Ολοκληρώνεται η δημόσια διαβούλευση του νομοσχεδίου "Κώδικας Κοινωφελών Περιουσιών και λοιπές διατάξεις" του υπουργείου Οικονομικών. Το νομοσχέδιο που αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή στα μέσα Ιουνίου βάζει φρένο στην κακοδιαχείριση εθνικών κληροδοτημάτων και σχολαζουσών κληρονομιών.
Βασικός στόχος του νομοσχεδίου είναι να εκσυγχρονισθεί το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την διαχείριση και εποπτεία των κοινωφελών περιουσιών και να "ξυπνήσουν" από μακρά "οικονομική νάρκη" κληροδοτήματα ανεκτίμητης αξίας. Παράλληλα, μείζων στόχος είναι να δοθεί τέλος σε ένα γκρίζο καθεστώς διαχείρισης για τις σχολάζουσες κληρονομιές, των οποίων η αξία υπολογίζεται από κάποιους μεταξύ 2 δισ. ευρώ - 4 δισ. ευρώ. Σημειώνεται πως τα εθνικά κληροδοτήματα αφορούν σε περιουσίες εθνικών ευεργετών, ενώ οι σχολάζουσες κληρονομιές είναι εκείνες που δεν έχουν γίνει αποδεκτές ή δεν έχουν βρεθεί οι κληρονόμοι τους.
Με το νομοσχέδιο γίνεται πιο αποτελεσματική η καταγραφή, εκκαθάριση και διοίκηση των περιουσιών, καθώς καθιερώνεται ηλεκτρονικό Μητρώο Κοινωφελών Περιουσιών και Μητρώο Σχολαζουσών Κληρονομιών. Πρέπει να τονισθεί πως σήμερα υπάρχουν καταγεγραμμένα 2.500 ιδρύματα και κληροδοτήματα, 3.000 σχολάζουσες κληρονομιές και 5.500 κοινωφελείς περιουσίες βρίσκονται υπό εκκαθάριση. Με τις νέες διατάξεις καθιερώνονται τακτικοί έλεγχοι όλων εν γένει των κοινωφελών περιουσιών και σχολαζουσών κληρονομιών σε ετήσια βάση και για τον λόγο αυτό επιστρατεύονται για πρώτη φορά ελεγκτικά γραφεία, αλλά και η Οικονομική Επιθεώρηση (σε περιπτώσεις στις οποίες διαπιστώνονται ατασθαλίες).
Ακόμη, οργανώνεται Μητρώο προσώπων, φυσικών και νομικών, τα οποία θα έχουν την υποδομή και την τεχνογνωσία να ασκούν καθήκοντα των εκκαθαριστών, εκτελεστών, διοικητών και διαχειριστών των κοινωφελών περιουσιών, καθώς και κηδεμόνων σχολαζουσών κληρονομιών.
Στο Μητρώο εγγράφονται με αίτησή τους δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, λογιστές και φοροτεχνικοί, απόφοιτοι ανωτάτων σχολών με πενταετή τουλάχιστον εμπειρία και νομικά πρόσωπα με εταιρική μορφή και αντικείμενο την παροχή νομικών, οικονομικών ή ελεγκτικών υπηρεσιών, τα οποία όμως υποχρεούνται, να χρησιμοποιούν ως προστηθέντες μόνον φυσικά πρόσωπα. Τα φυσικά πρόσωπα που αναλαμβάνουν καθήκοντα κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς υποχρεούνται κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των καθηκόντων τους καθώς και τρία χρόνια μετά τη λήξη τους να υποβάλουν δήλωση πόθεν έσχες.
Το νομοσχέδιο προβλέπει πως ο εκκαθαριστής θα αντικαθίσταται αν μετά από 18 μήνες άσκησης του λειτουργήματός του δεν ολοκληρώσει το έργο του ή δεν σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο ( σήμερα κάθε υπόθεση απαιτεί περίπου 8-10 χρόνια για να ολοκληρωθεί και να αναγνωριστεί το κληρονομικό δικαίωμα στο Δημόσιο).
Με το νομοσχέδιο προβλέπεται ότι ο διορισμός του κηδεμόνα λαμβάνει χώρα με πράξη της διοίκησης, αντίθετα με το ισχύον καθεστώς που απαιτεί έκδοση με δικαστική απόφαση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ουσιαστική ελάφρυνση της δικαστικής λειτουργίας, ενώ παράλληλα επισπεύδεται η διαδικασία διορισμού και διοίκησης της κληρονομίας (την τελευταία τριετία είχε προκύψει ζήτημα με τις αμοιβές των κηδεμόνων σχολαζουσών κληρονομιών, καθώς το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών δεν προχωρούσε σε διορισμούς και δεν εξέδιδε τις εντολές πληρωμών τους).
Για περιουσίες των οποίων η αξία υπερβαίνει το 1 εκατ. ευρώ ορίζεται ως εκκαθαριστής, κηδεμόνας σχολάζουσας κληρονομιάς ή εκτελεστής διαθήκης αποκλειστικά νομικό πρόσωπο. Στόχος της ρύθμισης αυτής είναι να εξασφαλιστεί υψηλό επίπεδο υπηρεσιών και αυξημένη τεχνογνωσία κατά τη διοίκηση μεγάλων και σύνθετων περιουσιών, προς όφελος του Δημοσίου συμφέροντος και του κοινωφελούς σκοπού υπέρ του οποίου έχουν καταληφθεί. Η αμοιβή των ελεγκτικών γραφείων θα καταβάλλεται από το υπουργείο Οικονομικών και η σχετική δαπάνη θα βαρύνει τις περιουσίες τις οποίες ο έλεγχος αφορά. Για την αντιμετώπιση δε δαπανών των κοινωφελών περιουσιών επιβάλλεται ετήσια παρακράτηση σε βάρος των εσόδων τους κατά ποσοστό 0,50 %.
Καθώς τα στοιχεία από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις - τις μόνες υπηρεσίες που παρακολουθούν μεθοδικά τα ζητήματα των σχολαζουσών κληρονομιών και των εθνικών κληροδοτημάτων - αποκαλύπτουν πως κάποιοι κηδεμόνες εκμεταλλεύονται την κρατική απουσία και λειτουργούν προς ίδιον όφελος με μη σύννομη διαχείρισης της περιουσίας το νέο νομοσχέδιο επιβάλει αυστηρές κυρώσεις στους παρανομούντες που κυμαίνονται από χρηματικό πρόστιμο 10.000 ευρώ σε όσους δεν παρέχουν τα προβλεπόμενα στοιχεία της διαχείρισής των περιουσιών, μέχρι και ποινικές κυρώσεις (υπεξαίρεση στην υπηρεσία, παράβαση καθήκοντος, εγκλήματα σχετικά με την υπηρεσία).
