Οι λύσεις για όσους δεν μπορούν να πληρώσουν
Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος, με την οποία τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε ο Κώδικας Δεοντολογίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών.
Ο Κώδικας Δεοντολογίας βάζει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και τις γενικές αρχές συμπεριφοράς τόσο για τις δανείστριες τράπεζες όσο και για τους δανειολήπτες, με στόχο την εξεύρεση λύσεων ρύθμισης ή οριστικού διακανονισμού οφειλών σε καθυστέρηση, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες και ιδιαιτερότητες κάθε δανειολήπτη.
Στον αναθεωρημένο Κώδικα Δεοντολογίας, μεταξύ άλλων, εξειδικεύεται περαιτέρω το πεδίο εφαρμογής του, αποσαφηνίζεται σειρά διαδικασιών επικοινωνίας με τους δανειολήπτες και λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, για κοινωνικά ευπαθείς ομάδες και για περιπτώσεις δανείων με πολλαπλούς πιστωτές.
Ο Κώδικας προτείνει μια σειρά από λύσεις-ρυθμίσεις αλλά και οριστική διευθέτηση στις περιπτώσεις που υπάρχει ουσιαστική οικονομική αδυναμία του δανειολήπτη, ενώ επισημαίνεται ξεκάθαρα στην περίπτωση που ο δανειολήπτης δεν είναι συνεργάσιμος ότι η τράπεζα μπορεί να προχωρήσει σε εκποίηση (πλειστηριασμό), κατόπιν ειδοποίησης του δανειολήπτη.
Στον Κώδικα η Τράπεζα της Ελλάδος καλεί τις τράπεζες να συμμορφωθούν και να προχωρούν σε ουσιαστικές ρυθμίσεις των κόκκινων δανείων ιδιωτών, στα οποία περιλαμβάνονται και τα δάνεια προς πολύ μικρές επιχειρήσεις (με ετήσιο τζίρο τα τελευταία τρία φορολογικά χρόνια, ο οποίος κατά μέσο όρο δεν ξεπερνά το 1 εκατ ευρω).
Από τις ρυθμίσεις δεν εξαιρούνται τα ιδιωτικά δάνεια που έχουν δοθεί με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Ωστόσο, πρέπει να υπάρξει συναίνεση του Δημοσίου για την ρύθμιση εφόσον κάτι τέτοιο προβλέπεται στην σύμβαση του δανείου.
Στην περίπτωση που ο δανειολήπτης χρωστά σε παραπάνω από μία τράπεζες πρέπει να γίνει συνολική αντιμετώπιση των οφειλών του. Η τράπεζα με το μεγαλύτερο χρέος ζητά την συναίνεση του δανειολήπτη για να ξεκινήσει την διαδικασία συνεννόησης με τις υπόλοιπες τράπεζες. Στην περίπτωση που αυτές δεν ανταποκριθούν τότε του προσφέρει λύση για το δάνειο που διατηρεί σε αυτήν.
Τα στάδια επικοινωνίας
Τα στάδια επικοινωνίας τράπεζας και δανειολήπτη είναι συνολικά πέντε:
-Στάδιο 1: Επικοινωνία με τον δανειολήπτη.
-Στάδιο 2: Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών.
-Στάδιο 3: Αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων.
-Στάδιο 4: Πρόταση των κατάλληλων λύσεων στον δανειολήπτη. Αυτό ισχύει μόνο για τον συνεργάσιμο δανειολήπτη.
-Στάδιο 5: Διαδικασία εξέτασης ενστάσεων. Η τριμελής επιτροπή ενστάσεων θα συγκροτείται από ανώτερα στελέχη της τράπεζας, ενώ η απόφαση της θα πρέπει να είναι έγγραφη και αιτιολογημένη, κάτι το οποίο κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντικό.
Αναλυτικότερα σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης καταβολής της δόσης, εν όλω ή εν μέρει, η τράπεζα αμέσως επικοινωνεί με τον δανειολήπτη προκειμένου να του παράσχει συμβουλευτικού χαρακτήρα υπηρεσίες για την αντιμετώπιση της καθυστέρησης. Αν η καθυστέρηση ξεπερνά τις 30 ημέρες κάθε ίδρυμα εφαρμόζει τα ακόλουθα στάδια κατά τον χειρισμό των δανειοληπτών με οφειλές που παρουσιάζουν καθυστερήσεις, καθώς και σε περιπτώσεις με ενδείξεις πιθανής καθυστέρησης:
Εάν ο δανειολήπτης δεν ανταποκριθεί, αποστέλλεται δεύτερη επιστολή μόνο όταν η δανειοδότηση αφορά την πρώτη κατοικία η οποία και θα αποτελέσει το αντικείμενο της εκτέλεσης. Εάν η τράπεζα και ο δανειολήπτης δεν συμφωνήσουν σε κάποια λύση, τότε η διαφωνία τους μπορεί να επιλύεται εξωδικαστικά μέσω του Συνηγόρου του Καταναλωτή ή άλλων φορέων με αντικείμενο τη διαμεσολάβηση ή από τα αρμόδια δικαστήρια.
Χειρισμός μη συνεργάσιμων δανειοληπτών
Η τράπεζα ενημερώνει τον δανειολήπτη ότι έχει ταξινομηθεί ως μη συνεργάσιμος, τον τρόπο που θα κινηθεί στο εξής έναντι του δανειολήπτη και του εγγυητή, τις υποχρεώσεις τους μετά την εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων αμφοτέρων καθώς και τον αποκλεισμό τους από τον νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, όπως αυτός ισχύει από 1.1.2016.
Χειρισμός ευάλωτων ομάδων
Ο κώδικας προβλέπει ρύθμιση με όρους ανάλογους των προβλεπόμενων στην παρ. 2 του άρθρου 9 του νόμου 3869/2010 (Νόμος Κατσέλη) ή οριστική διευθέτηση με εκποίηση του ακινήτου. Απομένει να οριοθετηθεί το ποσοστό του εισοδήματος που θα παρέχεται για την αποπληρωμή της τυχόν εναπομείνασας οφειλής.
Το πακέτο των λύσεων/ρυθμίσεων
Οι λύσεις προς τους δανειολήπτες χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη και λαμβάνοντας υπόψιν ότι πρέπει να καλύψει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.
- Οι βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις διάρκειας μικρότερης των 2 ετών που περιλαμβάνουν κεφαλαιοποίηση ή τακτοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών, μειωμένη δόση μεγαλύτερη των οφειλόμενων τόκων, καταβολή μόνο τόκων και περίοδο χάριτος.
- Οι μεσοπρόθεσμες ρυθμίσεις διάρκειας μεγαλύτερης των 2 ετών που περιλαμβάνουν μείωση επιτοκίου, παράταση διάρκειας του δανείου, διαχωρισμό ή ακόμα και μερική διαγραφή της οφειλής και λειτουργικά αναδιάρθρωση της εταιρείας αλλά και συμφωνία ανταλλαγής χρέους με μετοχικό κεφάλαιο
- Οι λύσεις οριστικής διευθέτησης που μπορεί να συνδυάζονται με παράδοση εμπράγματης εξασφάλισης προς την τράπεζα ή και οικειοθελή ρευστοποίηση στοιχείων. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, εθελοντική παράδοση ή και εκποίηση ενυπόθηκου ακινήτου, διακανονισμό απαιτήσεων αλλά και ολική διαγραφή της οφειλής αν δεν υπάρχουν ρευστοποιήσιμα στοιχεία και δεν αναμένεται περαιτέρω ανάκτηση.
Βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις (με διάρκεια μικρότερη των δύο ετών)
Κεφαλαιοποίηση Ληξιπρόθεσμων Οφειλών: Η κεφαλαιοποίηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών και η αναπροσαρμογή του προγράμματος αποπληρωμής του οφειλόμενου υπολοίπου.
Τακτοποίηση Ληξιπρόθεσμων Οφειλών: Συμφωνία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα.
Μειωμένη Δόση Μεγαλύτερη των Οφειλόμενων Τόκων: Μείωση της τοκοχρεωλυτικής δόσης αποπληρωμής σε επίπεδο που υπερβαίνει αυτό που αντιστοιχεί σε αποπληρωμή μόνο τόκων για καθορισμένη βραχυπρόθεσμη περίοδο.
Καταβολή μόνο Τόκων: Κατά τη διάρκεια καθορισμένης βραχυπρόθεσμης περιόδου καταβάλλονται μόνο τόκοι.
Μειωμένη Δόση Μικρότερη τωv Οφειλόμενων Τόκων: Μείωση της τοκοχρεωλυτικής δόσης αποπληρωμής σε επίπεδο μικρότερο από αυτό που αντιστοιχεί σε αποπληρωμή μόνο τόκων για καθορισμένη βραχυπρόθεσμη περίοδο. Οι ανεξόφλητοι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.
Περίοδος Χάριτος: Αναστολή πληρωμών για προκαθορισμένη περίοδο. Οι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.
Μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις (με διάρκεια μεγαλύτερη των δύο ετών)
Μείωση Επιτοκίου: Μείωση του επιτοκίου ή του επιτοκιακού περιθωρίου.
Παράταση Διάρκειας: Επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου (δηλαδή μετάθεση της συμβατικής ημερομηνίας καταβολής της τελευταίας δόσης του δανείου).
Διαχωρισμός Οφειλής: Διαχωρισμός της οφειλής του δανειολήπτη σε δύο τμήματα:
- το τμήμα του δανείου, το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται, ότι μπορεί ν αποπληρώνει, με βάση την υφιστάμενη και την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του, και
- το υπόλοιπο τμήμα του δανείου, το οποίο τακτοποιείται μεταγενέστερα, με ρευστοποίηση περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτηση, η οποία συμφωνείται εξ αρχής από τα δυο μέρη.
Μερική Διαγραφή Οφειλής: Οριστική διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης του ιδρύματος, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.
Λειτουργική Αναδιάρθρωση Επιχείρησης: Αναδιοργάνωση της επιχείρησής, ώστε να καταστεί βιώσιμη και ικανή για την ομαλή εξυπηρέτηση των οφειλών της. Η αναδιοργάνωση μπορεί να περιλαμβάνει ενέργειες όπως η αλλαγή διοίκησης, η πώληση περιουσιακών στοιχείων, ο περιορισμός του κόστους, ο εταιρικός μετασχηματισμός, η ανανέωση πιστωτικών ορίων ή/και η παροχή νέων δανείων.
Συμφωνία Ανταλλαγής Χρέους με Μετοχικό Κεφάλαιο: Μετατροπή μέρους της οφειλής σε μετοχικό κεφάλαιο, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.
Λύσεις Οριστικής Διευθέτησης
Ως λύση οριστικής διευθέτησης ορίζεται οποιαδήποτε μεταβολή του είδους της συμβατικής σχέσης μεταξύ και δανειολήπτη ή ο τερματισμός αυτής, με στόχο την οριστική τακτοποίηση της απαίτησης του ιδρύματος έναντι του δανειολήπτη. Η λύση αυτή μπορεί να συνδυάζεται με παράδοση (εθελοντική) της εμπράγματης εξασφάλισης στο ίδρυμα προς μείωση του συνόλου της απαίτησης ή ακόμα και με οικειοθελή ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων προς τακτοποίηση της απαίτησης.
Λοιπές Εξωδικαστικές Ενέργειες: Οι εξωδικαστικές ενέργειες που δεν εμπίπτουν σε κάποια από τις παρακάτω κατηγορίες.
Εθελοντική Παράδοση Ενυπόθηκου Ακινήτου: Ο δανειολήπτης, ο οποίος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους όρους αποπληρωμής ενυπόθηκου δανείου, παραχωρεί οικειοθελώς (δηλαδή χωρίς να απαιτηθεί η προσφυγή σε δικαστικές ενέργειες από πλευράς του ιδρύματος) την κυριότητα του υπέγγυου ακινήτου στο ίδρυμα. Στη σχετική συμφωνία διατυπώνεται σαφώς ο τρόπος διευθέτησης του τυχόν. υπολοίπου. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό Ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.
Μετατροπή σε Ενοικίαση/Χρηματοδοτική Μίσθωση: Ο δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στο ίδρυμα υπογράφοντας σύμβαση ενοικίασης/χρηματοδοτικής μίσθωσης, η οποία του εξασφαλίζει τη δυνατότητα μίσθωσης του ακινήτου για ορισμένη ελάχιστη χρονική περίοδο. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.
Εθελοντική Εκποίηση Ενυπόθηκου Ακινήτου: Ο δανειολήπτης προβαίνει οικειοθελώς σε πώλησή του υπέγγυου ακινήτου σε τρίτο με τη σύμφωνη γνώμη του ιδρύματος. Στην περίπτωση που το τίμημα της πώλησης υπολείπεται του συνόλου της οφειλής, το ίδρυμα προβαίνει σε διαγραφή της εναπομένουσας οφειλής. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.
Διακανονισμός Απαιτήσεων: Εξωδικαστική συμφωνία κατά την οποία το ίδρυμα λαμβάνει είτε εφάπαξ καταβολή σε μετρητά (ή ισοδύναμα μετρητών) είτε σειρά προκαθορισμένων τμηματικών καταβολών. Στο πλαίσιο του διακανονισμού το ίδρυμα ενδέχεται να προβαίνει σε μερική διαγραφή της απαίτησης.
Υπερθεματιστής σε πλειστηριασμό: Το ίδρυμα υπερθεματίζει στον πλειστηριασμό αποκτώντας την κυριότητα του ενυπόθηκου ακινήτου ή άλλης εμπράγματης εξασφάλισης στο πλαίσιο ευρύτερης συμφωνίας οριστικής διευθέτησης της οφειλής με τη συναίνεση του δανειολήπτη.
Ολική Διαγραφή- Οφειλής: Το ίδρυμα αποφασίζει τη διαγραφή του συνόλου της οφειλής εφόσον δεν υπάρχουν ρευστοποιήσιμα στοιχεία και δεν αναμένεται περαιτέρω ανάκτηση.
