Για ισχυρό πλήγμα στην οικονομία, το οποίο ενισχύεται από την αβεβαιότητα που έχει δημιουργηθεί σε πολιτικό επίπεδο σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, κάνει λόγο, σε συνέντευξή της στο news.gr, η καθηγήτρια οικονομικών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αντιγόνη Λυμπεράκη.
Μεταξύ άλλων μιλάει για σταθερότητα επιλογών, την οποία έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή η Ελλάδα, ως πρωταρχική ανάγκη για την ανάκαμψη της οικονομίας.
Χαρακτηριστική είναι η τοποθέτησή της όταν μιλάει για τον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς τονίζει ότι: “είναι από τη φύση του ιδιαίτερα ευαίσθητος και επιρρεπής σε συνθήκες πανικού”.
Προσθέτει μάλιστα, σε ό,τι αφορά στις επενδύσεις, ότι “κανένας ξένος επενδυτής δεν θα έρθει στη χώρα μας από λύπηση, ούτε και να ρισκάρει την ανατροπή των λόγων που τον προσέλκυσαν”.
Η συνέντευξη της Αντιγόνης Λυμπεράκη στο news.gr:
Κυρία Λυμπεράκη, πόσο αρνητική μπορεί να είναι αυτή τη στιγμή και όπως έχουν τα πράγματα στην οικονομία, η έλλειψη πολιτικής συναίνεσης μεταξύ των δύο πρώτων κομμάτων;
Το πρόβλημα, δυστυχώς, δεν είναι μόνο η έλλειψη συναίνεσης, αλλά η σύμπτωση των δύο μεγαλύτερων κομμάτων σε μια αντι-Ευρωπαϊκή στάση, που γυρνάει την πλάτη στα πραγματικά προβλήματα της οικονομίας και της κοινωνίας. Τη στιγμή που για να ανακάμψει η οικονομία απαιτείται ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων, η αντιπολίτευση και η κυβέρνηση συμπίπτουν στην πρόκριση μιας επίμονης απραξίας. Ταυτόχρονα, ενώ συμφωνούν στο στόχο της αδράνειας (να μην αλλάξει τίποτα), αναζητούν εναγωνίως λόγους μικροκομματικής διαφοροποίησης σε θέματα ήσσονος σημασίας..
Χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή πρόωρες εκλογές ή με βάση το κλίμα που έχει διαμορφωθεί στις διεθνείς αλλά και στην εγχώρια αγορά θα ήταν καλύτερα να εξαντλήσουμε την τετραετία;
Η τετραετία δεν είναι αυτοσκοπός. Η οικονομία μέσα στο κλίμα που έχει δημιουργηθεί, θα υποστεί σίγουρα ένα ισχυρό πλήγμα από την αβεβαιότητα που συνεπάγονται οι εκλογές. Όμως η παράταση της κατάστασης που βλέπουμε από τον Ιούνιο και μετά είναι εξίσου βλαπτική. Αυτό που χρειάζεται η οικονομία είναι αποφασιστικότητα και σταθερές επιλογές. Σε πολλές χώρες οι εκλογές μέσω της επικύρωσης μιας συγκεκριμένης ρεαλιστικής στρατηγικής έχουν τη δυνατότητα να ξεκαθαρίσουν το τοπίο και να επιτρέψουν μια νέα κίνηση.
Η πρόταση του Ποταμιού κινείται ακριβώς σε αυτή την κατεύθυνση: συμφωνία για εκλογές το φθινόπωρο του 2015 (πρόωρες αλλά όχι καταστροφικές) και εν τω μεταξύ ξεκαθάρισμα των επιλογών σε τρία κρίσιμα σημεία όπου μπορούν να υπάρξουν συναινέσεις: Πρώτον, την ανάγκη αναθεώρησης του συντάγματος (κανείς δεν θέλει να διατηρήσει το νόμο περί ευθύνης υπουργών). Δεύτερον, την αλλαγή του εκλογικού νόμου (κανείς δεν λέει πως δεν προτιμάει ένα αναλογικότερο εκλογικό σύστημα). Και τρίτον, τους βασικούς άξονες της απομείωσης του χρέους (αφού όλοι θέλουν μικρότερο χρέος). Πρέπει να υπάρξει χρόνος ώστε αυτές οι συγκλίσεις να υλοποιηθούν, αλλά και να διατυπωθούν λεπτομερή προγράμματα και προτάσεις προς τον ελληνικό λαό. Αν πάμε σε εκλογές άρον άρον χωρίς συνεννόηση, θα δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα και θα γεννήσουν μεγαλύτερη αβεβαιότητα. Αυτό που χρειάζεται ο τόπος είναι σοβαρότητα και όχι καλλιστεία αντι-ευρωπαϊσμού.
Είδαμε να γίνονται κάποιες επιχειρηματικές κινήσεις το τελευταίο χρονικό διάστημα, όπως η εξαγορά των αεροδρομίων ή η είσοδος του ομίλου Olayan στο Costa Navarino. Τι είναι αυτό που χρειάζεται για να προσελκύσουμε μεγαλύτερο αριθμό επενδύσεων και ποια στάση τηρούν αυτή τη στιγμή οι επενδυτές;
Η Ελλάδα είναι η χώρα με τις λιγότερες ξένες επενδύσεις. Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει. Η Ελλάδα βρίσκεται στο τέλος μιας διαδικασίας προσαρμογής, ενώ άλλες χώρες (όπως η Ιταλία και η Γαλλία) μόλις τώρα αρχίζουν. Αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως ένας δυναμικός παράγοντας προσέλκυσης του ενδιαφέροντος των επενδυτών. Αυτό, άλλωστε, έκαναν και άλλες χώρες που βγήκαν δυναμικά από την ύφεση, όπως η Λετονία. Αντιθέτως, αντί να υπογραμμίζουμε τα πλεονεκτήματα του νέου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, φροντίζουμε με κάθε τρόπο να διεκτραγωδήσουμε την κατάστασή μας. Κανείς δεν πρόκειται να έρθει να επενδύσει στην Ελλάδα επειδή μας λυπάται, αλλά ούτε και να ρισκάρει την ανατροπή των λόγων που τον προσέλκυσαν.
Αναγκαία εξέλιξη η τεχνική επιμήκυνση του μνημονίου αυτή τη στιγμή; Στην περίπτωση κατά την οποία αλλάξουν - πολιτικά - τα πράγματα και η επόμενη κυβέρνηση πει ότι ‘δεν επιθυμεί μνημόνιο, πώς μπορεί να επηρεαστούν οι σχέσεις μας με τους δανειστές;
Όλοι, συμπεριλαμβανομένης της κυβέρνησης γνώριζαν ότι ο κίνδυνος μη επίτευξης συμφωνίας ήταν πολύ μεγάλος, και το κόστος αυτού του ενδεχομένου τεράστιο για την οικονομία (κυρίως μέσω των τραπεζών). Όμως η συγκυβέρνηση επέλεξε να φτάσει στο χείλος του γκρεμού νομίζοντας ότι έτσι θα εκβιάσει την Τρόϊκα και θα την εμπλέξει στην εσωτερική πολιτική διαμάχη. Φοβάμαι ότι όπως οι άλλες απόπειρες εκβιασμών μπορούν να αποδώσουν πρόσκαιρα μικροκομματικά οφέλη, αλλά διακινδυνεύουν μεγάλες απώλειες για την οικονομία και την κοινωνία.
Το Μνημόνιο νομίζω πως είναι θέμα ονοματολογίας. Στην Ευρωζώνη υπάρχει και οφείλει να υπάρχει πολυμερής εποπτεία. Εμείς έχουμε λόγο για το τι γίνεται στην Ισπανία, και οι Ισπανοί πρέπει να ΄χουν λόγο για το τι γίνεται στην Ελλάδα. Πάνω απ όλα όμως, ο Έλληνας πολίτης απαιτεί να γνωρίζει τι θα γίνει στη δική του χώρα. Αν μάλιστα τα συμφωνημένα παραβιάζονται, οφείλει να απαιτεί εξηγήσεις και διορθώσεις. Απαιτείται λοιπόν συνέπεια τόσο προς τα μέσα όσο και προς τα έξω. Αν υπάρχει συνέπεια, τότε ο τρόπος που τη βαφτίζουμε δεν έχει καμία σημασία. Αντίστροφα, η έλλειψη συνέπειας πρέπει πάντοτε να αποτελεί πρόβλημα –ακόμα κι αν δεν λέγεται μνημόνιο.
Πόσο πιθανό είναι να δούμε νέα αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους; Υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο;
Πολύ πιθανόν. Σας θυμίζω πως έχει κουρευτεί το ιδιωτικό χρέος, αλλά το δημόσιο παραμένει ανέπαφο. Υπάρχει η απόφαση του 2012 που προαναγγέλλει μια τέτοια μείωση. Είναι θέμα μιας εθνικής διαπραγμάτευσης για να εξασφαλίσουμε ό,τι καλύτερο για την ελληνική οικονομία.
Σε πρόσφατο σχετικά άρθρο τους οι New York Times, ανέφεραν ότι στην περίπτωση επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ αναμένεται απόσυρση καταθέσεων τρεις με τέσσερις φορές μεγαλύτερη από εκείνη του 2012. Υπάρχουν όντως πιθανότητες να δούμε κάτι τέτοιο;
Έχουμε δει και επιβεβαιώθηκαν εκ των υστέρων δραματικά, κινήσεις που έφεραν την Ελλάδα κυριολεκτικά στο χείλος του γκρεμού στα τελευταία 4-5 χρόνια. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας είναι από τη φύση του ιδιαίτερα ευαίσθητος και επιρρεπής σε συνθήκες πανικού. Τα διδάγματα της κρίσης μάλλον ενδυνάμωσαν παρά απομάκρυναν τις ζοφερές προοπτικές. Στην περίοδο ως τώρα, βασικός παράγοντας σταθεροποίησης ήταν η παρασκηνιακή ισχυρή στήριξη της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική τράπεζα αλλά και από Κεντρικές Τράπεζες και κυβερνήσεις της Ευρωζώνης. Προφανώς αυτό που έχουν κατά νου οι συντάκτες του NYT είναι ότι σε περίπτωση μονομερών ενεργειών δεν θα υπάρχει αυτή η αλληλεγγύη. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τι θα συμβεί, αλλά διαπιστώνω τη λογική μιας τέτοιας θέσης, όσο κι αν την απεύχομαι.
Ποιες κινήσεις σε σχέση με τη διαπραγμάτευση με τους δανειστές, θα μπορούσαν να μας δώσουν μία ανάσα αυτή τη στιγμή; Είναι η διαπραγμάτευση του πρωτογενούς πλεονάσματος μία λύση, η οποία θα μπορούσε ταυτόχρονα να είναι και αποτελεσματική;
Οπωσδήποτε η διεύρυνση των ελλειμμάτων και οι δημόσιοι τσακωμοί με την Τρόικα και το χρηματοπιστωτικό τομέα σε Παρίσι και Λονδίνο δεν βοηθούν. Αλλά δεν είναι θέμα αριθμητικής. Αυτό που χρειάζεται είναι να πειστούν όλοι (και εμείς πριν απ’ όλους) ότι οι συνθήκες και οι συμπεριφορές που μας έριξαν στα βράχια αποτελούν παρελθόν. Φοβάμαι ότι είμαστε μακριά από αυτή την κατάσταση. Μάλλον η πλειοψηφία των πολιτών θέλει να αλλάξει σελίδα, αλλά το πολιτικό σύστημα βάζει βέτο.
Υπάρχει πιθανότητα να οδηγηθούμε στο σενάριο τεχνικής χρεοκοπίας και να διακοπεί η πρόσβασή μας στο δανεισμό;
Δυστυχώς υπάρχει μεγάλη ποικιλία αρνητικών σεναρίων. Η πραγματοποίησή τους θα διακόψει την πρόσβαση στο δανεισμό, και τότε θα γίνει ολοφάνερο ότι αυτό που θεωρούσαμε ως τώρα «απόλυτο πάτο» και «δεν έχουμε τίποτα άλλο να χάσουμε», ήταν απόγευμα στο Λούνα Παρκ. Τα σενάρια χρηματοοικονομικής αστάθειας αποκτούν την πραγματική τους διάσταση όταν κάνουν μετάσταση στην πραγματική οικονομία. Τότε, όπως έχουμε δει στην περίπτωση της Αργεντινής, η τεχνική χρεοκοπία μπορεί να μεταφραστεί σε παραγωγική κατάρρευση. Αυτοί που δεν καταλαβαίνουν πως προκαλούνται και εξελίσσονται οι πυρκαγιές είναι καλύτερο να μην παίζουν με τα σπίρτα.
*Η Αντιγόνη Λυμπεράκη είναι καθηγήτρια οικονομικών στο τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου και στέλεχος στο Ποτάμι.
