Η στατιστική αποτελεί ισχυρό «εργαλείο», όποιος κατέχει τη δύναμή του μπορεί να το χρησιμοποιήσει για να αλλάξει την εικόνα της οικονομικής πραγματικότητας. Από 1ης Σεπτεμβρίου θα μπει σε εφαρμογή το νέο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εθνικών και Περιφερειακών Λογαριασμών της ΕΕ (ESVG). Αυτή η ευρωπαϊκή οδηγία κομίζει ορισμένες καινοτομίες στον υπολογισμό του ΑΕΠ, που θα συμβάλουν στην αύξηση του ονομαστικού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και κατά συνέπεια στη μείωση της τρύπας χρέους στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου.
Σύμφωνα με τη Deutsche Welle, προσπάθειες δραστικής παραποίησης των στατιστικών στοιχείων στην ευρωζώνη έχουν παρουσιαστεί στο παρελθόν. Η Ελλάδα το 2006, πριν δηλαδή το ξέσπασμα της κρίσης χρέους, προσπάθησε να αυξήσει κατά 25% το ΑΕΠ, με το να υπολογίσει και την παραοικονομία. Η ΕΕ το απέρριψε και τελικά η αναθεώρηση του ΑΕΠ δεν ξεπέρασε το 9,6%. Μόνο και μόνο αυτό το περιστατικό αρκεί για να αντιληφθεί κανείς πόσο καίριας σημασίας είναι η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των στατιστικών στοιχείων.
Τι περιλαμβάνει η νέα οδηγία; Στο εξής τρεις ακόμη τομείς θα υπολογίζονται στο ΑΕΠ. Ο πρώτος είναι η πορνεία. Για πρώτη φορά θα καταγράφεται στις χώρες της ΕΕ ως κλάδος της οικονομίας με θετική επίδραση στο ΑΕΠ. Μέχρι σήμερα καταγράφονταν μόνο σε μερικές, μεταξύ αυτών και στη Γερμανία, δεδομένου ότι η πορνεία είναι νόμιμη. Η Γερμανική Στατιστική Υπηρεσία έχει υπολογίσει σε εσωτερικό έγγραφο ότι το 2013 ο τζίρος των 400.000 περίπου ιεροδούλων (μεταξύ αυτών το 5% είναι άνδρες), ανέρχεται στα 14,6 δισ. ευρώ. Αν αφαιρέσουμε ορισμένες συνδεδεμένες με το επάγγελμα υπηρεσίες, από το ενοίκιο για τους οίκους ανοχής μέχρι τα ρούχα και τα προφυλακτικά, η «καθαρή» προστιθέμενη αξία αγγίζει τα 7,3 δισ. ευρώ.
Για πρώτη φορά, σύμφωνα πάντα με τη νέα οδηγία, θα ληφθούν υπόψη και παράνομες δραστηριότητες όπως λαθρεμπόριο ναρκωτικών και τσιγάρων ως οικονομική απόδοση. Σε αυτόν τον τομέα τα στατιστικά στοιχεία βρίσκονται στον αέρα ή καλύτερα στα…σκουπίδια. Ο Γερμανικός Σύνδεσμος Καπνοπωλών μαζεύει χιλιάδες πακέτα τσιγάρων από τα σκουπίδια και ελέγχει την ετικέτα φόρου. Από αυτούς τους ελέγχους υπολογίζεται ότι τα αφορολόγητα τσιγάρα φτάνουν τα 3 δισεκατομμύρια, η φορολογική ζημία δε ανέρχεται στα 4 δισ. ευρώ.
Για να υπολογιστεί ο τζίρος από τα ναρκωτικά οι στατιστικολόγοι καταφεύγουν σε επιδημιολογικές καταγραφές των εξαρτήσεων. Το γερμανικό υπουργείο Υγείας σε έρευνα με βάση 9.000 πολίτες μπορεί να υπολογίσει πολύ χονδρικά τις ποσότητες ναρκωτικών που διακινούνται στη μαύρη αγορά και ο τζίρος φαίνεται να ανέρχεται σε ποσό δισ. ευρώ. Αλλά η μεγαλύτερη αλλαγή στα στατιστικά στοιχεία θα προέλθει από τη συμπερίληψη κονδυλίων για επενδύσεις σε τμήματα έρευνας και ανάπτυξης των επιχειρήσεων, που μέχρι τώρα υπολογίζονταν στη διαδικασία παραγωγής.
Κατά μέσο όρο στην ΕΕ με τη νέα μέθοδο θα ανέβει το ΑΕΠ κατά 2,4%, υπολογίζει η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία. Η ευνοϊκή παράπλευρη συνέπεια θα είναι ότι το ύψος του ΑΕΠ θα «πιέσει» προς τα κάτω το ποσοστό χρέους, που σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία στην ευρωζώνη έχει αγγίξει το 94%. Η γαλλική τράπεζα Societe Generale υπολόγισε ότι με την αλλαγή υπολογισμού θα μειωθεί το χρέος κατά 2,3%. Η αύξηση του ΑΕΠ θα έχει αρνητική παράπλευρη συνέπεια σε εκείνες τις χώρες των οποίων η εθνική συμμετοχή στον κοινοτικό προϋπολογισμό γίνεται στη βάσει του αναθεωρημένου προς τα πάνω ΑΕΠ. Βάσει αυτού λοιπόν θα πρέπει να αυξήσουν και την οικονομική συμβολή τους. Μια τέτοια χώρα είναι, για παράδειγμα, η Σουηδία, που από 3,2 δισ. ευρώ θα πρέπει να δώσει διψήφιο αριθμό δισεκατομμυρίων. Οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου θα πρέπει να πληρώσουν λιγότερα.
