«Η βελτίωση του ανταγωνισμού είναι ζωτικής σημασίας για την ευημερία στην Ελλάδα», είναι το βασικό μήνυμα του επικεφαλής του ΟΟΣΑ, Ανχέλ Γκουρία προς τον Έλληνα πρωθυπουργό και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Ο Οργανισμός παραδίδει στην ελληνική κυβέρνηση την έκθεσή του με τίτλο «Αξιολόγηση των Συνθηκών Ανταγωνισμού στην Ελλάδα». Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η χαλάρωση των περιορισμών που εντοπίζονται σε σειρά κλάδων θα μπορούσε να έχει θετική επίδραση στην ελληνική οικονομία, η οποία υπολογίζεται σε περίπου 414 εκατ. ευρώ.
Στην έκθεση εντοπίζονται 356 ρυθμιστικοί φραγμοί που μπορούν να αποθαρρύνουν την είσοδο νέων επιχειρήσεων στην αγορά, εμποδίζοντας την καινοτομία και την αποδοτικότητα. Αποτέλεσμα αυτών είναι οι υψηλές τιμές στην αγορά, οι χαμηλές επενδύσεις και οι λιγότερες θέσεις εργασίας.
Η έκθεση αποτελεί το τελευταίο στάδιο του έργου «Αξιολόγηση συνθηκών ανταγωνισμού στην ελληνική νομοθεσία», μιας ανεξάρτητης μελέτης που ζήτησε η Ελληνική Κυβέρνηση με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού και η οποία θα δοθεί σε επίσημη τελετή αύριο στην κυβέρνηση. Υπενθυμίζεται ότι τον Ιανουάριο του 2015, η κυβέρνηση Τσίπρα είχε υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με τον ΟΟΣΑ.
Οι 5 τομείς της οικονομίας που μπαίνουν στο μικροσκόπιο
Η πρόσφατη αξιολόγηση αποτελεί την τρίτη στη σειρά εκ μέρους του ΟΟΣΑ και καλύπτει πέντε κλάδους: το ηλεκτρονικό εμπόριο, τις κατασκευές, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, το χονδρεμπόριο και μια σειρά από υποτομείς της μεταποίησης όπως τα χημικά προϊόντα και τα φάρμακα.
Στο σύνολό τους, οι κλάδοι αυτοί αντιστοιχούν στο 11,2% του ελληνικού ΑΕΠ και το 16,7% της απασχόλησης στην Ελλάδα.
- Χονδρεμπόριο
Κατάργηση των φραγμών εισόδου στην αγορά, όπως όσων περιλαμβάνονται στις αυστηρές προϋποθέσεις αδειοδότησης για το χονδρεμπόριο καυσίμων. Ενθάρρυνση μεγαλύτερου ανταγωνισμού μεταξύ των χονδρεμπόρων μέσω της αναθεώρησης των κανονισμών για τις αποκλειστικές συμβάσεις μεταξύ χονδρεμπόρων και λιανοπωλητών καυσίμων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η διάρκειά τους δεν μπορεί να παραταθεί πέρα από την νόμιμα προβλεπόμενη στους όρους της σύμβασης.
- Κατασκευές
Οι υποψήφιοι ανάδοχοι θα πρέπει να μπορούν να υποβάλλουν προσφορές ανεξάρτητα
από την κατάταξή τους στα μητρώα, υπό τον όρο ότι πληρούν τα κριτήρια που ορίζονται στην πρόσκληση υποβολής προσφορών.
- Ηλεκτρονικό εμπόριο
Η απλούστευση, ο εξορθολογισμός και η κωδικοποίηση της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών θα άρουν την ανασφάλεια δικαίου και θα καταργήσουν το κόστος συμμόρφωσης, θα διασφαλίσουν καλύτερη εξυπηρέτηση από τους παρόχους υπηρεσιών ηλεκτρονικού εμπορίου, οι οποίοι βασίζονται σε αυτοματοποιημένες και τυποποιημένες διαδικασίες, θα εξισώσουν τους όρους ανταγωνισμού με τους μη εγχώριους παρόχους και θα τονώσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στις ηλεκτρονικές αγορές. Με αυτό τον τρόπο, θα καταργηθούν τα εμπόδια στην ανάπτυξη του κλάδου.
- Μέσα μαζικής ενημέρωσης
Οι κανονισμοί που διέπουν τους ραδιοφωνικούς σταθμούς θα πρέπει να αποσαφηνιστούν και να υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία στους κανόνες για τα τέλη αδειοδότησης, την εταιρική δομή και την πολλαπλή ιδιοκτησία διαφορετικών μέσων που διέπουν τη συνδρομητική τηλεόραση. Θα πρέπει να αναθεωρηθεί ο ορισμός των ανεξάρτητων παραγωγών οπτικοακουστικών μέσων σύμφωνα με τη σχετική Οδηγία της ΕΕ.
- Φάρμακα
Οι κανόνες θα πρέπει να αναθεωρηθούν ώστε να διασφαλιστεί ότι τα γενόσημα φάρμακα θα είναι ακόμη φθηνότερα από ό,τι σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες. Κάτι τέτοιο θα διευρύνει τα περιθώρια ανταγωνισμού και θα επιτρέψει τη μεγαλύτερη διείσδυση των γενόσημων φαρμάκων στην αγορά.
Η έκθεση τονίζει ότι μελέτες του ΟΟΣΑ έδειξαν πως οι κλάδοι στους οποίους υπάρχει εντονότερος ανταγωνισμός παρουσιάζουν εν γένει υψηλότερους ρυθμούς αύξησης της παραγωγικότητας. Τα οφέλη από τον ανταγωνισμό περιλαμβάνουν τη μείωση των τιμών καταναλωτή, τη διεύρυνση των επιλογών για τους καταναλωτές, την υψηλότερη ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών, τη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας και την αύξηση των επενδύσεων στην καινοτομία.
Τα πέντε μέτρα υπέρ του καταναλωτή
• Μέχρι σήμερα σε κάθε αγορά τους οι καταναλωτές έχουν διετή εγγύηση εκ του νόμου (νόμιμη εγγύηση). Δεν ήταν σαφές αν οι έμποροι υποχρεούνταν να προσφέρουν και πρόσθετη εγγύηση (εμπορική εγγύηση). Υπήρχε σύγχυση αυτών των δύο εννοιών και ο καταναλωτής συχνά κατέληγε να πληρώνει και για τις δύο εγγυήσεις.
Αυτό πλέον καταργείται. Αποσαφηνίζεται ότι όλα τα αγαθά καλύπτονται από δωρεάν διετή εγγύηση που υποχρεούται να προσφέρει κάθε έμπορος. Ταυτόχρονα, όμως, οι έμποροι δεν είναι υποχρεωμένοι να προσφέρουν περαιτέρω εγγύηση, διευκολύνοντας και τη δική τους θέση, καθώς σε πολλές περιπτώσεις έμποροι καλούνταν να προσφέρουν εγγύηση για αγαθά που ο κατασκευαστής τους δεν προσέφερε εγγύηση. Σε κάθε περίπτωση, θα διασφαλιστεί η πλήρης ενημέρωση του καταναλωτή σχετικά με την ύπαρξη ή όχι εμπορικής εγγύησης.
• Oι προηγούμενες κυβερνήσεις ενσωμάτωναν κοινοτικές οδηγίες στο εθνικό δίκαιο, υιοθετούσαν διαφορετικούς ορισμούς, με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν επικαλύψεις και αντιφάσεις. Αυτό συχνά οδηγούσε σε συγκρούσεις μεταξύ παραγωγών, καταναλωτών και εμπόρων, που κατέληγαν στα δικαστήρια.
Η έννοια του καταναλωτή αποσαφηνίζεται, προσαρμοζόμενη στις σύγχρονες ανάγκες. Διευκολύνεται έτσι η αποσυμφόρηση της Δικαιοσύνης και περιορίζονται οι εστίες έντασης στην αγορά.
• Ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου στο εμπόριο βοηθά ιδιαίτερα στην περαιτέρω ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου, ο τζίρος του οποίου πέρσι ξεπέρασε τα 4,5 δισ. ευρώ και βαίνει διαρκώς αυξανόμενος.
• Μέχρι σήμερα επιτρέπεται η ύπαρξη μόνο μίας κεντρικής αγοράς (κρέατος, φρούτων, λαχανικών και αλιευμάτων) σε Αθήνα και Θεσ/νικη και κεντρικές αγορές ιδρύονταν μόνο με υπουργικές αποφάσεις.
Πλέον διευρύνονται οι δυνατότητες δημιουργίας ιδιωτικών χονδρεμπορικών αγορών, χωρίς να επηρεάζονται οι υπάρχουσες αγορές και ο δημόσιος χαρακτήρας τους. Παράλληλα ρυθμίζεται το πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας των ιδιωτικών αγορών, ώστε να προστατεύεται αποτελεσματικά το δημόσιο συμφέρον (ασφάλεια τροφίμων, χωροταξία, υγιής ανταγωνισμός επαρκής τροφοδοσία της αγοράς).
Διευκολύνεται, έτσι, η είσοδος νέων προμηθευτών και άρα ενισχύεται ο ανταγωνισμός, με θετικές συνέπειες για την οργάνωση του χονδρικού εμπορίου και για τους καταναλωτές, τόσο ως προς την ποιότητα όσο και ως προς τις τιμές.
• Μέχρι σήμερα ισχύει ο λεγόμενος «κόφτης» του 15%, ο οποίος αφορά στην ανώτατη μείωση που μπορεί να λάβει η τιμή των γενοσήμων φαρμάκων κατά την προηγούμενη ανατιμολόγηση.
Ο «κόφτης» διατηρείται, υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμόζεται στις περιπτώσεις όπου η προκύπτουσα τιμή του γενοσήμου θα είναι μικρότερη από εκείνη του αντίστοιχου off-patent φαρμάκου. Αποτρέπεται, έτσι, ένα ανεξέλεγκτο dumping τιμών στα γενόσημα, στηρίζοντας την εγχώρια παραγωγή.
Πέντε μέτρα υπέρ παραγωγών / επενδυτών
• Μέχρι σήμερα επιτρέπεται τα πρατήρια βενζίνης να συνάπτουν αποκλειστικές συμφωνίες με χονδρεμπόρους με μέγιστη διάρκεια τα 5 έτη, πλην όμως υπήρχε η δυνατότητα παρατάσεων εφόσον το ακίνητο ανήκε στον χονδρέμπορο. Ως αποτέλεσμα πολλοί πρατηριούχοι βρίσκονταν «δεμένοι» με συμβάσεις για τουλάχιστον 20 χρόνια. Πλέον αποσυνδέεται η διάρκεια της αποκλειστικής συμφωνίας με το καθεστώς ιδιοκτησίας του ακινήτου, απελευθερώνοντας τους πρατηριούχους και αναχαιτίζοντας την τάση καθετοποίησης της αγοράς.
Παράλληλα καθίσταται υποχρεωτική η εγκατάσταση συστημάτων διασφάλισης ποσοτικής και ποιοτικής ακεραιότητας καυσίμων σε όλη την αλυσίδα διακίνισης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην πάταξη του λαθρεμπορίου.
• Απελευθερώνεται περαιτέρω η αγορά χονδρεμπορίου στα καύσιμα. Μειώνεται το απαιτούμενο αρχικό κεφάλαιο (100.000 από 300.000 ευρώ για την εισαγωγική βαθμίδα) και το ελάχιστο όριο για το μέγεθος δεξαμενών (1.500 από 4.500 κυβ.μ για την εισαγωγική βαθμίδα). Ενθαρρύνεται, έτσι, η είσοδος νέων εταιρειών, πλήττοντας τα ολιγοπώλια στον κλάδο.
Επιπλέον, εξορθολογίζεται και ο ανταγωνισμός μεταξύ των ομίλων στο χονδρεμπόριο: Η χούντα είχε καθιερώσει τις άδειες εμπορίας πετρελαιοειδών κατηγορίας ΣΤ' για τις νησιωτικές περιοχές. Τη δεκαετία του '90 τους δόθηκε το δικαίωμα να δραστηριοποιούνται στην υπόλοιπη χώρα με τα δικαιώματα της κατηγορίας Α' (σε όλη τη χώρα) αλλά χωρίς τις υποχρεώσεις (ελάχιστο κεφάλαιο, δεξαμενές κλπ). Το προνομιακό καθεστώς αυτό, που αφορά μόλις 4 ομίλους, καταργείται και παράλληλα αυξάνεται ο ελάχιστος αποθηκευτικός χώρος για τις ΣΤ' στα 1.000 κυβ. μ.
• Μέχρι σήμερα για τη λειτουργία καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος απαιτείται προέγκριση σχετικά με την τήρηση όρων ασφαλούς λειτουργίας. Εξαίρεση αποτελούσαν μόνο οι Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρείες. Πλέον επιτρέπεται και σε άλλες εταιρικές μορφές (ΟΕ, ΕΕ, ΕΠΕ) να λειτουργούν καταστήματα χωρίς προέγκριση.
• Μέχρι σήμερα δεν είναι εφικτή η μετατροπή μιας ΟΕ σε ΕΕ. Πλέον επιτρέπεται η μετατροπή, με αποτέλεσμα να διευκολύνονται οι επενδυτές να περιλάβουν στο εταιρικό σχήμα νέους ενδιαφερόμενους. Διευκολύνεται, έτσι, η ανάπτυξη συνεργασιών και η αύξηση του μεγέθους των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
• Εκσυγχρονίζεται το θεσμικό πλαίσιο για τις εμπορικές εκθέσεις, ώστε ο θεσμός να δώσει μεγαλύτερη ώθηση στις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων (B2B) και να ενισχυθεί ο χαρακτήρας του ως εργαλείο τοπικής ανάπτυξης, προώθησης της ντόπιας παραγωγής και της εξωστρέφειας.
