Ο άνθρωπος που έταξε φύκια για μεταξωτές κορδέλες και «εξαφανίστηκε» με 3 εκατομμύρια δολάρια
Ας υποθέσουμε ότι είστε κάτοικοι μια μικρής, φτωχής, άχρωμης επαρχιακής πόλης του 1910 που παλεύει να ορθοποδήσει οικονομικά και να εκμεταλλευτεί μια μεγάλη ευκαιρία ανάπτυξης χωρίς όμως να έχει τις υποδομές. Τότε εμφανίζεται ένας σοβαρός επιχειρηματίας και υπόσχεται να φτιάξει έναν ουρανοξύστη, που θα είναι το καμάρι της περιοχής και θα βοηθήσει σημαντικά στην ευημερία της πόλης. Τι κάνετε; Οι περισσότεροι, εύλογα, θα τον εμπιστευόσασταν και θα επενδύατε στο σχέδιό του...
Γράφει η Ελένη Λογοθέτη
Αυτό έκαναν και οι κάτοικοι της πόλης Γουιτσίτα Φαλς, του Τέξας. Μέχρι το 1912, το χωριό τους – τότε- δεν υπήρχε σχεδόν στον χάρτη των ΗΠΑ. Ξαφνικά, στην κοντινή πόλη του Burkburnett ανακαλύφθηκε ένα μεγάλο κοίτασμα πετρελαίου. Μεγάλες εταιρίες και χιλιάδες εργάτες από όλη την πολιτεία άρχισαν να συρρέουν στην κομητεία της Γουιτσίτα για να βρουν δουλειά και οι πόλεις γύρω από την γεώτρηση πετρελαίου γέμισαν ασφυκτικά. Καθώς όμως δεν υπήρχαν οι υποδομές για να στεγάσουν όλον αυτό τον κόσμο, οι εταιρίες (πετρελαϊκές, κατασκευαστικές, εργολάβοι, μεταφορείς κτλ) έστηναν τα γραφεία τους κάτω από αυτοσχέδιες τέντες, οι συμφωνίες και οι συναλλαγές γινόταν στις γωνίες των δρόμων ενώ οι εργάτες κοιμόντουσαν σε αυτοσχέδια καταλύματα.
Παρά τις δύσκολες συνθήκες, το πετρέλαιο και η ξαφνική δραστηριότητα έφεραν χρήμα στις πόλεις και πολλοί κάτοικοι πλούτισαν μέσα σε μία νύχτα, τρόπος του λέγειν.
Ο... «Μαυρογιαλούρος» επιχειρηματίας με το μεγαλεπήβολο σχέδιο
Τότε, στην Γουιτσίτα Φαλς εμφανίστηκε ένας άνθρωπος που υποσχέθηκε να λύσει το πρόβλημα της στέγασης και παράλληλα να δώσει αίγλη στην εργατούπολη με κάτι επιβλητικό και μοντέρνο. Ο ιδιοκτήτης μιας εταιρείας κατασκευής πετρελαιοπηγών που είχε φτάσει στην περιοχή από την Φιλαδέλφεια, ο J.D. McMahon, θα έχτιζε στην πόλη έναν ουρανοξύστη, από αυτούς που οι κάτοικοι της Γουιτσίτα Φαλς είχαν δει μόνο στις εφημερίδες!
Το 1918, o McMahon παρουσίασε το μεγαλεπήβολο σχέδιο του και υπέδειξε και το σημείο που θα έχτιζε τον ουρανοξύστη του: σε κεντρικό σημείο της πόλης, δίπλα στην αποθήκη των σιδηροδρόμων, ενα κτίριο που έχτισε το 1909 ο Augustus Newby, ο διευθυντής της Εταιρίας σιδηροδρόμων της Γουιτσίτα Φαλς και της Οκλαχόμα.
Η ιδέα για ένα ψιλό και επιβλητικό κτίριο που θα έδινε λύση στη στέγαση των δεκάδων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνταν στην πόλη και τα περίχωρα της, ενθουσίασε τους επιχειρηματίες (θα άνοιγαν γραφεία στον ουρανοξύστη) και τους κατοίκους (η πόλη τους θα γινόταν Μανχάταν!).
Με τα σχέδια ανά χείρας, ο McMahon βρήκε γρήγορα επενδυτές για το «πολυώροφο κτίριο πολυτελών γραφείων, ακριβώς απέναντι από το ακμάζον St. James Hotel» και συγκέντρωσε 200.000 δολάρια – ποσό τεράστιο για την εποχή, σχεδόν 3.000.000 δολάρια σε σημερινή αξία. Μάλιστα, για να μην «ξεφύγει» σε χρόνο και χρήμα, ο McMahon υποσχέθηκε στους αγοραστές ότι θα χρησιμοποιήσει τη δική του κατασκευαστική εταιρεία – πράγμα που έκανε, αλλά για τους δικούς του λόγους.
Το κτίριο Newby-McMahon άρχισε να κτίζεται το 1919 και ολοκληρώθηκε... το 1919. Μέσα σε έναν χρόνο ο περίφημος ουρανοξύστης ήταν έτοιμος. Πώς; Μα δεν ήταν ουρανοξύστης. Ήταν ένα στενό, τετραώροφο κτίριο ύψους 12 μέτρων και με εμβαδόν κάθε ορόφου 40 τετραγωνικά, που σχεδόν το 25% του χώρου το «έτρωγε» η εσωτερική σκάλα. Οι επενδυτές βρέθηκαν να είναι ιδιοκτήτες ενός κτιρίου που σε κανονικές διαστάσεις ουρανοξύστη θα ήταν το κουβούκλιο του ασανσέρ!
Εξαγριωμένοι έψαξαν τον McMahon , ο οποίος φυσικά φρόντισε να εξαφανιστεί λίγο πριν ολοκληρωθεί το κτίριο. Οι εξαπατημένοι επενδυτές κινήθηκαν νομικά αλλά δεν υπήρχε «υπόθεση» εναντίον του απατεώνα. Πάνω στην φρενίτιδα και τον ενθουσιασμό τους δεν διάβασαν στα «ψιλά γράμματα» των συμβολαίων τις διαστάσεις του «ουρανοξύστη». Ο McMahon δεν ήταν παράνομος, είχε χτίσει ακριβώς σύμφωνα με τα σχέδια, αυτό που είχαν υπογράψει.
Από «ντροπή» της πόλης, παγκόσμιο αξιοθέατο ο «μικρότερος ουρανοξύστης του κόσμου»
Μην έχοντας άλλη επιλογή – και με την τεράστια έλλειψη σε χώρους γραφείων - οι πετρελαϊκές εταιρείες «στρίμωξαν τα γραφεία στους μικρούς και ελάχιστους χώρους του κτιρίου. Το ισόγειο είχε έξι γραφεία - ένα για την κάθε εταιρεία που κατείχαν το κτίριο ως αρχικοί μισθωτές του ενώ καθ 'όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, το κτίριο φιλοξένησε μόνο δύο επιχειρήσεις.
Στα τέλη του 20, ήρθε η Μεγάλη Ύφεση και το μικρό κτίριο άδειασε και ξεχάστηκε ενώ μία μεγάλη φωτιά το 1931 το κατέστρεψε.
Ο «μικρότερος ουρανοξύστης του κόσμου» ήταν πια ένα θλιβερό απομεινάρι μιας ένδοξη εποχής της Γουιτσίτα Φαλς, αλλά και μία συνεχής υπενθύμιση της «μεγαλύτερης κομπίνας» που γνώρισε μέχρι εκείνη την εποχή η πόλη.
Μετά την ύφεση, το κτίριο Newby-McMahon άλλαξε πολλές φορές χέρια και στέγασε διάφορα καταστήματα και υπηρεσίες ενώ έφτασε αρκετές φορές κοντά στην κατεδάφιση.
Είχε γίνει όμως ήδη ορόσημο για την πόλη και οι κάτοικοι άρχισαν να το προστατεύουν. Τελικά, αυτό που κάποτε ήταν η «ντροπή» της πόλης άρχισε να γίνεται το καμάρι της και τοπικό αξιοθέατο για τους τουρίστες. Καθώς όμως το κτίριο συνέχισε να «ρημάζει» από την αδιαφορία και την εγκατάλειψη το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να το εντάξει στην λίστα Πολιτιστικής Κληρονομιάς της κομητείας της Γουιτσίτα, με την ελπίδα να αναστηλωθεί και να σωθεί – όπως και έγινε.
Σήμερα, στους τουριστικούς οδηγούς της Γουιτσίτα Φαλς, στην γωνία των οδών Seventh και La Salle, φιγουράρει ο «μικρότερος ουρανοξύστης τους κόσμου» - χαρακτηρισμός που έδωσε στο κτίριο Newby-McMahon το 1920, η δημοφιλής εκπομπή Ripley's Believe It or Not!
Το κτίριο συμβολίζει μια χαμένη εποχή και στέκεται, χαμηλό αλλά υπερήφανο, ως μνημείο της απληστίας, της ιδιοφυΐας, της πονηριάς αλλά της ευπιστίας των ανθρώπων που έζησαν τις «χρυσές ημέρες»του πετρελαίου στο Βόρειο Τέξας.
