"Η μόδα είναι μια περίεργη μορφή ασχήμιας τόσο ανυπόφορη που πρέπει να αλλάζει κάθε έξι μήνες", είχε κάποτε παρατηρήσει ο Oscar Wilde συνοψίζοντας με αξιοπρόσεκτη ακρίβεια σε λίγες λέξεις την τάση των ανθρώπων προς την υπερβολή και στις σύγχρονες κοινωνίες, προς τον υπερκαταναλωτισμό.
Η νοοτροπία αυτή συντρόφευσε για χρόνια τον άνθρωπο κυρίως μετά τη βιομηχανική επανάσταση, οπότε ξεκίνησε ο αγώνας επιβολής της ανθρώπινης κυριαρχίας πάνω στη φύση. Η φύση όμως πλέον τις τελευταίες δεκαετίες εκδικείται και μια εναλλακτική προσέγγιση στη μόδα κρίνεται άκρως απαραίτητη. Αποτελεί γεγονός πως η μόδα είναι η δεύτερη βιομηχανία στον κόσμο μετά τη γεωργία που πλήττει βαρύτερα το περιβάλλον καθώς χρησιμοποιεί μεγάλες ποσότητες νερού, χημικών ουσιών, φυτοφαρμάκων και τοξικών βαφών.
Η εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, η κατασπατάληση ενέργειας κατά την παραγωγή των ρούχων και η μόλυνση λόγω της ρίψης αποβλήτων είναι κάποιες μόνο από τις αρνητικές επιδράσεις της μόδας στο οικοσύστημα.
Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια η βιομηχανία της μόδας έχει αρχίσει δειλά δειλά να χρωματίζεται "πράσινη". Το φαινόμενο της "οικολογικής μόδας" κάνει διστακτικά την εμφάνισή του. Κορυφαίοι σχεδιαστές υιοθετούν πρακτικές πιο φιλικές στο περιβάλλον καταφεύγοντας σε υφάσματα προερχόμενα από πρωτογενή οργανικά υλικά ή ανακυκλωμένα, όπως πλαστικά ή μεταλλικά μπουκάλια.
Επιπλέον, στο χώρο της μόδας εισβάλλουν πρωτοπόρες εταιρίες ένδυσης με οικολογικό προσανατολισμό, που πέρα από τον σεβασμό στο περιβάλλον προάγουν και το δίκαιο εμπόριο, καταδικάζοντας τις άθλιες συνθήκες εργασίας στην παγκόσμια βιομηχανία ένδυσης. Η "οικολογική μόδα" στηρίζεται σε τρία βασικά θεμέλια: την προστασία του περιβάλλοντος, την φροντίδα της υγείας και την ηθική.
Τα "πράσινα ρούχα" κατασκευάζονται από οργανικά υλικά που δεν έχουν υποστεί κατά την καλλιέργεια και τη μεταποίηση καμία χημική επεξεργασία ή από ανακυκλώσιμα υλικά. Επομένως, επιβαρύνουν αισθητά λιγότερο το περιβάλλον αλλά και την ανθρώπινη υγεία, που τίθεται σε κίνδυνο από συνηθισμένα υλικά όπως ο πολυεστέρας – υποπροϊόν πετρελαίου- και ουσίες όπως η νονυλφαινόλη.
Επιπρόσθετα, η ηθική και το δίκαιο εμπόριο, που συμπληρώνουν νομοτελειακά μια συνεπή οικολογική συνείδηση, επιτάσσουν την απασχόληση εργαζομένων που αμείβονται αξιοπρεπώς.
Όμως, υπάρχουν και άλλες μέθοδοι για να απαγκιστρωθεί ο σύγχρονος άνθρωπος από τον εθισμό του στην κατανάλωση. Η ανακύκλωση των ρούχων συνιστά ακόμη μία πρακτική που εκφράζει πιστά τη βούληση ενός ευαισθητοποιημένου ατόμου να σεβαστεί το περιβάλλον.
Επίσης, η ανταλλαγή ρούχων – σε swap shops – είναι ένας άλλος τρόπος να αποδεσμευθεί από τη ματαιοδοξία του ο άνθρωπος, με την επαναχρησιμοποίηση να μην συμβάλλει στην περαιτέρω επιδείνωση των περιβαλλοντικών ζητημάτων καθώς και να εκδηλώσει μια κάποια μορφή κοινωνικής αλληλεγγύης.
Η συμφιλίωση με τη φύση, η μετάβαση από μια σχέση εξουσίας με το περιβάλλον σε μια σχέση αρμονίας θα έπρεπε να είναι υπαρξιακοί στόχοι κάθε συνειδητοποιημένου ανθρώπου που τρέφει κοινωνικές ανησυχίες και ονειρεύεται έναν βιώσιμο κόσμο. Η οικολογική συνείδηση θα έπρεπε να αποτελεί στάση ζωής και νοοτροπία καθώς είναι δείγμα πολιτισμού και εξέλιξης.
Εν κατακλείδι, αυτό που προσφέρει η μόδα στον άνθρωπο εκτός από μια δυνατότητα επίδειξης και ικανοποίησης της ματαιοδοξίας του, είναι η εκπλήρωση της ανάγκης του για ομορφιά. Η αισθητική όμως πρέπει να υπακούει και σε κάποια ηθική, για να αφήσει την ομορφιά να λάμψει καθαρή. Η ηθική του σήμερα λοιπόν θα έπρεπε να εντοπίζει το κάλλος στο πραγματικά αγαθό. Και τι πιο αγαθό από την αποδοχή πως δεν χωρεί άλλος εγωκεντρισμός; Πως δεν είμαστε παρά ένα απειροελάχιστο κομμάτι της φύσης;
Τι πιο όμορφο από έναν άνθρωπο που υποκλίνεται στο μεγαλείο της φύσης και μαθαίνει σεβόμενός την τα δικά του όρια;
Μόδα και περιβαλλοντική συνείδηση μπορούν άρα να συμπλεύσουν όταν οι άνθρωποι τολμήσουν να αναγνωρίσουν πού βρίσκεται η ουσιαστική ομορφιά.
Η Ιωάννα Μπαλτά είναι φοιτήτρια Νομικής
