνέουν. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι ο κίνδυνος οι κάτοικοι των περιοχών αυτών να αναπτύξουν κάποια επιθετική μορφή καρκίνου (όπως η λευχαιμία) λόγω της ραδιενέργειας είναι 7% υψηλότερος από το κανονικό.
2 στους 3 κατοίκους της περιοχής έχουν εγκαταλείψει πια τους προσωρινούς οικισμούς που στήθηκαν έξω από την αποκεκλεισμένη ζώνη, συνειδητοποιώντας ότι πια δεν θα γυρίσουν ποτέ πίσω.
Ο εναπομείνας 1 στους 3 είναι κατά βάση κάποιος ηλικιωμένος που δεν θέλει ή δεν μπορεί πια (για λόγους οικονομικούς και υγείας) να φύγει.
Πλέον επιτρέπεται στους κατοίκους να επισκέπτονται τα μισοκατεστραμμένα σπίτια τους, στην αποκεκλεισμένη ζώνη, αλλά μόνον για 5 ώρες τη μέρα καθώς μεγαλύτερη έκθεση στη ραδιενέργεια μπορεί να αποδειχτεί επικίνδυνη.
Πολλοί αρνούνται να γυρίσουν – τι να δουν εξάλλου; Ρούχα κρέμονται απλωμένα εκεί που έμειναν τη ζοφερή μέρα της 11ης Μαρτίου του 2011. Είναι σαν κάποιος να πάγωσε το χρόνο.
Ένα μάθημα που ξεχάστηκε πάρα πολύ γρήγορα
Στις 26 Φεβρουαρίου, ακόμη ένας αντιδραστήρας, στη μονάδα της Kansai Electric στην Τακαχάμα της κεντρικής Ιαπωνίας τέθηκε ξανά σε λειτουργία. Είναι ο 4ος που ξαναλειτουργεί μετά την άρση του μορατόριουμ στη λειτουργία των πυρηνικών εργοστασίων που επεβλήθη μετά τον όλεθρο της Φουκουσίμα.
Πριν από την καταστροφή 50 αντιδραστήρες λειτουργούσαν στη χώρα. Το 30% των αναγκών της σε ενέργεια η Ιαπωνία το κάλυπτε με ενέργεια από πυρηνικά εργοστάσια.
Σήμερα η χώρα εισάγει το 80% της ενέργειας που της είναι αναγκαία.
Η κυβέρνηση του Σίνζο Άμπε αποφάσισε να δώσει το πράσινο φως για την επαναλειτουργία πυρηνικών αντιδραστήρων.
Πριν από το δυστύχημα, 70% των Ιαπώνων ήταν υπέρ της πυρηνικής ενέργειας. Σήμερα είναι μόλις το 20% σύμφωνα με τα στοιχεία του τηλεοπτικού δικτύου NHK.
Ωστόσο, εξαιτίας του κόστους εισαγωγής ενέργειας, που έχει εκτοξεύσει και το κόστος για τα νοικοκυριά, όλο και περισσότεροι αλλάζουν και πάλι γνώμη καθημερινά...
Το ερώτημα τι θα κάναμε εμείς στη θέση τους δεν φαίνεται να έχει εύκολη απάντηση...
Με πληροφορίες από CNN, Reuters, BBC, Wikipedia
