Σχετικά πρόσφατα άλλαξαν ορισμένα στοιχεία του νόμου που αφορούν στις ιδιόγραφες διαθήκες.
Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό να επισημάνουμε τα ακόλουθα:
Σύμφωνα με το νέο νόμο 4182/2013 άρθρο 77 "Κώδικας Κοινωφελών περιουσιών, σχολαζουσών κληρονομιών και άλλες διατάξεις":
"1α. Εξωτικός εγκαθίσταται ως κληρονόμος κληρονομιάς που δεν έχει εξ αδιαθέτου κληρονόμους μόνο με δημόσια διαθήκη.
β. Αν με ιδιόγραφη διαθήκη που δεν είναι εν ζωή κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου έχει εγκατασταθεί εξωτικός ως κληρονόμος κληρονομιάς που δεν έχει εξ αδιαθέτου κληρονόμους, το δικαστήριο διατάσσει γραφολογική πραγματογνωμοσύνη προκειμένου να αποδειχθεί η γνησιότητα της γραφής και της υπογραφής του διαθέτη.
Στην περίπτωση αυτή καλείται υποχρεωτικά στη δίκη, τριάντα (30) τουλάχιστον μέρες πριν τη συνεδρίαση, το Ελληνικό Δημόσιο".
Αυτή η διάταξη ανατρέπει την πεποίθηση των κοινωνών του δικαίου ότι μπορούν ελεύθερα να επιλέξουν μεταξύ των διαφόρων τύπων διαθηκών και ότι όλες οι διαθήκες είναι ισοδύναμες μεταξύ τους. Επίσης, η διάταξη αυτή αντίκειται στην αρχή ελευθερίας του διατιθέναι που συνιστά έκφανση της ιδιωτικής αυτονομίας και της ιδιοκτησίας, καθώς και της συνταγματικής προστασίας τους.
Η διατύπωση της νέας διατάξεως δεν είναι ορθή, καθώς δεν υπάρχει κληρονομιά που να μην έχει εξ αδιαθέτου κληρονόμους. Ο κληρονομούμενος είναι αυτός που έχει ή δεν έχει εξ αδιαθέτου κληρονόμους. Το υποκείμενο της κληρονομικής διαδοχής είναι ο κληρονομούμενος και το αντικείμενο είναι η κληρονομιά.
Επίσης, όσον αφορά τη λέξη εξωτικός, στη θεωρία και την πράξη χρησιμοποιείται η λέξη εξωτικός όταν δυνάμει διαθήκης εγκαθίσταται σε μία κληρονομία τρίτο πρόσωπο, πέραν των νόμιμων μεριδούχων και κρίνεται εάν η εγκατάσταση του μη μεριδούχου – θίγει ή μη τη νόμιμη μοίρα επί της κληρονομίας.
Εξάλλου, δεν υπάρχει κληρονομούμενος που να μην έχει εξ αδιαθέτου κληρονόμους, καθώς ο Αστικός Κώδικας ορίζει ότι εφόσον κάποιος δεν έχει συγγενείς να τον κληρονομήσουν εξ αδιαθέτου ή έχει, αλλά αποποιούνται την κληρονομία, τότε καλείται το Δημόσιο στην 6η τάξη ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος, το οποίο σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί ν’ αποποιηθεί την κληρονομία. Εξ αδιαθέτου κληρονόμοι είναι οι κληρονόμοι που εγκαθίστανται σε μία κληρονομία χωρίς ο κληρονομούμενος να έχει συντάξει διαθήκη.
Με τη διάταξη αυτή του νόμου ικανοί προς δικαιοπραξία και υγιείς άνθρωποι στερούνται του δικαιώματος να συντάξουν μία έγκαιρη ιδιόγραφη διαθήκη μυστική (ή ιδιόγραφη που θα κατατεθεί σε συμβολαιογράφο) αν δεν έχει συγγενείς μέχρι τον 4ο βαθμό και σύζυγο, οι οποίοι θα καλούνται ως εξ αδιαθέτου κληρονόμοι.
Η διάταξη 77 του Ν. 4182/2013 καθιερώνεται προκειμένου ν' αποφευχθούν περιπτώσεις πλαστογραφιών, αλλά τελικά καταλήγουμε να καταδικάζονται οι διαθέτες να μην μπορούν να συντάξουν ιδιόγραφη διαθήκη ή αν έχει συνταχθεί μία τέτοια διαθήκη να είναι άκυρη. Δηλαδή όποιος μνημονεύεται ως κληρονόμος κάποιου που δεν έχει συγγενείς εξ αίματος μέχρι τον 4ο βαθμό, αντιμετωπίζεται ως πλαστογράφος και αυτό ισχύει όχι μόνο για τις διαθήκες που θα συνταχθούν στο μέλλον, αλλά και για αυτές τις διαθήκες που έχουν ήδη συναχθεί υπό την προϋπόθεση ότι ο διαθέτης είναι εν ζωή κατά την έναρξη ισχύος του νόμου που αναφέρουμε στο παρόν άρθρο.
Όλα τα παραπάνω τα αναφέρουμε διότι θέλουμε να επισημάνουμε τα εξής:
Όσοι βρίσκονται εν ζωή και έχουν συντάξει ιδιόγραφες διαθήκες θα πρέπει να ενημερωθούν από τους δικηγόρους τους και τους συμβολαιογράφους προκειμένου να συντάξουν δημόσιες διαθήκες ώστε να εξασφαλίσουν την εγκυρότητα της διαθήκης τους. Πρέπει ν’ απαλειφθούν εντελώς οι περιπτώσεις εκείνων που νομίζουν ότι έχουν εκφράσει έγκυρα την τελευταία βούλησή τους με κάποια ιδιόγραφη διαθήκη, η οποία σύμφωνα με την προαναφερθείσα διάταξη, θα είναι λόγω ελλείψεως τύπου άκυρη.
Η διάταξη αυτή προσπαθεί να απαλείψει ένα βασικό στοιχείο του νομικού πολιτισμού μας ότι δηλαδή ο κάθε άνθρωπος δικαιούται να συντάσσει έγκυρη ιδιόγραφη διαθήκη ανεξάρτητα από το εάν έχει συγγενείς ή όχι και το θέμα αυτό είναι πολύ σοβαρό και όλοι οφείλουμε να είμαστε ενήμεροι προκειμένου ν’ αποφευχθούν οι περιπτώσεις των άκυρων διαθηκών.
