21 Δεκεμβρίου! Ή αλλιώς "η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου"! Ή - με άλλη ονομασία- το χειμερινό ηλιοστάσιο.
Πολλά επιστημονικά αλλά και ιστορικά και παγανιστικά περιστρέφονται γύρω από το χειμερινό ηλιοστάσιο.
Καταρχήν ηλιοστάσιο είναι - από αστρονομικής απόψεως- η στιγμή εκείνη που το βόρειο ημισφαίριο της Γης (υπάρχει φυσικά αντίστοιχη στιγμή και για το νότιο ημισφαίριο) είναι στη μεγαλύτερη απόσταση του από τον Ήλιο κατά τη διάρκεια του γήινου έτους των 365 ημερών. Φέτος (2014) αυτό συνέβη στις 21 Δεκεμβρίου και ώρα 23.03 GMT (δηλαδή 0.1.03 ώρα Ελλάδας).
Διαβάστε εδώ για όλους τους θρύλους γύρω από το χειμερινό Ηλιοστάσιο αλλά και πώς συνδέεται με τα Χριστούγεννα
Ξέρατε όμως ότι το ηλιοστάσιο δεν συμβαίνει κάθε χρόνο την ίδια μέρα και ώρα;
Ναι, οι ώρες έχουν μια σημαντική απόκλιση (ως εκ τούτου και οι μέρες κάποιες φορές), με αποτέλεσμα αυτό να συμβαίνει άλλοτε 21 άλλοτε 22 Δεκεμβρίου. Ενδεικτικά, το 2015, το ηλιοστάσιο θα σημάνει ακριβώς στις 17.15 GMT και το 2016 στις 04.38 GMT (22α Δεκεμβρίου).
Ενδεικτικά, για το 2014:
Ξέρατε ότι η νωρίτερη δύση Ηλίου της χρονιάς δεν είναι κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο;
Θα φαινόταν ίσως λογικό, τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου, ο Ήλιος να έδυε πιο νωρίς από κάθε άλλη μέρα. Στην πραγματικότητα όμως η νωρίτερη δύση Ηλίου του έτους γίνεται λίγες εβδομάδες νωρίτερα από το χειμερινό ηλιοστάσιο, απλώς κατά το ηλιοστάσιο η νύχτα έχει μεγαλύτερη διάρκεια.
Γιατί τα πρωινά θα γίνονται πιο σκοτεινά και όχι πιο φωτεινά;
Τουλάχιστον και για τον επόμενο μήνα...
Παρ' ότι οι ημέρες αρχίζουν να μεγαλώνουν σε διάρκεια, δηλαδή το φως διαρκεί παραπάνω, τα πρωινά μας, θα εξακολουθήσουν να είναι πιο σκοτεινά, δηλαδή ο Ήλιος να ανατέλλει αργότερα. Αυτό δεν θα αλλάξει παρά τον Ιανουάριο. Γιατί όμως αυτό;
Εδώ λοιπόν ξεκινούν τα δεινά του ρολογιού!
Το ρολόι δεν ταυτίζεται πάντοτε απόλυτα με τον Ήλιο και το ηλιακό φως. Εν αντιθέσει με ό,τι πιστεύαμε, η μέρα έχει ακριβώς 24 ώρες μόλις 4 φορές το χρόνο! Και αυτό δεν συμβαίνει το Δεκέμβριο.
Τι είναι όμως και το θερινό Ηλιοστάσιο;
Όπως εξηγεί ο αστρονόμος Stephen Hurley, μέσα από το The Science Geek: "η διάρκεια της μέρας είναι μικρότερη στις αρχές Σεπτεμβρίου, δηλαδή διαρκεί 23 ώρες, 59 λεπτά και 30 δευτερόλεπτα ενώ μεγαλύτερη, 24 ώρες και 30 δευτερόλεπτα το Δεκέμβριο".
Μπορούν αυτά τα 30 δευτερόλεπτα να κάνουν τόσο μεγάλη διαφορά; Ναι, αφού λειτουργούν αθροιστικά στη διάρκεια των ημερών. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι ο άξονας της Γης δεν είναι κάθετος αλλά κεκλιμένος ενώ η περιστροφή της Γης σε είναι σε κυκλική αλλά ελλειπτική τροχιά, έτσι η ταχύτητα περιστροφής της αλλάζει ελαφρώς. Έτσι, το ηλιακό φως δεν ακολουθεί ακριβώς αυτό που λέει το ρολόι μας.
"Το αποτέλεσμα είναι ότι ανεξάρτητα του τι πιστεύει ο κόσμος, ο Ήλιος δεν είναι πάντα ακριβώς κάθετος το μεσημέρι... μπορεί να είναι 15 λεπτά μπροστά ή πίσω σε σχέση με αυτό που μας λέει (ως μεσημέρι) το ρολόι μας" εξηγεί στο BBC ο καθηγητής Ian Morison του Gresham College.
"Αυτό έχει ένα ενδιαφέρον συνεπακόλουθο για το χειμερινό ηλιοστάσιο. Παρά το ότι είναι η μικρότερη μέρα του χρόνου στις 21/22 Δεκεμβρίου, η νωρίτερη δύση του Ηλίου είναι περί τις 10 Δεκεμβρίου και ο Ήλιος ανατέλλει αργότερα μέχρι και περίπου τις 2 Ιανουαρίου, έτσι τα Χριστούγεννα, τα πρωινά ξημερώνει αργότερα..." προσθέτει.
