Κάθε πράξη, παράλειψη, τρόπος συμπεριφοράς ή εκπροσώπησης, εμπορική επικοινωνία, που σχετίζεται άμεσα με την προώθηση, πώληση ή προμήθεια ενός προϊόντος σε καταναλωτές συνιστά την έννοια της εμπορικής πρακτικής.
Στις περιπτώσεις που η εμπορική πρακτική αντίκειται στις απαιτήσεις επαγγελματικής ευσυνειδησίας ή στρεβλώνει ουσιωδώς την οικονομική συμπεριφορά του μέσου καταναλωτή είναι παραπλανητική, δηλαδή:
- παρέχει εσφαλμένες πληροφορίες.
- παρέχει πληροφορίες ασαφείς που μπορεί να οδηγήσουν τον καταναλωτή σε αποφάσεις συναλλαγής που σε διαφορετική περίπτωση δεν θα ελάμβανε.
- παραλείπει ουσιώδεις πληροφορίες.
Αυτά τα κριτήρια όσον αφορά στην παραπλανητική διαφήμιση είναι αντικειμενικά, δηλαδή δεν χρειάζεται ν’ αποδειχθεί ότι ο καταναλωτής παραπλανήθηκε πραγματικά. Και μόνο η πιθανότητα εξαπάτησης είναι αρκετή και δεν χρειάζεται ν’ αποδειχθεί η οικονομική απώλεια για να υφίσταται παραπλανητική μία εμπορική πρακτική.
Επίσης, παραπλανητική είναι η εμπορική πρακτική που:
- παραλείπει ουσιώδεις πληροφορίες που χρειάζεται ο μέσος καταναλωτής.
- αποκρύπτει ουσιώδεις πληροφορίες ή τις παρέχει κατά τρόπο ασαφή, ακατάληπτο, διφορούμενο ή εκτός χρόνου.
- δεν προσδιορίζει την εμπορική επιδίωξη της εμπορικής πρακτικής είναι επιθετική, δηλαδή χρησιμοποιεί παρενόχληση, καταναγκασμό ή κατάχρηση επιρροής.
- εμπίπτει στη μαύρη λίστα των περιπτώσεων που αναφέρονται στο ν. 2251/1994.
Όσον αφορά στις επιθετικές εμπορικές πρακτικές, μία πρακτική θεωρείται επιθετική αν περιορίζει σημαντικά την ελευθερία επιλογής ή συμπεριφοράς του μέσου καταναλωτή. Στην έννοια της επιθετικής εμπορικής πρακτικής περιλαμβάνεται και η κατάχρηση επιρροής. Κατάχρηση επιρροής σημαίνει "εκμετάλλευση της θέσης ισχύος σε σχέση με τον καταναλωτή για την άσκηση πίεσης, ακόμη και χωρίς τη χρήση ή την απειλή σωματικής βίας, με τρόπο που περιορίζει σημαντικά την ικανότητα του καταναλωτή να λάβει τεκμηριωμένη απόφαση".
Όσον αφορά στη μαύρη λίστα αθέμιτων πρακτικών, αυτή περιλαμβάνει τα εξής:
- Σήματα trust και κώδικες: "Ισχυρισμός ότι πρόκειται για συμβαλλόμενο σε κώδικα συμπεριφοράς, ενώ ο εμπορευόμενος δεν είναι συμβαλλόμενος"
- Χρησιμοποίηση σήματος trust, ποιοτικού σήματος ή αντίστοιχου διακριτικού χωρίς την αντίστοιχη άδεια.
- Ισχυρισμός ότι ένας κώδικας συμπεριφοράς έχει την έγκριση δημόσιου φορέα ενώ δεν την έχει.
- Διαφήμιση-δόλωμα: Για παράδειγμα, όταν τα αποθέματα του διαφημιζόμενου προϊόντος δεν επαρκούν.
- Διαφήμιση "δόλωμα και μεταστροφή" (π.χ. άρνηση επίδειξης του διαφημιζόμενου προϊόντος στους καταναλωτές, άρνηση λήψης παραγγελιών για το προϊόν ή παράδοσή τους σε εύλογο χρόνο).
- Περιορισμένες προσφορές: Ειδική Προσφορά, μόνο σήμερα!
- Διαφορετική η γλώσσα μάρκετιγκ, από τη γλώσσα της εξυπηρέτησης μετά την πώληση.
- Διαφήμιση προϊόντων τα οποία δεν μπορούν να πωλούνται νόμιμα.
- Παραπλανητική εντύπωση των δικαιωμάτων του καταναλωτή: "Ειδικά για εσάς".
- Κεκαλυμμένες διαφημίσεις: "Μικτά μηνύματα".
- Η ασφάλεια ως επιχείρημα μάρκετιγκ: Αδικαιολόγητο παιχνίδι με το φόβο για κινδύνους ασφάλειας.
- Παγίδα: Γνωστή εταιρία, ή μήπως όχι;
- Πυραμιδωτά συστήματα: Δημιουργία, λειτουργία ή προώθηση ενός πυραμιδωτού συστήματος πωλήσεων, όπου ο καταναλωτής θεωρεί ότι έχει την ευκαιρία να έχει όφελος εάν μπουν κι άλλοι καταναλωτές στο σύστημα.
- Αθέμιτη δικτύωση.
- Ψευδείς ισχυρισμοί σχετικά με την μετακόμιση ή παύση δραστηριότητας μίας επιχείρησης π.χ Τέλος εποχής!
- Διευκόλυνση κέρδους : Ισχυρισμός ότι τα προϊόντα μπορούν να διευκολύνουν τα κέρδος σε τυχερά παιχνίδια.
- Ψευδείς ισχυρισμοί για θεραπευτικές ιδιότητες προϊόντος.
- Έπαθλα: "Συγχαρητήρια! Κερδίσατε!". Ισχυρισμός σε μία εμπορική πρακτική διεξαγωγής διαγωνισμού ή καταβολής επάθλων χωρίς τη χορήγηση των περιγραφόμενων επάθλων ή του ισοδύναμού τους
- Δημιουργία ψευδούς εντύπωσης για δωρεάν προσφορές.
- Προϊόντα που δεν έχουν παραγγελθεί, ήτοι προσθήκη στο υλικό μάρκετιγκ τιμολογίου ή παρόμοιου εγγράφου με το οποίο ζητείται πληρωμή και το οποίο παρέχει στον καταναλωτή την εντύπωση ότι έχει ήδη παραγγείλει το προϊόν, ενώ αυτό δεν ισχύει.
- Επαγγελματίας εμπορευόμενος υποδυόμενος τον καταναλωτή.
- Εξυπηρέτηση μετά την πώληση: Εγγυήσεις σε όλη την Ευρώπη, δηλαδή δημιουργία εντύπωσης ότι οι υπηρεσίες μετά την πώληση του προϊόντος διατίθεται σε κράτος μέλος άλλο από αυτό στο οποίο πωλείται το προϊόν.
- Πίεση κατά την πώληση: Ναι, μπορείτε να αποχωρήσετε όταν συμπληρωθούν τα έντυπα. Δηλαδή δημιουργία εντύπωσης ότι ο καταναλωτής δεν μπορεί να εγκαταλείψει το χώρο μέχρι να συναφθεί η σύμβαση.
- Επιθετική πώληση πόρτα-πόρτα: Ναι θα αποχωρήσω μόλις συμπληρωθούν τα έντυπα.
- Συνεχής και ανεπιθύμητη άγρα πελατών.
- Όταν ο καταναλωτής αποθαρρύνεται από την άσκηση των συμβατικών του δικαιωμάτων.
- Άμεσες προσκλήσεις προς τα παιδιά, όπως, για παράδειγμα: "Αγοράστε το βιβλίο!".
- Παροχή μη παραγγελθέντων προϊόντων.
- Συναισθηματική πίεση στον καταναλωτή.
- Σε ό,τι αφορά έπαθλα: Δημιουργία ψευδούς εντύπωσης ότι ο καταναλωτής έχει ήδη κερδίσει ή πρόκειται να κερδίσει ενώ στην πραγματικότητα δεν υφίσταται κανένα έπαθλο ή βραβείο.
Η οδηγία 2005/29/ΕΚ για τις Αθέμιτες Εμπορικές Πρακτικές των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές στην εσωτερική αγορά καθιερώνει κοινούς κανόνες στα Κράτη - Μέλη ώστε όλοι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές να έχουν την ίδια προστασία από επιθετικές και παραπλανητικές πρακτικές οπουδήποτε και αν συναλλάσσονται, στον τόπο τους ή σε άλλη χώρα της Ε.Ε., ή στις αγορές τους μέσω διαδικτύου.
Η οδηγία 2005/29 ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη με τα άρθρα 9α έως 9θ του νόμου 2251/1994.
Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που επηρεάζουν ή μπορεί να επηρεάσουν τα οικονομικά συμφέροντά του μέσου καταναλωτή, απαγορεύονται.
Οι καταναλωτές μπορούν να ζητήσουν την συνδρομή της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή στη Δ/νση Προστασίας Καταναλωτή, η οποία είναι αρμόδια για την συμμόρφωση των εμπόρων στις διατάξεις του ν. 2251/1994 για την "προστασία των καταναλωτών".
Αν μία εμπορική πρακτική είναι θεμιτή ή αθέμιτη αξιολογείται σύμφωνα με το σημείο αναφοράς. Πότε όμως μιλάμε για σημείο αναφοράς; Στην περίπτωση που μία εμπορική πρακτική απευθύνεται σε μία συγκεκριμένη ομάδα καταναλωτών, τότε ένα μέσο μέλος αυτής της ομάδας συνιστά το σημείο αναφοράς.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αναφέρεται στο «μέσο καταναλωτή» στη νομολογία του. Ο μέσος καταναλωτής έχει "τη συνήθη πληροφόρηση και είναι ευλόγως προσεκτικός και ενημερωμένος".
[email protected]
