Η δημοσιονομική εξυγίανση, η μείωση του κόστους εργασίας, η ασφαλιστική μεταρρύθμιση και η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης αποτελούν τις "επιτυχημένες πλευρές" του ελληνικού προγράμματος προσαρμογής όπως αυτές αναδεικνύονται στην έκθεση αξιολόγησης που συντάχθηκε από την Γενική Διεύθυνση Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και παρουσιάστηκε χθες στο Eurogroup.
Σύμφωνα με την έκθεση της τρόικας τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης συνήθως επικεντρώνονται στα αμφιλεγόμενα ζητήματα ή τις αρνητικές επιπτώσεις του προγράμματος, δίνοντας μια κάπως προκατειλημμένη άποψη που κρύβει τα αξιοσημείωτα επιτεύγματα.
Ωστόσο, όπως τονίζεται στην έκθεση υπάρχουν μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που παράγουν αποτελέσματα και αποτελούν θεμελιώδεις αλλαγές με επιπτώσεις τόσο στο χρέος της Ελλάδας όσο και στην ανταγωνιστικότητά της.
Τα success stories του προγράμματος όπως αναφέρονται στην έκθεση είναι τα εξής:
Δημοσιονομική προσαρμογή. Από την έναρξη του προγράμματος, η Ελλάδα έχει κάνει μια τεράστια προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης, μια από τις μεγαλύτερες προσαρμογές παγκοσμίως τα τελευταία 30 χρόνια με αποτέλεσμα τη βελτίωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος περίπου κατά 6% του ΑΕΠ από το Μάιο του 2010, εν μέσω σημαντικής ύφεσης και πολύ δύσκολων οικονομικών και πολιτικών συνθηκών. Η Ελλάδα έχει κάνει επίσης σημαντικές βελτιώσεις στην παρακολούθηση και τον έλεγχο του προϋπολογισμού.
Μείωση του κόστους εργασίας: Σύμφωνα με τις προβολές της Τράπεζας της Ελλάδας ο στόχος του Μνημονίου για μείωση του ονομαστικού κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας κατά 15% το διάστημα 2012- 2014 κατά πάσα πιθανότητα θα επιτευχθεί. Τα στοιχεία δείχνουν ότι από το τέλος του 2012 το σύνολο της απώλειας ανταγωνιστικότητας που έπληξε την Ελλάδα το διάστημα 2001-2009 θα έχει αποσβεστεί. Μέχρι το τέλος δε του 2013, τα επίπεδα ανταγωνιστικότητας θα έχουν βελτιωθεί.
Περιορισμός των δαπανών υγείας: Μέσω σειράς μέτρων που αποσκοπούν στον έλεγχο της υπερ-συνταγογράφησης φαρμάκων και στην μείωση των τιμών, οι δημόσιες δαπάνες στον τομέα της υγείας έχουν μειωθεί κατά περίπου 1 δισ. ευρώ ή 25% το 2012 και αναμένεται να μειωθούν περαιτέρω (κατά περισσότερο από 800 εκατ. ευρώ) κατά τα επόμενα δύο χρόνια. Το λογιστικό σύστημα των νοσοκομείων έχει βελτιωθεί σημαντικά και πλέον όλα τα νοσοκομεία παράγουν ισολογισμούς σε δεδουλευμένη βάση κάτι που δεν συνέβαινε το 2010). Ενδεικτικά μια διαδικτυακή εφαρμογή επιτρέπει σε πραγματικό χρόνο καταγραφή και τον έλεγχο όλων των κύριων δραστηριοτήτων και των ροών χρηματοδότησης όλων των νοσοκομείων. Η τρόικα σημειώνει πως η Ελλάδα έχει θέσει σε εφαρμογή ένα σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης φαρμάκων, το οποίο από τα πιο προηγμένα στην Ευρώπη. Το σύστημα επιτρέπει σε πραγματικό χρόνο πλήρη έλεγχο των συνταγών (ποσότητα φαρμάκων ανά ασθενή, την ιατρική κατάσταση του ασθενούς, φαρμακευτικές εταιρείες), καθιστώντας δυνατόν να δημιουργηθούν τα κατάλληλα μέτρα για τον έλεγχο των δαπανών, αλλά και για τη δίωξη κακών συμπεριφορών. Το εν λόγων σύστημα επιτρέπει ήδη την εξοικονόμηση περίπου 30 εκατ. ευρώ το μήνα από το 2012.
Βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα: Η συνολική μεταρρύθμιση του κύριου συνταξιοδοτικού συστήματος το 2010, μείωσε το ποσοστό αναπλήρωσης, προσδιόρισε την ελάχιστη εγγυημένη βασική σύνταξη, αύξησε τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης στα 65 έτη για όλους, και εισήγαγε τη σύνδεση μεταξύ της ηλικίας συνταξιοδότησης και του προσδόκιμου ζωής. Πλέον συμπληρώθηκε από τη μεταρρύθμιση των επικουρικών συντάξεων και την περαιτέρω αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 έτη. Η πρόσφατη μεταρρύθμιση συνεπάγεται την ενοποίηση όλων των ταμείων, τη θέσπιση του ατομικού συνταξιοδοτικού λογαριασμού και την εισαγωγή μιας αυστηρής σχέσης μεταξύ εισφορών και παροχών. Η τρόικα θεωρεί πως οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα εγγυηθούν τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, όπως πιστοποιείται από τις προβλέψεις που πραγματοποίησε η ανεξάρτητη Εθνική Αναλογιστική Αρχή.
Απελευθερωμένες αγορές και υπηρεσίες: Αν και η πρόοδος στον τομέα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι αργή, ο ανταγωνισμός ενισχύεται και τα ελλείμματα των βασικών δημοσίων οργανισμών έχουν περιοριστεί κάτι που αντικατοπτρίζεται και στην επιτυχή αναδιάρθρωση κρατικών επιχειρήσεων όπως η ΤΡΑΙΝΟΣΕ και ο ΟΣΕ, αλλά και στο άνοιγμα των οδικών εμπορευματικών μεταφορών και στην απελευθέρωση των επιβατικών μεταφορών. Οι αρμοδιότητες της Επιτροπής Ανταγωνισμού (ΕΑ) και της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) έχουν ενισχυθεί, η δε κυβέρνηση έχει θέσει σε εφαρμογή εποπτικό μηχανισμό για να αυξήσει τη διαφάνεια και τη συμμόρφωση με τις νομικές απαιτήσεις των δημοσίων συμβάσεων. Αρκετοί περιττοί περιορισμοί στην άσκηση των ρυθμιζόμενων επαγγελμάτων έχουν αρθεί και πολλοί άλλοι θα αρθούν πριν από το τέλος του 2012.
Η τραπεζική σταθερότητα: Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα έχει διατηρηθεί, ενώ τα εγχώρια τραπεζικά ιδρύματα υποβάλλονται σε διαδικασία της ενοποίησης. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει αντιμετωπίσει και αντιμετωπίζει ένα πολύ δύσκολο περιβάλλον λόγω του PSI και των πολύ υψηλών μη-εξυπηρετούμενων δάνειων σε συνδυασμό με τις εκροές καταθέσεων λόγω των οικονομικών και πολιτικών κινδύνων. Με την υποστήριξη του προγράμματος η φερεγγυότητα και η ρευστότητα του τομέα παρέμεινε υγιής, η κεφαλαιακή επάρκεια των βιώσιμων τραπεζών έχει αποκατασταθεί και παράσχετε ρευστότητα. Οι καταθέσεις έχουν ανακάμψει σημαντικά και μετά την διπλή εκλογική περίοδο καταγράφεται αυξημένη εμπιστοσύνη προς τις τράπεζες.
Θανάσης Κουκάκης
