Η «πόλη των σκυμμένων λαιμών» που κόπηκε στα δύο
Χερτσόγκεναουραχ. Πιθανότατα δεν έχετε ακούσει ποτέ το όνομα αυτής της μικρής βαυαρικής πόλης, κοντά στη Νυρεμβέργη, και τα ονόματα Άντολφ και Ρούντολφ Ντάσλερ επίσης πιθανόν να μη σας λένε τίποτα. Σίγουρα όμως ξέρετε τις δύο εταιρείες που δημιούργησαν αυτά τα δύο αδέλφια από το Χερτσόγκεναουραχ, την Adidas και την Puma. Και αυτή είναι η πολυτάραχη ιστορία πίσω από αυτές τις δύο εταιρείες.
Γράφει ο Σπύρος Πιστικός
Εν αρχή ην... το πλυσταριό της μαμάς
Ο Ρούντολφ Ντάσλερ γεννήθηκε το 1898 και ο αδελφός του ο Άντολφ (ή Άντι) δύο χρόνια μετά. Ο πατέρας τους, Κρίστοφ, εργαζόταν σε εργοστάσιο παραγωγής παπουτσιών, και έτσι μάλλον δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Άντολφ Ντράσλερ ασχολήθηκε από μικρός με την παρασκευή παπουτσιών, ξεκινώντας από το πλυσταριό της μητέρας του και αργότερα ανοίγοντας τη δική του επιχείρηση, στην οποία το 1924 μπήκε και ο Ρούντολφ, και έτσι γεννήθηκε η Gebrüder Dassler Schuhfabrik (εργοστάσιο παπουτσιών αδελφών Ντάσλερ).
Η εταιρεία των αδελφών Ντάσλερ αναπτύχθηκε ταχύτατα και ήδη στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1928 τα παπούτσια τους φορούσαν πολλοί αθλητές, ενώ στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου, το 1936, ο μεγάλος Τζέσε Όουενς κατέκτησε τέσσερα χρυσά μετάλλια φορώντας τα παπούτσια τους.
Η διαμάχη που άλλαξε τα πάντα
Στο μεταξύ, όμως, οι σχέσεις μεταξύ των δύο αδελφών είχαν αρχίσει να επιδεινώνονται, και κάπου στη δεκαετία του 1940 διακόπηκαν εντελώς. Το τι ακριβώς έγινε δεν το γνωρίζει κανείς. Οι φήμες βέβαια έδιναν κι έπαιρναν: ήταν η πίστη του Ρούντολφ στον ναζισμό και τον Αδόλφο Χίτλερ που δίχασε τα δύο αδέλφια (αν και αμφότεροι είχαν ενταχθεί στο ναζιστικό κόμμα του Χίτλερ), και μάλιστα φέρεται να οδήγησε τον Άντολφ να καταδώσει τον αδελφό του, με αποτέλεσμα αυτός να συλληφθεί; Ήταν ο ισχυρισμός του Άντολφ ότι ο Ρούντολφ έκλεβε χρήματα από το ταμείο της εταιρείας τους; Ή μήπως ήταν κάτι πιο... πικάντικο και σχετίζεται με τις φήμες που ήθελαν τον Άντολφ να είχε κοιμηθεί με τη γυναίκα του Ρούντολφ; Μάλλον δε θα το μάθουμε ποτέ.
Ένα περιστατικό που φαίνεται πάντως να επηρέασε τις σχέσεις τους ήταν το εξής: κατά τη διάρκεια μίας νυχτερινής αεροπορικής επιδρομής των Συμμάχων στο Βερολίνο, το 1943, την ώρα που ο Ρούντολφ Ντάσλερ κατέβαινε στο καταφύγιο, ο αδελφός του, ο οποίος ήταν ήδη εκεί, φώναξε: «Έρχονται πάλι αυτά τα γουρούνια». Ο Άντολφ επέμενε πως εννοούσε τους Συμμάχους, και όχι τον Ρούντολφ, αλλά εκείνος δεν τον πίστεψε ποτέ...
Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι η διαμάχη αυτή οδήγησε τον Ρούντολφ Ντάσλερ στην απόφαση να αποχωρήσει από την επιχείρηση και να ιδρύσει. Το 1948, μία δική του επιχείρηση. Αυτή η επιχείρηση είναι η γνωστή μας Puma. Ο Άντολφ Ντάσλερ, από την άλλη, μετονόμασε την εταιρεία του σε Adidas (συνθέτοντας το χαϊδευτικό του Άντι με τα πρώτα τρία γράμματα του επωνύμου του).
Η «πόλη των σκυμμένων λαιμών»
Από εκεί και μετά ξεκινά μία ιστορία πραγματικής τρέλας στο Χερτσόγκεναουραχ. Οι εταιρείες των δύο αδελφών λειτουργούσαν στις δύο όχθες του ποταμού Άουραχ, και οι κάτοικοι της πόλης που ζούσαν στην κάθε πλευρά του ποταμού υποστήριζαν με φανατισμό τη μάρκα της αντίστοιχης εταιρείας! Και όταν λέμε για φανατισμό, το εννοούμε: η Μπάρμπαρα Σμιτ, που στο βιβλίο της Pitch Invasion καταγράφει την ιστορία των δύο επιχειρήσεων, αναφέρει ότι το Χερτσόγκεναουραχ ήταν γνωστό και ως «πόλη των σκυμμένων λαιμών», καθώς οι κάτοικοι της πόλης, ανάλογα με το σε ποια μεριά του ποταμού βρίσκονταν, πρώτα κοίταζαν τα παπούτσια που φόραγε ο άνθρωπος που είχαν απέναντί τους και μετά άνοιγαν κουβέντα μαζί του. Οι «άνθρωποι της Puma» δεν μπορούσαν (ή έστω αντιμετωπίζονταν με περιφρόνηση όταν το έκαναν) να παντρευτούν «ανθρώπους της Adidas» και αντιστρόφως. Όπως μάλιστα ανέφερε η ίδια σε παλαιότερη συνέντευξή της, το Χερτσόγκεναουραχ έμοιαζε με μία μίνι εκδοχή του διχασμένου Βερολίνου, όμως αντί για τείχος είχε στη μέση έναν ποταμό.
Μία άλλη ιστορία από τη διχασμένη πόλη θέλει τον Ρούντολφ Ντάσλερ να δίνει δωρεάν παπούτσια Puma σε όποιον επισκεπτόταν το σπίτι του φορώντας παπούτσια Adidas, καθώς δεν άντεχε να βλέπει κάποιον να φοράει τη μάρκα αυτή μέσα στο ίδιο του το σπίτι.
Ένα επεισόδιο που καταγράφει η Σμιτ είναι το εξής: στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1960 ο Ρούντολφ Ντάσλερ έγινε ο πρώτος επιχειρηματίας που πλήρωσε έναν διάσημο αθλητή, τον σπρίντερ Άρμιν Χάρι, για να φορέσει παπούτσια της εταιρείας του, της Puma, στον τελικό των 100 μέτρων. Ο Χάρι μέχρι τότε χρησιμοποιούσε παπούτσια της Adidas, και όταν ζήτησε από την Adidas να τον πληρώσει για να τα φορέσει και στον τελικό, το αίτημά του απορρίφθηκε. Έτσι, ο Χάρι κέρδισε το χρυσό στον τελικό φορώντας Puma, όμως στην απονομή των μεταλλίων έκανε το απίστευτο: φόρεσε παπούτσια Adidas, προφανώς θέλοντας να βγάλει χρήματα και από τις δύο εταιρείες! Ωστόσο, ο Άντολφ Ντάσλερ ήταν τόσο αηδιασμένος από την πράξη αυτή που τον αποκήρυξε.
Το τέλος και... μια νέα αρχή
Εν τω μεταξύ, οι δύο εταιρείες δε σταμάτησαν να αναπτύσσονται, και εξελίχθηκαν με τα χρόνια σε κολοσσούς της αγοράς των αθλητικών ειδών – όμως τα δύο αδέλφια δε μίλησαν ποτέ ξανά. Ο Ρούντολφ Ντάσλερ πέθανε το 1974 και ο Άντολφ Ντάσλερ το 1978. Και οι συγγενείς τους φρόντισαν να κρατήσουν τις μεταξύ τους αποστάσεις ακόμα και μετά θάνατον: στο νεκροταφείο του Χερτσόγκεναουραχ, οι τάφοι των δύο αδελφών βρίσκονται όσο πιο μακριά γίνεται ο ένας από τον άλλο, ώστε κανείς να μην αμφιβάλλει για το άσβεστο μίσος που χώρισε τα δύο αδέλφια...
Όμως η ιστορία αυτή έχει happy end - αν και δεν ξέρουμε αν αυτό το happy end θα το ενέκριναν οι ίδιοι οι αδελφοί Ντάσλερ. Τον Σεπτέμβριο του 2009, στο πλαίσιο εκδηλώσεων για την Παγκόσμια Ημέρα Ειρήνης του ΟΗΕ, διεξήχθη ένα φιλικό παιχνίδι με τη συμμετοχή εργαζομένων των δύο εταιρειών, καθώς και μαθητών από τα τοπικά σχολεία του Χερτσόγκεναουραχ. Ο τότε διευθύνων σύμβουλος της Puma, Γιόχεν Τσάιτς, έδωσε τα χέρια με τον ομόλογό του της Adidas, Χέρμπερτ Χάινερ, σε μία ιστορική χειραψία. Μάλιστα, λίγα χρόνια αργότερα ο Τσάιτς αποκάλυψε ότι αυτός είχε αναλάβει την πρωτοβουλία, παίρνοντας τηλέφωνο τον Χάινερ και λέγοντάς του: «Πλησιάζει η Μέρα Ειρήνης. Νομίζω ότι είναι καιρός μετά από 60 χρόνια να τελειώσουμε αυτήν τη βεντέτα. Τι λες να κάνουμε κάτι μαζί;».
Οι διευθύνοντες σύμβουλοι της Puma και της Adidas πριν τη διεξαγωγή του φιλικού αγώνα
Φυσικά, αυτό πιθανότατα δε θα συνέβαινε ποτέ αν η Adidas και η Puma παρέμεναν οικογενειακές επιχειρήσεις. Όμως εδώ και δεκαετίες πλέον αμφότερες έχουν αλλάξει χέρια και είναι εισηγμένες, με αποτέλεσμα η κόντρα τους να περιορίζεται πλέον στον καθαρά επιχειρηματικό ανταγωνισμό, αλλά και στα όρια του γηπέδου, όταν μία ομάδα με φανέλες της Adidas έρχεται αντιμέτωπη με μία ομάδα που φοράει φανέλες της Puma.
