Ο pharma bro που έγινε διάσημος για όλους τους λάθος λόγους
Στις 9 Μαρτίου, λίγες μέρες πριν τα 34α γενέθλιά του, ο Μάρτιν Σκρέλι καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 7 ετών για χρηματιστηριακές απάτες. Ταπεινωμένος και με δάκρυα στα μάτια, ο Σκρέλι δε θύμιζε σε τίποτα εκείνο τον αλαζόνα καιροσκόπο που χαρακτηρίστηκε «ο πιο μισητός άνθρωπος στην Αμερική» από τα ΜΜΕ. Και μάλλον κανείς δεν τον λυπήθηκε βλέποντάς τον έτσι.
Γράφει ο Σπύρος Πιστικός
Είναι βέβαια αλήθεια ότι ο Μάρτιν Σκρέλι δεν θέλησε ποτέ να γίνει αρεστός στον κόσμο. Το μόνο που ήθελε ήταν να βγάζει λεφτά. Και ομολογουμένως αυτό το κατάφερνε αρκετά καλά, έστω και με μεθόδους που επιεικώς θα χαρακτήριζε κανείς ως «αμφιλεγόμενες».
Ξεκινώντας από το μηδέν
Ο Μάρτιν Σκρέλι γεννήθηκε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Οι γονείς του, μετανάστες από το Μαυροβούνιο με ρίζες από τη βόρεια Αλβανία, εργάζονταν ως καθαριστές. Σίγουρα όχι ακριβώς το ιδανικό περιβάλλον για να ανατραφεί ένας μελλοντικός εκατομμυριούχος. Όμως ο Σκρέλι είχε ταλέντο, και ένα καλό πρότυπο: τον Μπιλ Γκέιτς . Παράτησε το σχολείο και στα 17 του βρέθηκε ως μαθητευόμενος στο hedge fund Cramer, Berkowitz and Co. Εκεί έμαθε και τα... κόλπα που του φάνηκαν πολύ χρήσιμα στη συνέχεια της καριέρας του.
Το 2003 ο Σκρέλι εισηγήθηκε το “σορτάρισμα” (ανοιχτή πώληση) της μετοχής μίας εταιρείας του κλάδου της βιοτεχνολογίας, ποντάροντας στην πτώση της μετοχής της. Το στοίχημα βγήκε, η μετοχή πράγματι έπεσε και το fund επωφελήθηκε από αυτό το σορτάρισμα. Όμως η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ θορυβήθηκε από αυτήν την τόσο εύστοχη “πρόβλεψη” και πραγματοποίησε έρευνα για τους χειρισμούς του 19χρονου τότε Σκρέλι. Όμως δε βρήκε τίποτα το επιλήψιμο.
Αφήνοντας το fund του Τζιμ Κρέιμερ, o Σκρέλι εργάστηκε για λίγο ως χρηματοπιστωτικός σύμβουλος, προτού ιδρύσει το 2006 το δικό του hedge fund, το Elea Capital Management. Όμως ένα χρόνο αργότερα βρέθηκε πάλι σε μπελάδες, καθώς στοιχημάτισε σε κάμψη της αγοράς, όμως οι μετοχές ανέβηκαν, και δεν είχε αρκετά χρήματα για να πληρώσει το χαμένο “στοίχημα” στην τράπεζα Lehman Brothers, η οποία μήνυσε το fund του. Όμως ο Σκρέλι ήταν τυχερός: η Lehman Brothers δικαιώθηκε και της επιδικάστηκε αποζημίωση 2,3 εκατ. δολαρίων, αλλά εν τω μεταξύ κατέρρευσε, και όπως ισχυρίστηκε αργότερα ο Σκρέλι, κανείς δεν του ζήτησε ποτέ τα 2,3 εκατ. δολάρια...
Ο Σκρέλι δεν πτοήθηκε από την αποτυχία του Elea και το 2008 ίδρυσε το fund MSMB Capital, το οποίο επίσης ενεπλάκη σε διάφορα σορταρίσματα μετοχών, άλλα επιτυχημένα και άλλα όχι. Και πάλι, βρέθηκε αρκετές φορές στο στόχαστρο ερευνών, καθώς φερόταν να αξιοποιούσε παράνομα εμπιστευτικές πληροφορίες, αλλά και να κακολογούσε εταιρείες στην πτώση της μετοχής των οποίων είχε ποντάρει, προκειμένου να πλουτίσει.
Το νόμιμο και το ηθικό
Ο Σκρέλι έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον κλάδο των φαρμάκων. Το 2011 δημιούργησε την Retrophin, μέσω της οποίας αποκτούσε τα δικαιώματα άγνωστων ή αποτυχημένων εμπορικών φαρμάκων και τα λάνσαρε στην αγορά ως σκευάσματα που θεραπευαν σπάνιες ασθένειες.
Μέχρι το 2015 ο Σκρέλι ήταν άγνωστος στο ευρύ κοινό – τον ήξεραν μόνο στη Γουολ Στριτ και στην αγορά του φαρμάκου. Όμως εκείνη τη χρονιά έγινε το σκάνδαλο λόγω του οποίου έγινε διάσημος σε όλο τον κόσμο – και όχι για καλό...
Στις 10 Αυγούστου του 2015 η εταιρεία Turing Pharmaceuticals, την οποία είχε ιδρύσει λίγους μήνες νωρίτερα ο Σκρέλι, απέκτησε τα δικαιώματα του φαρμακευτικού σκευάσματος Daraprim, το οποίο χρησιμοποιούν επι δεκαετίες κυρίως φορείς του AIDS. Ένα μήνα μετά, η εταιρεία έκανε το αδιανόητο: αύξησε από τη μία μέρα στην άλλη την τιμή του φαρμάκου από τα 13,5 δολάρια ανά χάπι, στα 750 δολάρια ανά χάπι! Το έκανε δηλαδή κατά 56 φορές ακριβότερο!
Η είδηση αυτή διαδόθηκε γρήγορα, με τον Σκρέλι να αντιμετωπίζει την κατακραυγή όχι μόνο από φορείς του AIDS, αλλά και από πολιτικούς, μεταξύ των οποίων ο Ντόναλντ Τραμπ και η Χίλαρι Κλίντον, και από άλλες φαρμακευτικές εταιρείες, που έσπευσαν να πάρουν αποστάσεις από τις πρακτικές της Turing. Ο Σκρέλι έγινε μέσα σε μία νύχτα σύμβολο της ασυγκράτητης απληστίας και τα ΜΜΕ τον χαρακτήρισαν ως τον “πιο μισητό άνθρωπο” στις ΗΠΑ.
Όμως ο Σκρέλι ήταν αμετανόητος. Όταν τον ρώτησαν, μετά από την κριτική που δέχθηκε, αν θα έκανε κάτι διαφορετικά, απάντησε: “Πιθανότατα θα είχα αυξήσει περισσότερο την τιμή. Είμαι εδώ για να φέρω κέρδη στους μετόχους μου. Αυτή είναι η προτεραιότητά μου”. Ακόμα και όταν κλήθηκε να καταθέσει στο Κογκρέσο για το θέμα αυτό, κατόπιν συμβουλής του δικηγόρου του, αρνήθηκε να απαντήσει σε οποιαδήποτε ερώτηση, πέρα από το να επιβεβαιώσει το όνομά του.
Karma strikes back
Ίσως να νομίζετε ότι η πρόσφατη καταδίκη του Σκρέλι σχετίζεται με αυτήν την εξωφρενική αύξηση της τιμής του Daraprim. Κι όμως: η κίνηση αυτή ήταν καθ' όλα νόμιμη (αν και καθόλου ηθική). Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε, ο Σκρέλι είχε άλλους... σκελετούς στην ντουλάπα του.
Τον Δεκέμβριο του 2015, μόλις τρεις μήνες μετά το διαβόητο περιστατικό, ο Σκρέλι συνελήφθη από το FBI, στο πλαίσιο ομοσπονδιακής έρευνας για χρηματιστηριακές απάτες. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, ο Σκρέλι χρησιμοποιούσε σαν “προσωπικό κουμπαρά” την Retrophin, της οποίας ήταν διευθύνων σύμβουλος, υπεξαιρώντας πάνω από 10 εκατ. δολάρια για να αποπληρώσει οφειλές από τα αποτυχημένα του hedge funds και εξαπατώντας τους επενδυτές με πλαστά οικονομικά στοιχεία. Ο ίδιος, βέβαια, αρνήθηκε τις κατηγορίες και ισχυρίστηκε πως είχε στοχοποιηθεί άδικα λόγω της υποθεσης Daraprim. Όμως οι ισχυρισμοί του δεν έπεισαν το δικαστήριο, που τον Αύγουστο του 2017 τον έκρινε ένοχο για δύο κατηγορίες χρηματιστηριακής απάτης και μία κατηγορία συνωμοσίας για χρηματιστηριακή απάτη, και αθώο για πέντε άλλες κατηγορίες.
Αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση, εν αναμονή της απόφασης του δικαστηρίου για την ποινή του, αλλά συνελήφθη και πάλι ένα μήνα μετά για μία ανάρτηση στο Facebook η οποία κρίθηκε απειλητική για τη Χίλαρι Κλίντον, καθώς ο Σκρέλι προσέφερε 5.000 δολάρια σε όποιον του έφερνε μία τούφα από τα μαλλιά της. Ο ίδιος, βέβαια, είπε ότι η ανάρτησή του ήταν σατιρική. Στις 9 Μαρτίου του 2018 καταδικάστηκε τελικά σε ποινή φυλάκισης 7 ετών.
Πήρε άραγε το μάθημά του ο Σκρέλι; Πάντως, η εικόνα του στο δικαστήριο τη μέρα που του ανακοινώθηκε η ποινή του ήταν εντελώς ασύμβατη με τον αλαζόνα Σκρέλι που είχαμε συνηθίσει. “Δεν υπάρχει καμία συνωμοσία κατά του Μάρτιν Σκρέλι. Μόνος μου γκρέμισα τον Μάρτιν Σκρέλι με τις ντροπιαστικές μου πράξεις”, παραδέχθηκε.
Βέβαια, τα βάσανα του Σκρέλι δεν τελειώνουν εδώ. Το δικαστήριο τον υποχρεώνει να εκποιήσει περιουσιακά του στοιχεία αξίας 7,4 εκατ. δολαρίων, ως κέρδη που αποκόμισε από παράνομη δραστηριότητα. Αν δεν έχει αρκετά μετρητά, τότε θα πρέπει να εγκαταλείψει κάποια από τα πιο πολύτιμα προσωπικά του αντικείμενα, όπως το μοναδικό αντίτυπο ενός δίσκου των Wu-Tang Clan, που φέρεται να είχε αγοράσει έναντι 2 εκατ. δολαρίων, και έναν πίνακα του Πικάσο.
Όμως, όπως είπαμε, μάλλον λίγοι θα βρεθούν να του εκφράσουν την υποστήριξή τους...
