Πριν από 80 χρόνια, ένας πολυμήχανος ιδιοκτήτης αλυσίδας παντοπωλείων είχε μία έξυπνη ιδέα...
Αν και σήμερα κανείς δεν μπορεί να διανοηθεί ένα σουπερ μάρκετ χωρίς καρότσια, πριν από σχεδόν 80 χρόνια κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ένα «βοηθητικό όχημα» για τα ψώνια του. Η πατέντα (και πιθανότατα και η ιδέα) ανήκει στον Σίλβαν Γκόλντμαν, ιδιοκτήτη αλυσίδας σούπερ μάρκετ στην Οκλαχόμα, στον οποίο δόθηκε η πρώτη ευρεσιτεχνία το 1940.
Ο Γκόλντμαν ήταν Εβραίος και δεν είχε σπουδάσει τίποτα. Στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε στη Γαλλία και όταν γύρισε πίσω στην Οκλαχόμα, άνοιξε με τον αδερφό του ένα μικρό παντοπωλείο – μανάβικο. Στη συνέχεια έκλεισαν το μαγαζί λόγω… αναδουλειάς και πήγαν στη Νέα Υόρκη. Εκεί ο Γκόλντμαν είδε για πρώτη φορά «σούπερ μάρκετ» και αποφάσισε να ανοίξει ένα ίδιο στην πατρίδα του, σίγουρος για την επιτυχία που θα είχε. Το 1934 ένωσε και τα 5 παντοπωλεία που είχε στο μεταξύ αποκτήσει σε μία εταιρία, τη Humpty-Dumpty. Τα παντοπωλεία φυσικά έγιναν αλυσίδα σουπερμάρκετ και ο Γκόλντμαν ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας.
Γράφει η Ελένη Λογοθέτη
Ο δαιμόνιος Γκόλντμαν σκεφτόταν πώς οι πελάτες του θα μπορούσαν να κουβαλούν περισσότερα είδη παντοπωλείου, άρα θα ψώνιζαν και περισσότερο. Ένα βράδυ, το 1936, στο γραφείο του, βρήκε μια ξύλινη, σπαστή, αναδιπλούμενη καρέκλα. Έβαλε ένα καλάθι στο κάθισμα και ροδάκια στα πόδια και η ιδέα του βοηθητικού οχήματος άρχισε να παίρνει μορφή.
Με τη βοήθεια του μηχανικού του, Φρεντ Γιανγκ, άρχισε να πειραματίζεται ώσπου έφτιαξε το πρώτο του καλάθι αγορών: ήταν ένα μεταλλικό πλαίσιο που συγκρατούσε δύο συρμάτινα καλάθια και είχε ροδάκια – κάτι σαν τα σημερινά καροτσάκια της λαϊκής. Επειδή ήταν εμπνευσμένο από την αναδιπλούμενη καρέκλα, ο Γκόλντμαν ονόμασε την εφεύρεσή του «αναδιπλούμενα καλάθια μεταφορών».
Έβαλε τα καροτσάκια στα μαγαζιά του αλλά οι πελάτες του δεν φάνηκαν να ενθουσιάζονται με την ιδέα: οι κύριοι δεν το χρησιμοποιούσαν για να μη δείξουν αδύναμοι και οι κυρίες προτιμούσαν τις κομψές τσάντες τους για τα ψώνια - αυτό το πράγμα έμοιαζε με καροτσάκι μωρού και ήταν μπανάλ.
Ο Γκόλντμαν προσέλαβε τότε μοντέλα – άνδρες και γυναίκες – να γυρίζουν με τα καροτσάκια μέσα στα καταστήματα και να ψωνίζουν, λέγοντας παράλληλα τι εύκολο και βολικό που είναι και παροτρύνοντας τους πελάτες να το δοκιμάσουν. Το κόλπο φυσικά έπιασε και όλοι μιλούσαν για τα «αναδιπλούμενα καλάθια μεταφορών» στα σούπερ μάρκετ Humpty Dumpty.
Το Σεπτέμβριο του 1937 ο Γκόλντμαν αποφάσισε να παρουσιάσει το καινοτόμο προϊόν του στο συνέδριο του κλάδου «Super Market Convention». Φυσικά, όπως σε κάθε προχωρημένη ιδέα, υπήρχαν αντιδράσεις και αποδοκιμασίες – ειδικά οι ενώσεις καταναλωτών και οι σχετικοί φορείς έκριναν ότι το καροτσάκι έκρυβε κινδύνους για την ασφάλεια των παιδιών. Ο Γκόλντμαν πλήρωσε για μία διαφήμιση που εξηγούσε την ιδέα του και το πόσο ασφαλής ήταν για όλους και για άλλη μία φορά τους έπεισε.
Το 1940 πατεντάρισε το προϊόν του με τίτλο "Πτυσσόμενο καρότσι για καταστήματα αυτοεξυπηρέτησης (self service)" (αριθμός ευρεσιτεχνίας 2,196,914) και διαφήμιζε την εφεύρεση του ως μέρος του "No Basket Carrying Plan" – ο Γκόλντμαν είχε γίνει πρωτοπόρος και πλέον τα καροτσάκια ήταν μέρος της ιδέας εξυπηρέτησης λιανικής πώλησης.
Τα πτυσσόμενα καροτσάκια αγορών έγιναν εξαιρετικά δημοφιλή – ειδικά σε αστικές περιοχές όπως η πόλη της Νέας Υόρκης, όπου για να κουβαλήσεις τα ψώνια από το μαγαζί στο σπίτι απαιτούσε αρκετό περπάτημα ή χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς .
Ένας άλλος μηχανικός, ο Άρθουρ Κόστεντ, ανέπτυξε μια μέθοδο μαζικής παραγωγής των καροτσιών και ο Γκόλντμαν έγινε εκατομμυριούχος.
Η μάχη της ευρεσιτεχνίας
Η εξέλιξη του στο σημερινό καροτσάκι οφείλεται στον μηχανικό Όρλα Γουότσον, ο οποίος – το 1946 - επινόησε ένα σύστημα για τηλεσκοπικό ("Φωλιασμένο") καροτσάκι αγορών, το οποίο έμπαινε το ένα μέσα στο άλλο και δεν απαιτούσε τη συναρμολόγηση ή την αποσυναρμολόγηση των εξαρτημάτων του πριν και μετά τη χρήση όπως το καρότσι του Γκόλντμαν.
Ο Γουότσον κατέθεσε αίτηση για ευρεσιτεχνία του «Telescope Cart» και ο Γκόλντμαν αντέδρασε με ένα εξελιγμένο καρότσι, που έμοιαζε με του Γουότσον και ονομάστηκε «Nest-Kart». Μετά από σημαντικές διαφορές και ισχυρισμούς περί παραβίασης των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, ο Γκόλντμαν παραιτήθηκε από τα δικαιώματά του το 1949 υπέρ του Γουότσον και της εταιρεία του, Telescope Carts, Inc. Σε αντάλλαγμα, κατασκεύαζε αποκλειστικά τα καροτσάκια του Γουότσον και συνέχισε να παίρνει ποσοστά για κάθε καρότσι που παρήγαγε η εταιρία του.
Στη συνέχεια η ιδέα εξελίχτηκε φυσικά και από άλλους και πλέον τα καροτσάκια του σούπερ μάρκετ βγαίνουν ακόμα και σε… παιδικά οχήματα, προκειμένου να είναι πιο φιλικά και ασφαλή για τους μικρούς επισκέπτες των καταστημάτων.
ΥΓ: Εκτός από διάσημο πια καροτσάκι του σούπερ μάρκετ, ο πολυμήχανος Γκόλντμαν εφηύρε ακόμα το τρόλεϊ αποσκευών και την εύχρηστη βάση για τα γυάλινα μπουκάλια γάλακτος!
