Η Ευρωπαϊκή Ένωση αλληλέγγυα στα κράτη που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα
Τα τελευταία χρόνια, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν διαθέσει 700 δισ. ευρώ για κονδύλια που προορίζονται ειδικά για βοήθεια σε χώρες που διέρχονται κρίση. Μέχρι στιγμής έχουν διατεθεί 356 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Κύπρο.
Στο πλαίσιο του «Σχεδίου στρατηγικής για μια βαθιά και ουσιαστική Οικονομική και Νομισματική Ένωση», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε διάφορες ιδέες που θα συμβάλουν στην ενίσχυση της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωζώνης, όπως ομόλογα με κοινή εξασφάλιση, ένα κοινό ταμείο απόσβεσης χρέους, και έναν περιορισμένο κοινό προϋπολογισμό.
Τα προγράμματα οικονομικής προσαρμογής δεν επιβάλλονται στα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Οι χώρες που έχουν ανάγκη ζητούν βοήθεια και συνεργάζονται με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ (τη λεγόμενη «Τρόικα») για να εντοπίσουν τα οικονομικά προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν. Οι κυβερνήσεις προτείνουν μεταρρυθμίσεις για την επίλυση των προβλημάτων τους και η τρόικα αξιολογεί κατά πόσον αυτές είναι αποτελεσματικές. Μόλις επιτευχθεί συμφωνία, οι κυβερνήσεις, με την έγκριση των εθνικών τους κοινοβουλίων όταν είναι αναγκαίο, αναλαμβάνουν τη δέσμευση να εφαρμόσουν τις μεταρρυθμίσεις και λαμβάνουν την ανάλογη χρηματοδοτική βοήθεια.
Αληθεύει ότι οι φορολογούμενοι σε μερικές χώρες πληρώνουν για να διορθώσουν τα προβλήματα που δημιούργησαν άλλοι;
Η χρηματοδοτική βοήθεια προς τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν δυσκολίες δεν παρέχεται δωρεάν, αλλά με τη μορφή δανείου που πρέπει να αποπληρωθεί πλήρως και με τόκο. Οι φορολογούμενοι σε άλλα κράτη μέλη επιδεικνύουν αλληλεγγύη, αλλά δεν πληρώνουν για τα λάθη που δημιούργησαν οι κυβερνήσεις άλλων χωρών. Επιπλέον, όλοι έχουμε συνειδητοποιήσει ότι τα δάνεια συνοδεύονται από αυστηρούς όρους και προϋποθέτουν την υλοποίηση αποτελεσματικών προγραμμάτων πολιτικής. Τα προγράμματα αυτά έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι οι χώρες που λαμβάνουν βοήθεια προβαίνουν στις κατάλληλες ενέργειες για να διορθώσουν τα οικονομικά τους και να βελτιώσουν την κατάσταση των οικονομιών τους, δηλαδή, πρόκειται για αλληλεγγύη με αντάλλαγμα τη σταθερότητα.
Ένα κράτος μέλος που ζητεί χρηματοδοτική βοήθεια λαμβάνει δάνεια, όχι επιχορηγήσεις, τα οποία πρέπει να αποπληρώσει εντόκως. Το επιτόκιο ορίζεται έτσι ώστε να παρέχει ουσιαστική «ανακούφιση», αλλά και κίνητρο για επιστροφή στη χρηματοδότηση από τις αγορές το ταχύτερο δυνατόν.
Επίσης, πριν από τη λήψη δανείου, κάθε κράτος μέλος που ζητεί βοήθεια πρέπει να συμφωνήσει ότι θα πραγματοποιήσει αποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις που θα αποκαταστήσουν την οικονομική του ευρωστία και θα βελτιώσουν την κατάσταση της οικονομίας του.
Παράλληλα, οι πιστωτές παρακολουθούν στενά τη δέσμευση για εφαρμογή των εν λόγω μεταρρυθμίσεων. Τα δάνεια εκταμιεύονται σε δόσεις, πράγμα που σημαίνει ότι η χρηματοδοτική βοήθεια μπορεί να ανασταλεί ή να τερματιστεί εάν η δικαιούχος χώρα δεν ανταποκρίνεται στις δεσμεύσεις της.
Η χρηματοπιστωτική κρίση υπογράμμισε την ανάγκη βελτίωσης της ρύθμισης και εποπτείας του τραπεζικού τομέα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, από το 2010, η Επιτροπή έχει προτείνει σχεδόν 30 σύνολα κανόνων που διασφαλίζουν την αποτελεσματική ρύθμιση και εποπτεία όλων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, προϊόντων και αγορών.
Εξάλλου, η κρίση έφερε μια επιπλέον διάσταση, καθώς έφερε στο φως το ενδεχόμενο δημιουργίας φαύλου κύκλου μεταξύ τραπεζών και δημόσιου χρέους. Για τον λόγο αυτό λάβαμε αποφασιστικά μέτρα για τη δημιουργία μιας πραγματικής «τραπεζικής ένωσης».
Τέλος, θεσπίστηκε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας που χορηγεί χρηματοδοτική βοήθεια έκτακτης ανάγκης σε κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας σκοπό έχει να παρέχει στήριξη σταθερότητας με διάφορα μέσα χρηματοδοτικής βοήθειας στα κράτη μέλη της Ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν ή απειλούνται από σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης. Σε αντάλλαγμα, τα εν λόγω κράτη μέλη συμφωνούν να προβούν στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για την προώθηση μιας διατηρήσιμης οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Ο ΕΜΣ μπορεί να αντλήσει κεφάλαια από την αγορά. Τα μέσα που διαθέτει περιλαμβάνουν:
• χορήγηση δανείων σε χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες
• αγορά ομολόγων ενός κράτους μέλους του ΕΜΣ στην πρωτογενή και δευτερογενή αγορά χρεωστικών τίτλων
• παροχή προληπτικής χρηματοδοτικής βοήθειας με τη μορφή πιστώσεων
χρηματοδότηση πράξεων ανακεφαλαιοποίησης χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων μέσω της χορήγησης δανείων σε κυβερνήσεις
Η παροχή χρηματοδοτικής βοήθειας σε κράτη μέλη υπόκειται πάντα σε κατάλληλους όρους. Ο ΕΜΣ θα χρησιμοποιεί κατάλληλη στρατηγική χρηματοδότησης ώστε να εξασφαλίζει την πρόσβαση σε πηγές ευρείας χρηματοδότησης και να είναι σε θέση να παρέχει πακέτα χρηματοδοτικής βοήθειας στα κράτη μέλη υπό οιουσδήποτε όρους της αγοράς.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποδείξει αδιαμφισβήτητα την πλήρη στήριξή της στο ευρώ. Έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικά βήματα για την ενίσχυση των δομών που στηρίζουν το νόμισμα, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι θα αποφέρει οφέλη για όλα τα μέλη της Ευρωζώνης, όπως χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ισορροπημένη και διατηρήσιμη ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας. Οι προσπάθειες αυτές δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί, αλλά θα συνεχιστούν κατά τα επόμενα έτη. Η Επιτροπή έχει αναπτύξει με απόλυτη σαφήνεια τις απόψεις της για την πιο ενδεδειγμένη μελλοντική πορεία στο «Σχέδιο στρατηγικής για μια βαθιά και ουσιαστική Οικονομική και Νομισματική Ένωση».
Χρύσα Τσιώτση, Νομικός
[email protected]
