Η επιστροφή στα προ κρίσης επίπεδα απασχόλησης στη χώρα μας θα μπορούσε να διαρκέσει πολλά χρόνια αν δεν αναληφθούν πρόσθετες ενέργειες, τονίζει σε έκθεσή του για το πρόβλημα της ανεργίας στην Ελλάδα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εργασίας (ILO).
Καταγράφοντας τη σοβαρότητα της κατάστασης, η έκθεση του ILO σημειώνει πως άνω του 70% των ανέργων βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας για περισσότερο από ένα έτος, ενώ σχεδόν οι μισοί εξ αυτών για περισσότερα από δύο έτη, γεγονός που θέτει σημαντικά ζητήματα, κυρίως όσον αφορά στην απώλεια δεξιοτήτων και τον κοινωνικό αποκλεισμό, ενώ ιδιαίτερη ανησυχία εμπνέει η ανεργία των νέων, η οποία, έχοντας αγγίξει το 56,7% το πρώτο τρίμηνο του 2014, καταλαμβάνει την υψηλότερη θέση στην ΕΕ – αυξημένη από 21,3 τοις εκατό το τρίτο τρίμηνο του 2008.
Μάλιστα, σύμφωνα με την έκθεση, αν υποτεθεί ότι η απασχόληση θα αυξάνεται με ρυθμό 1,3% ετησίως -που ήταν το μέσο ποσοστό αύξησης της απασχόλησης κατά τη δεκαετία πριν την ύφεση- η Ελλάδα δεν θα επανέλθει στα προ κρίσης επίπεδα απασχόλησης πριν το 2034.
Αναφερόμενος στα μέτρα προστασίας των ανέργων, όπως το κοινωνικό μέρισμα και τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας για τους μακροχρόνια άνεργους, ο ILO τονίζει πως πρόκειται για σημαντικές προσπάθειες, που ωστόσο θα πρέπει συμπληρωθούν με έκτακτα προγράμματα αγοράς εργασίας, και ως τέτοια προτείνει:
• Θέσπιση έκτακτων μέτρων στήριξης, όπως μία εγγύηση ενεργοποίησης: Υπάρχει περιθώριο κατανομής μεγαλύτερου μεριδίου του πρωτογενούς ισοζυγίου σε έκτακτα κοινωνικά μέτρα και προγράμματα για την προαγωγή της επανένταξης στην αγορά εργασίας. Για παράδειγμα, το 2014 το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμάται ότι θα προσεγγίσει τα 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ – διπλάσιο σχεδόν του επιπέδου του 2013 – επιτρέποντας την παροχή ευρύτερων μέτρων στήριξης. Μία επιλογή που θα μπορούσε να εξεταστεί είναι η εγγύηση ενεργοποίησης, δηλαδή μία εγγύηση προς όλους τους νέους άνεργους και πλέον μειονεκτούντες, ότι θα έχουν την ευκαιρία να εργαστούν, να καταρτιστούν ή να συμπεριληφθούν σε κάποιο μέτρο ενεργοποίησης. Για την υποστήριξη αυτών των προγραμμάτων θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και άλλες διαθέσιμες πηγές χρηματοδότησης, όπως τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία.
• Βελτίωση της στόχευσης και θέσπιση συνδέσεων με την αγορά εργασίας: Η καλύτερη στόχευση της κοινωνικής προστασίας, δηλαδή βάσει ανάγκης, επιφέρει καλύτερα αποτελέσματα ως προς τη μείωση της φτώχειας και βελτιστοποιεί τις κρατικές δαπάνες. Επίσης κρίσιμης σημασίας είναι η διασφάλιση κατάλληλων συνδέσεων με την αγορά εργασίας, δεδομένων των υψηλών επιπέδων μακροχρόνιας ανεργίας και του κινδύνου αποκλεισμού από την αγορά εργασίας. Σήμερα, από τους εγγεγραμμένους του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) επίδομα ανεργίας λαμβάνει μόνο 10 τοις εκατό περίπου. Από την άποψη αυτή ενδιαφέρον παράδειγμα αποτελεί το Δανικό σύστημα, το οποίο συνδυάζει παθητικές και ενεργητικές πολιτικές αγοράς εργασίας και βελτιστοποιεί την στόχευση εντατικοποιώντας τα μέτρα ενεργοποίησης όσο αυξάνεται ο κίνδυνος μακροχρόνιας ανεργίας. Ο ρόλος των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης είναι σημαντικός ως προς αυτό το σημείο, καθώς διαθέτουν επαγγελματίες συμβούλους σταδιοδρομίας, οι οποίοι συζητούν εξατομικευμένα σχέδια εργασίας με τους πελάτες.
• Βιώσιμη στήριξη της κοινωνικής οικονομίας για την επίτευξη των στόχων απασχόλησης και των κοινωνικών στόχων: Η υποστήριξη των κοινωνικών επιχειρήσεων μπορεί να προσφέρει μέσα δημιουργίας και διατήρησης θέσεων εργασίας, συμπληρώνοντας ταυτόχρονα τις δημόσιες προσπάθειες αντιμετώπισης των κοινωνικών αναγκών του πληθυσμού. Πράγματι, ο δυνητικός ρόλος της κοινωνικής οικονομίας παραμένει ακόμη αναξιοποίητος στην Ελλάδα, καθώς προς το παρόν το νομικό και θεσμικό πλαίσιο βρίσκονται σε στάδιο προσαρμογής και αναπτύσσεται το σύστημα στήριξης. Η ΔΟΕ άρχισε να συνεργάζεται με τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας προκειμένου να παράσχει το αναγκαίο τεχνικό υπόβαθρο σε εργαζόμενους, οι οποίοι ενδιαφέρονται να κρατήσουν σε λειτουργία τους χώρους εργασίας τους. Για παράδειγμα, πολλές κατά τα άλλα βιώσιμες κοινωνικές επιχειρήσεις αποτυγχάνουν λόγω προβλημάτων ρευστότητας. Μπορούν να διερευνηθούν ορισμένα πιλοτικά προγράμματα ως συμπληρωματικά αυτών των προσπαθειών, παρέχοντας λόγου χάρη τεχνική κατάρτιση ή οικονομική στήριξη σε φερέλπιδες κοινωνικές επιχειρήσεις.
