του Παναγιώτη Ευθυμιάδη
Σε ένα μεγάλο "μύθο" εξελίσσεται το εύκολο και γρήγορο κέρδος για όσους καλλιεργούν αρωματικά φυτά. Σαφέστατα οι νέες εναλλακτικές καλλιέργειες αποτελούν μεγάλη ευκαιρία και σύμφωνα με γεωπόνους μπορούν να αποτελέσουν ένα νέο "ελ ντοράντο", όμως οι κίνδυνοι που κρύβονται είναι πολλοί και χρειάζεται υπομονή και ιδιαίτερη προσοχή από τους ενδιαφερόμενους επενδυτές, οι οποίοι δεν πρέπει να παρασύρονται από αλλεπάλληλα αφιερώματα στις... χρυσοφόρες επενδύσεις.
Αυτό όμως που ξεκαθαρίζουν σε κάθε τόνο, τόσο ο Ελευθέριος Πετράκης, γεωπόνος Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, MSc στη Μελέτη Αξιοποίηση Φυσικών Προϊόντων αλλά και ο Χαράλαμπος Κανάκης γεωπόνος-επιστήμων τροφίμων ΓΠΑ, PhD, είναι ότι το γρήγορο κέρδος δεν υπάρχει, ενώ οι υψηλές αποδόσεις μπορούν να επιτευχθούν μόνο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Για να πετύχουν υψηλές αποδόσεις οι καλλιεργητές θα πρέπει καταρχήν να κάνουν υπομονή τουλάχιστον μία τριετία προκειμένου να πάρουν βιολογική πιστοποίηση. Πρόκειται για τη σημαντικότερη προϋπόθεση προκειμένου το προϊόν τους να πουληθεί μέχρι και τρεις φορές πιο ακριβά.
Μιλώντας στο news.gr που έχει ανοίξει το φάκελο για τις επενδύσεις στη γη, οι δύο γεωπόνοι τονίζουν ότι είναι απαραίτητο, κάθε επενδυτής, είτε είναι αγρότης, είτε άνθρωπος της πόλης, να προχωρήσει με σταθερά και αργά βήματα. Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο κ. Κανάκης είναι απαραίτητο, πριν από κάθε άλλη κίνηση, να συμβουλευτεί ο κάθε ενδιαφερόμενος έναν ειδικό-γεωπόνο. "Σίγουρα κάποιος που είναι αγρότης, σε σύγκριση με κάποιον που έμεινε άνεργος και αναζητά διέξοδο, έχει προβάδισμα γιατί ξέρει να καλλιεργεί τη γη" σημειώνει και ξεκαθαρίζει ότι σε κάθε περίπτωση οι αγρότες δεν πρέπει να εγκαταλείπουν την προηγούμενη καλλιέργεια τους. Ειδικότερα οι αγρότες που έχουν ήδη καλλιέργειες, όπως για παράδειγμα ελιές ή τεύτλα, θα πρέπει να συνεχίσουν να εργάζονται κανονικά σε αυτό που κάνουν τόσα χρόνια και να ξεκινήσουν με τα αρωματικά φυτά φυτεύοντας 1-2στρέμματα προκειμένου να διαπιστώσουν αν μπορούν κερδίσουν ικανοποιητικά χρήματα, αλλά και αν η καλλιέργεια τους προχωράει και βρίσκουν πελάτες για να διαθέσουν τα προϊόντα τους.
Απαντώντας στο ερώτημα, αν η εναλλακτική γεωργία μπορεί να αποτελέσει λύση για τους άνεργους που επιθυμούν να στραφούν σε αυτό τον τομέα, ο κ. Πετράκης επισημαίνει πως "δεν είναι εύκολο να ασχοληθούν όλοι με τα αρωματικά φυτά".
Όπως εξηγούν οι γεωπόνοι ένας άνθρωπος της πόλης θα πρέπει να γνωρίζει ότι τον περιμένει σκληρή δουλειά και να είναι προετοιμασμένος για αυτό. Για παράδειγμα μπορεί να χρειαστεί να ελέγξει ένα προς ένας 25 και 30.000 φυτά που έχει στο χωράφι του!
Προσθέτoυν πάντως ότι σε κάθε περίπτωση για να υπάρξουν πραγματικές αποδόσεις θα χρειαστούν περισσότερα από δύο χρόνια πειραματισμών. Μόνο έτσι - δηλαδή ξεκινώντας με μια μικρή έκταση θα μπορέσουν να κάνουν σταθερά βήματα και δεν θα κινδυνεύσουν να χάσουν τα χρήματα της επένδυσης τους.
Γιατί δεν υπάρχουν σπόροι αρωματικών φυτών
Το πρώτο από τα εμπόδια που θα συναντήσει ο επίδοξος επενδυτής είναι η αδυναμία να βρει σπόρους. Σύμφωνα με τους γεωπόνους στους οποίους απευθύνθηκε το news.gr ένας καλλιεργητής αρωματικών φυτών δεν μπορεί να βρει στην Ελλάδα σπόρους από ενδημικά αρωματικά φυτά σε επαρκή ποσότητα, όπως για παράδειγμα η ρίγανη που φυτρώνει εδώ.
Αυτό συμβαίνει γιατί δεν υπάρχει μια τράπεζα σπόρων που να τον προμηθεύσει σε μεγάλη ποσότητα, με αποτέλεσμα να χρειασθεί να απευθυνθεί σε εταιρείες στην Ελλάδα που πουλάνε σπόρους αρωματικών φυτών και να ρωτήσει τιμή και προέλευση αυτών ή να τους αγοράσει κατευθείαν από το εξωτερικό.
Τέλος, εάν δεν θέλει να παράγει ο ίδιος τα φυτά που ενδιαφέρεται να καλλιεργήσει αλλά θέλει να τα αγοράσει έτοιμα, τότε μπορεί να τα βρει τόσο σε Ελληνικά φυτώρια όσο και σε φυτώρια του εξωτερικού. Χρειάζεται να κάνει μια καλή έρευνα των τιμών, για να δει ανάλογα με τον αριθμό των φυτών που θα αγοράσει τι τον συμφέρει καλύτερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η τιμή στην Ελλάδα μπορεί να είναι διπλάσια! Πάντως μετά την πρώτη σπορά ο καλλιεργητής θα πρέπει να μπει στη διαδικασία να φτιάχνει μόνος του τα φυτά του καθώς δεν τον συμφέρει η αγορά.
Σε γενικές γραμμές, για να φυτέψει κάποιος δύο με τρία στρέμματα χαμομήλι θα χρειαστεί περίπου ένα κιλό σπόρο χαμομηλιού που κοστίζει 80-180 ευρώ το κιλό. Για να φυτέψει κάποιος 1 στρέμμα φτιάχνοντας τα δικά του σπορόφυτα, στην περίπτωση της ρίγανης απαιτείται ποσότητα 5-10 γραμμαρίων που κοστίζουν 15-20 ευρώ ενώ στην περίπτωση του βασιλικού θα χρειασθούν περίπου 50 γραμμάρια σπόρου αξίας περίπου 10 ευρώ.
Πώς θα πουλήσω την παραγωγή μου
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στη διάθεση του τελικού προϊόντος. "Όλοι έρχονται και λένε ότι θέλουν να βγάλουν αιθέριο έλαιο" αναφέρει ο κ. Πετράκης και τονίζει ότι για να γίνει αυτό απαιτείται χρόνος, τεχνογνωσία και μεγάλες επενδύσεις.
Μάλιστα σημειώνει ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαθέσει κάποιος σε καλή τιμή την παραγωγή του εφόσον δεν πληρούνται συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, σχετικά με την ποιότητα και τη μεταποίηση, τα οποία αποτελούν βασικά κριτήρια τόσο για την Ελληνική όσο και για την ξένη αγορά.
Έτσι ο παραγωγός που εγκαθιστά μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αρωματικών φυτών και αιθέριων ελαίων, γίνεται συγχρόνως και επιχειρηματίας, γιατί δεν πουλάει το πρωτογενές προϊόν του στον χονδρέμπορο σε χαμηλές τιμές, αλλά κάνει μόνος του τη μεταποίηση.
Βέβαια το κόστος είναι υψηλό για να το σηκώσει ένας παραγωγός μόνος του. Το κόστος για μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αιθέριων ελαίων ξεπερνάει τα 210.000 ευρώ περίπου.
Ο ιδιαίτερα εξειδικευμένος εξοπλισμός έχει ένα κόστος της τάξης των 130.000 ευρώ, κύριο στοιχείο του οποίου είναι το ξηραντήριο, το οποίο είναι και άμεσα απαραίτητο. Επίσης το κόστος εγκατάστασης ενός αποστακτηρίου για την παραγωγή αιθέριων ελαίων ξεκινά από 80.000 – 90.000 ευρώ περίπου.
Πάντως για την τελική τιμή σημασία έχει εάν το προϊόν είναι βιολογικό ή όχι, αφού η τιμή πώλησης ενός βιολογικά παραγώμενου αρωματικού φυτού μπορεί να είναι και τρεις φορές υψηλότερη από αυτή του συμβατικού.
Για παράδειγμα ο βασιλικός μπορεί να πουληθεί προς δύο ευρώ το κιλό, ενώ αν είναι βιολογικός τότε η τιμή ξεπερνάει τα 5 ευρώ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεση του το news.gr για να κερδίσει κάποιος 20.000 ευρώ το χρόνο θα πρέπει να φυτέψει περίπου 40-50 στρέμματα αρωματικών φυτών, ενώ το εισόδημα εξαρτάται από το είδος της καλλιέργειας και από τους σωστούς μετασυλλεκτικούς χειρισμούς, δηλαδή την ξήρανση και τον καθαρισμό.
Τα αρωματικά φυτά*
Βασιλικός
Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στη σαπωνοποιία, αρωματοποιία, κλπ. Χρησιμοποιείται επίσης ως σαλατικό (Ιταλία, Αγγλία, κλπ).
Γιασεμί
Η πλήρης παραγωγή αρχίζει από τον 3ο χρόνο. Η στρεμματική απόδοση λουλουδιών φθάνει τα 350 κιλά ή 1 κιλό κονκρέτα (προϊόν εκχύλισης με πτητικό διαλύτη). Καλλιεργείται για το αιθέριο έλαιο των ανθέων και χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία. τούτου απαιτείται προσοχή στην επιλογή της περιοχής καλλιέργειας του.
Δάφνη
Χρησιμοποιείται στην μαγειρική ως άρτυμα και στην κονσερβοποιία ψαριών και κρεάτων. Ως αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, σαπωνοποιία και σε βιομηχανίες τροφίμων.
Δενδρολίβανο
Η πλήρης απόδοση αρχίζει από το 3ο έτος. Η μέση στρεμματική απόδοση κυμαίνεται σε 1500 – 2000 κιλά (χλωρό). Η σχέση ξηρού/χλωρού είναι 35%. Η παραγωγή ξηρών φύλλων ανέρχεται σε 250 – 350κιλά /στρέμμα. Σαν αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, σαπωνοποιία, φαρμακευτική.
Θυμάρι
Η μέση στρεμματική απόδοση κυμαίνεται σε 700 - 800 κιλά χλωρό χόρτο ή 200 κιλά περίπου σε ξηρή δρόγη. Με δεύτερη κοπή (Αύγουστος) υπάρχει συμπληρωματική παραγωγή 30%. Χρησιμοποιείται η ξηρή δρόγη και το αιθέριο έλαιο στην βιομηχανία τροφίμων.
Περιέχει 'θυμόλη' με ισχυρές αντισηπτικές ιδιότητες. Επίσης στην αρωματοποιία, ποτοποιία. Αναφέρεται ως αντισηπτικό, αποσμητικό, τονωτικό, χωνευτικό, σπασμολυτικό.
Λεβάντα
Η συγκομιδή με καλό και ξηρό καιρό στο στάδιο της άνθησης εξασφαλίζει μεγαλύτερη ποσότητα αιθέριου ελαίου.
Χρησιμοποιείται αιθέριο έλαιο στην μαρωματοποιία, μσαπωνοποιία.
Μελισσόχορτο
Δίνει απόδοση 1500 – 2000 μκιλά/στρέμμα σε χλωρό και 300 – 400 μκιλά σε ξηρό χόρτο.
Το αφέψημα του θεωρείται τονωτικό, αντισπασμωδικό, ευστόμαχο, εναντίον ιλίγγων και χρόνιων καταρροών. Σαν αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, φαρμακοποιία, ποτοποιία
Μέντα
Οι αποδόσεις για αιθέριο έλαιο φθάνουν τα 1500 - 2000 κιλά χλωρό χόρτο. Για ξηρή δρόγη 250 - 300 κιλά Η ποσότητα αιθέριου ελαίου ανέρχεται σε 6 – 7 κιλά/στρέμμα
Ρίγανη
Για εξαγωγή ριγανέλαιου οι αποδόσεις σε ξηρό χόρτο είναι 350 - 380 κιλά ριγανέλαιο το στρέμμα.
Σαν αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, φαρμακοποιία και για τηνκαταπολέμηση ασθενειών φυτών και ζώων.
Τσάι του βουνού
Η μέση παραγωγή κυμαίνεται στα 100 - 150 κιλά ξηρού προϊόντος. Επιθυμητό το ανοικτό πράσινο χρώμα (καλή ποιότητα)
Χρησιμοποιείται ως αφέψημα και παρουσιάζει αντιφλεγμονώδη, αντιθρομβωτική, αντιυπερτασική, σπασμολυτική, ηρεμιστική και αντιοξειδωτική δράση.
*Στοιχεία του υπουργείου Γεωργίας
