Δέκα σημαντικές παρεμβάσεις για την ανασυγκρότηση της οικονομίας και την αντιμετώπιση των καθημερινών κοινωνικών προβλημάτων σχεδιάζει η κυβέρνηση
Σε δέκα άξονες που θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη μετά την αξιολόγηση εστιάζει το υπουργείο Οικονομίας.
Οι άξονες που έχουν σχεδιαστεί από το υπουργείο είναι οι εξής:
- Βελτίωση συνθηκών χρηματοδότησης προς την πραγματική οικονομία
Η άμεση επιστροφή του waiver από την ΕΚΤ στις ελληνικές τράπεζες (το θέμα θα είναι στην ατζέντα της συνεδρίασης του ΔΣ της Τράπεζας στις 2 Ιουνίου), η μείωση του haircut των ελληνικών ενεχύρων και η ένταξη των ομολόγων του EFSF στο πρόγραμμα αγοράς από την κεντρική τράπεζα, βελτιώνουν σημαντικά τις συνθήκες χρηματοδότησης των τραπεζών.
Τι είναι το waiver;
Κανονικά οι τράπεζες δανείζονται από την ΕΚΤ με ενέχυρο ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου. Λόγω της χαμηλής αξιολόγησης των τελευταίων, αυτό εδώ και χρόνια δεν επιτρέπεται αλλά η ΕΚΤ είχε δώσει εξαίρεση (waiver), την οποία αναίρεσε λίγες ημέρες μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015. Ως αποτέλεσμα οι τράπεζες αναγκάστηκαν να δανείζονται από τον μηχανισμό έκτακτης ανάγκης της ΕΚΤ (ELA) που έχει υψηλότερο επιτόκιο. Με την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης η εξαίρεση αναμένεται να ισχύσει και πάλι, επιτρέποντας στις τράπεζες να αντλούν ρευστότητα από την παραδοσιακή οδό και να επωφεληθούν των αρνητικών επιτοκίων και της πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης.
Η ΕΚΤ στα μέσα Απριλίου αποφάσισε να εντάξει στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων τα δάνεια του EFSF προς την Ελλάδα. Η κεντρική τράπεζα είναι διατεθειμένη να αγοράσει μέχρι το 50% κάθε έκδοσης. Συνολικά τα δάνεια φτάνουν τα 37 δισ. ευρώ οπότε η αξία των τίτλων προς πώληση διαμορφώνεται σε 18,5 δισ. ευρώ. Ήδη τη Μεγάλη Τρίτη η ΕΚΤ αγόρασε τίτλους 2,5 δισ. ευρώ από τις ελληνικές τράπεζες, σε τιμή ελαφρώς υψηλότερη της τιμής κτήσης, με αποτέλεσμα οι τράπεζες να καταγράψουν λογιστικά κέρδη. Πέραν των κερδών αυτών, η συγκεκριμένη εξέλιξη θεωρείται προάγγελος συνολικής ένταξης των ελληνικών τίτλων στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων και επιστροφής του waiver.
Η βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, καθώς και η επανασύνδεση των τραπεζών και των επιχειρήσεων με τις αγορές χρήματος και κεφαλαίου, θα έχουν άμεση θετική επίπτωση στις συνθήκες χρηματοδότησης προς την πραγματική οικονομία. Σε συνδυασμό με την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και την επιστροφή των καταθέσεων θα διευκολύνουν τη σταδιακή χαλάρωση των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων μέχρι την πλήρη άρση τους.
Παράλληλα, η εκταμίευση της δόσης με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης συμπεριλαμβάνει την πληρωμή οφειλών του Δημοσίου, που θα αυξήσει τη ρευστότητα της πραγματικής οικονομίας κατά 5,7 δισ. ευρώ το προσεχές 12μηνο.
- Ρύθμιση για χρέος
Οι παρεμβάσεις στο μακροχρόνιο δημόσιο χρέος θα διασφαλίσουν τη ρεαλιστική εξυπηρέτησή του, αίροντας τον βασικό παράγοντα αβεβαιότητας για το μέλλον.
Από τη Συμφωνία του καλοκαιριού προέκυψε αναδιάρθρωση του βραχυπρόθεσμου ελληνικού χρέους, μέχρι το 2022. Με την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης θα ξεκινήσει η συζήτηση για το μακροχρόνιο χρέος, δηλαδή μετά το 2022. Ζητούμενο είναι να «κλειδώσει» το σημερινό χαμηλό κόστος δανεισμού σε ορίζοντα δεκαετιών και να υπάρξει ανώτερο όριο στις ετήσιες πληρωμές χρέους, ώστε αυτές να είναι εφικτό να πραγματοποιηθούν με αναχρηματοδότηση από τις αγορές που θα έχει λογικό (χαμηλό) κόστος. Με τον τρόπο αυτό θα προκύψει ένα αξιόπιστο μακροπρόθεσμο σχέδιο αποπληρωμής του ελληνικού χρέους.
Παράλληλα, με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, η Ελλάδα θα ενταχθεί στο πρόγραμμα αγορών τίτλων του δημόσιου τομέα της ποσοτικής χαλάρωσης (PSPP), γεγονός που θα συμβάλει αποφασιστικά στην αποκλιμάκωση των τιμών των ελληνικών κρατικών ομολόγων.
Ο συνδυασμός των παραπάνω θα επιτρέψει στο ελληνικό Δημόσιο να επιστρέψει στις αγορές ομολόγων και θα διευκολύνει την προσέλκυση ξένων επενδυτών με μακροχρόνιο ορίζοντα.
- ΕΣΠΑ
Έχουν ήδη δρομολογηθεί δράσεις νέου ΕΣΠΑ 2014-20 ύψους 4 δισ. ευρώ, ευρώ (από τα 26 δισ. ευρώ του ΕΣΠΑ μέχρι το 2020) ενώ για φέτος η τόνωση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων θα φτάσει τα 8 δισ. ευρώ.
Επιπλέον ο σχεδιασμός των νέων προγραμμάτων δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις πολύ μικρές / μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στους νέους επιστήμονες, με αποτέλεσμα η ρευστότητα να διαχυθεί σε μεγαλύτερο τμήμα της οικονομίας και να έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα.
- Σχέδιο Γιούνκερ
Ήδη η Ελλάδα έχει παρουσιάσει κατάλογο με 42 έργα προς χρηματοδότηση στην Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων, το ύψος των οποίων φτάνει τα 5,6 δισ. ευρώ. Η πρώτη συμφωνία χρηματοδότησης υπογράφηκε την προηγούμενη εβδομάδα από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για έργο της Creta Farms.
Σχεδόν τα μισά αφορούν τον κλάδο της ενέργειας, και τα υπόλοιπα υποδομές μεταφορών, τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνίας, έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία, ίδρυση ή επαναλειτουργία βιομηχανικών μονάδων καθώς και επενδύσεις στον τουρισμό.
Η προώθηση αυτών των επενδύσεων (εκ των οποίων οι 18 είναι αμιγώς ιδιωτικές) θα συμβάλλει στην αναπλήρωση του παγίου κεφαλαίου που καταστράφηκε την προηγούμενη 6ετία και θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας.
- Αναπτυξιακός Νόμος
Ολοκληρώθηκε η διαβούλευση και άμεσα θα νομοθετηθεί ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος. Δύο κλάδοι στους οποίους αποδίδεται απόλυτη προτεραιότητα, είναι της Αγροδιατροφής και των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας, ενώ στο επίκεντρο βρίσκονται επίσης τα επιχειρηματικά δίκτυα, η νεανική επιχειρηματικότητα, η κοινωνική οικονομία, οι καινοτόμες επιχειρήσεις και οι νέοι επιστήμονες.
- Αναπτυξιακή δυναμική - Τουρισμός
Με την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης η περίοδος αβεβαιότητας ολοκληρώνεται. Πλέον υπάρχει σαφής εικόνα για τη δημοσιονομική πολιτική και τις συνθήκες που θα επικρατήσουν στην οικονομία τα επόμενα χρόνια. Θα απελευθερωθεί, έτσι, η ζήτηση που συμπιέστηκε το προηγούμενο διάστημα, λειτουργώντας σαν ελατήριο. Παράλληλα όλες οι ενδείξεις παραπέμπουν σε νέο ρεκόρ αφίξεων κατά την φετινή χρονιά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΤΕ οι αφίξεις ξένων τουριστών στα κύρια αεροδρόμια της χώρας με πτήσεις τσάρτερ αυξήθηκαν κατά 8,2%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο τρίμηνο του 2016.
Η προσφυγική κρίση φαίνεται ότι έχει επηρεάσει κάποιους προορισμούς (πτώση διεθνών αφίξεων στο αεροδρόμιο της Κω κατά 70%, απουσία πτήσεων προς τους αερολιμένες της Λέσβου και Σάμου) αλλά καταγράφεται στροφή προς άλλους εγχώριους προορισμούς (υπερδιπλασιασμός αφίξεων στα αεροδρόμια Ρόδου και Σαντορίνης, αύξηση 35% σε Ηράκλειο και Χανιά).
Σημαντική άνοδο εμφάνισε τον Μάρτιο ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών του ΙΟΒΕ για «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια-Τουριστικά Πρακτορεία», ενώ πολύ θετικά διαγράφονται τα νέα από το «μέτωπο» της Ρωσίας, από την οποία οι αφίξεις εκτιμάται ότι θα προσεγγίσουν το 1 εκατομμύριο. Ήδη οι θεωρήσεις βίζας για το α' εξάμηνο σημειώνουν αύξηση 30% σε σχέση με πέρσι.
Οι «μεγάλοι» tour operators TUI και Thomas Cook αναμένεται να φέρουν 20% περισσότερους τουρίστες σε σχέση με πέρυσι, ενώ ιδιαίτερα θετικά είναι τα μηνύματα και από τις άλλες αγορές του εξωτερικού.
Στο βαθμό που οι ενδείξεις αυτές επιβεβαιωθούν, αναμένεται ισχυρή τόνωση της οικονομίας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
- Προσλήψεις στο Δημόσιο
Η συμφωνία με τους Θεσμούς για την πρώτη αξιολόγηση περιλαμβάνει άνω των 10.000 προσλήψεων δημοσίων υπαλλήλων για φέτος, με προτεραιότητα τους τομείς Υγείας και Παιδείας.
Μέχρι σήμερα για τις προσλήψεις στο Δημόσιο ίσχυε ο κανόνας «1 πρόσληψη για κάθε 5 αποχωρήσεις». Συμφωνήθηκε αυτός σταδιακά να χαλαρώσει, υποχωρώντας στο «1-4» το 2017, στο «1-3» το 2018 κοκ μέχρι να φτάσει στο «1-1» το 2020. Για το 2016 προκύπτει έτσι περιθώριο 3.000 προσλήψεων ενώ περί τις 6.500 προσλήψεις εκκρεμούν από προηγούμενα χρόνια.
Συμφωνήθηκε, επίσης, να μην περιλαμβάνονται στον κανόνα οι προσλήψεις που προκύπτουν από αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις (περί τις 1.500), καθώς και εκείνες που προκύπτουν από εκπλήρωση κοινοτικών υποχρεώσεων της χώρας (π.χ. το ωράριο εργασίας των ιατρών να μην ξεπερνά τις 45 ώρες εβδομαδιαίως) και αφορούν κυρίως τους τομείς της Υγείας και της Παιδείας.
Όπως σημειώνεται από το υπουργείο Οικονομίας «ο αριθμός των προσλήψεων είναι προφανώς εξαιρετικά χαμηλός, σε σχέση με το ύψος της ανεργίας. Είναι όμως εξαιρετικά σημαντικό να ξεκινήσει η αποκατάσταση σοβαρών ζημιών που έχουν επιφέρει οι πολιτικές των τελευταίων ετών στη λειτουργία του κοινωνικού κράτους. Ζητούμενο δεν είναι απλά η επιστροφή της οικονομίας σε τροχιά ανάπτυξης αλλά να έχει την κοινωνία όρθια στο πλάι της. Για το λόγο αυτό απόλυτη προτεραιότητα αποτελεί η αποκατάσταση των δημόσιων δομών Υγείας και Παιδείας».
- Θεσμικές παρεμβάσεις - τόνωση ανταγωνισμού και διαφάνειας - στήριξη MME
Νομοθετείται άμεσα θεσμικό πλαίσιο για τις δημόσιες προμήθειες ενώ συνεχίζεται με ταχείς διαδικασίες η υλοποίηση του νόμου απλοποίησης των διαδικασιών σύστασης και αδειοδότησης επιχειρήσεων.
Εισάγεται για πρώτη φορά ένα ενιαίο σύστημα όλων των διαγωνισμών, που εδράζεται στην νέα τεχνολογία και σε ηλεκτρονικά μέσα διαχείριση και με την ολοκλήρωση της νομοθέτησης των νέων κανόνων, θα προχωρήσει και η ίδρυση Κέντρου Εξυπηρέτησης Επιχειρήσεων, όπου όλοι οι απαιτούμενες διαδικασίες θα συγκεντρώνονται σε ένα σημείο.
- Κοινωνική Οικονομία
Σε στάδιο διαβούλευσης βρίσκεται το νομοσχέδιο για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, ενώ άμεσα θα προκηρυχθεί σχετική δράση ΕΣΠΑ.
Με το νομοσχέδιο θα αντιμετωπιστούν παθογένειες που προέκυψαν στην προηγούμενη περίοδο (με το νόμο 4019/11), όπως η εμφάνιση ΚοινΣΕπ-σφραγίδων, η μη δημοκρατική οργάνωση, η ανασφάλιστη εργασία κ.α. Στη διαβούλευση προέκυψε, επίσης, η ανάγκη ένταξης και άλλων νομικών μορφών (αστικές ενώσεις, συνεταιρισμοί κλπ), στην λογική της κοινωνικής επιχειρηματικότητας καθώς και η σκοπιμότητα δημιουργίας δευτεροβάθμιων και τριτοβάθμιων δομών (με οριζόντια ή κάθετη σύνδεση).
Το νέο θεσμικό πλαίσιο, σε συνδυασμό με τη διοχέτευση πόρων (ο κλάδος αποτελεί πλέον μέρος του σχεδιασμού για χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το ΕΣΠΑ και ο Αναπτυξιακός Νόμος) θα προσδώσουν στον κλάδο νέα δυναμική, η οποία μπορεί να φανεί εξαιρετικά χρήσιμη στην αναγκαία διαδικασία παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας.
- Αναπτυξιακό Συμβούλιο / Στρατηγική
Όλες οι παραπάνω παρεμβάσεις εντάσσονται στην Αναπτυξιακή Στρατηγική για τη χώρα, την υλοποίηση της οποίας θα παρακολουθεί το Αναπτυξιακό Συμβούλιο.
Οι έξι βασικοί στόχοι για την ανάπτυξη είναι:
- αποκατάσταση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας,
- εκσυγχρονισμός του κράτους και της δημόσιας διοίκησης,
- αύξηση της απασχόλησης,
- διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής,
- βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, προώθηση εξαγωγών και επενδύσεων,
- αξιοποίηση πηγών και εργαλείων χρηματοδότησης.
Οι προτάσεις σχεδιασμού αφορούν 7 επιμέρους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας:
- πρωτογενής τομέας,
- μεταποίηση,
- κατασκευές και διαχείριση ακίνητης περιουσίας,
- ενέργεια, εξοικονόμηση και δίκτυα
- τουρισμός,
- ναυτιλία, μεταφορές και εφοδιαστική αλυσίδα,
- πληροφορική και τηλεπικοινωνίες.
Προχωρά, παράλληλα, η ίδρυση του Αναπτυξιακού Συμβουλίου, που θα λειτουργεί επιβοηθητικά, συμβουλευτικά και συντονιστικά, συνδέοντας την κεντρική διοίκηση με την επιστημονική κοινότητα.
