Μπορεί να μην είναι γνωστοί για τις κολυμβητικές τους ικανότητες, όμως εκείνες είναι που οδήγησαν τους ελέφαντες του ηπειρωτικού χώρου σε έναν νησιωτικό παράδεισο, την Τήλο, όπου κατάφεραν να επιβιώσουν για πολλές χιλιάδες χρόνια και να κερδίσουν έτσι τον τίτλο των τελευταίων Ευρωπαίων ελεφάντων.
Πριν από περίπου 45.000 χρόνια, τα συμπαθή τετράποδα εκμεταλλεύτηκαν την πτώση της στάθμης της θάλασσας και το γεγονός ότι τότε τα νησιά βρίσκονταν πιο κοντά στις ηπειρωτικές μάζες. Αναζητώντας μια καλύτερη ζωή, μακριά από το ψύχος που επικρατούσε τότε στους τόπους όπου ζούσαν, κολύμπησαν αρκετά για να φτάσουν στην Τήλο, στα σημερινά Δωδεκάνησα και εγκαταστάθηκαν σε μια περιοχή όπου υπήρχε νερό αλλά και ένα έτοιμο σπιτικό: το σπήλαιο Χαρκαδιό στη Μεσαριά, ένα ευνοϊκό, προστατευμένο περιβάλλον, όπου οι νάνοι ελέφαντες της Τήλου ζούσαν μέχρι πριν από 3.500 με 4.000 χρόνια, μαζί με τα μικρά τους.
"Το γεγονός ότι πρόκειται για τους τελευταίους ελέφαντες της Ευρώπης είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς όλα τα ζητήματα των εξαφανίσεων ζωικών ειδών συνδέονται με τη μεταβολή της βιοποικιλότητας, τις φυσικές και κλιματολογικές αλλαγές" τονίζει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο καθηγητής παλαιοντολογίας και στρωματογραφίας και διευθυντής του Μουσείου Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιος Θεοδώρου.
Παλαιοντολογικά ευρήματα από τους νάνους ελέφαντες βρίσκονται, σήμερα, σε μια έκθεση που λειτουργεί εδώ και χρόνια στο νησί
Για τους νάνους ελέφαντες της Τήλου σχολιάζει ότι το μικρό τους μέγεθος (120 με 150 εκατοστά ύψος) οφείλεται στο φαινόμενο της μετατροπής τους σε νάνες μορφές, το οποίο παρατηρείται σε πολλές περιοχές του κόσμου, κυρίως νησιωτικά συμπλέγματα όπως η Κρήτη, η Κύπρος, η Σικελία, η Σαρδηνία, η Μάλτα, η Ινδονησία, η Ιαπωνία, η Μαδαγασκάρη και η Καλιφόρνια. Το ίδιο μάλιστα συμβαίνει και σε άλλα είδη, όπως οι ιπποπόταμοι και τα ελάφια. Ειδικά για την τελευταία περίπτωση είναι χαρακτηριστικό ότι στην Τήλο έχουν βρεθεί απολιθώματα οστών ελαφιών ηλικίας 140.000 χρόνων!
Σε ό,τι αφορά τους λόγους της εξαφάνισής τους, οι επιστήμονες δεν μπορούν να είναι σίγουροι. Πάντως εξετάζονται διάφορες παράμετροι, όπως η αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η μείωση της έκτασης των νησιών στο ένα τρίτο του αρχικού τους μεγέθους, η ηφαιστιότητα της Σαντορίνης και η παρουσία του ανθρώπου.
Παλαιοντολογικά ευρήματα από τους νάνους ελέφαντες βρίσκονται, σήμερα, σε μια έκθεση που λειτουργεί εδώ και χρόνια στο νησί, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες για τη δημιουργία μιας νέας έκθεσης. Επίσης, οστά και τμήματα οστών των νάνων ελεφάντων της Τήλου βρίσκονται στο Παλαιοντολογικό Μουσείο της Αθήνας.
