Η ασυνήθιστη ιστορία πίσω από τον Ρούντολφ τον τάρανδο
Όλοι γνωρίζουμε πια ότι ο Άη Βασίλης δεν θα ήταν όπως τον γνωρίζουμε σήμερα αν δεν υπήρχε η Coca Cola, χάρη στις διαφημίσεις της οποίας «μεταμορφώθηκε» στον συμπαθέστατο κύριο με την κόκκινη στολή. Όμως υπάρχει μία άλλη κλασική χριστουγεννιάτικη φιγούρα που οφείλει την ίδια την ύπαρξή της σε έναν δαιμόνιο διαφημιστή: ο Ρούντολφ, ο τάρανδος με την κόκκινη μύτη.
Γράφει ο Σπύρος Πιστικός
Το τραγουδάκι το ξέρουμε όλοι, έχει άλλωστε μεταφραστεί και στα ελληνικά:
Ρούντολφ το ελαφάκι
με καρδούλα ταπεινή..
σαν πέφτει το βραδάκι
έχει μύτη φωτεινή.
Οι φίλοι του λαμπιόνι
τον φωνάζουν και γελούν
τη μύτη του στο χιόνι
κρύβει, όταν του μιλούν.
Όμως μια πρωτοχρονιά
είπε ο Άϊ Βασίλης...
"Ρούντολφ, είσαι εσύ σοφός
έχεις μέσα σου το φως".
Τα ελάφια στο κοπάδι
χαμηλώσανε τ’ αυτιά
τώρα απαλή σαν χαδι
είναι όλων η ματιά.
Από τότε και κάθε καινούρια χρονιά
του έλκηθρου πρώτος τραβά τα σκοινιά...
Ο Ρούντολφ οδηγεί
τον Άϊ Βασίλη στη γη!
Το τραγούδι έγραψε ο Τζόνι Μαρκς το 1939, και έγινε γνωστό το 1949, όταν το τραγούδησε ο Τζιν Ότρι, φτάνοντας στην κορυφή των αμερικανικών charts τα Χριστούγεννα εκείνης της χρονιάς. Ο Τζόνι Μαρκς, διόλου συμπτωματικά, ήταν ο κουνιάδος του Ρόμπερτ Λ. Μέι, του ανθρώπου που δημιούργησε τον Ρούντολφ.
O ένατος τάρανδος του Άη Βασίλη
Πολλοί νομίζουν πως η ύπαρξη του Ρούντολφ χρονολογείται από το 1837 και από το κλασικό ποίημα The Night Before Christmas, από το οποίο «γεννήθηκαν» σε μεγάλο βαθμό πολλά απ’ όσα θεωρούμε σήμερα δεδομένα για τα Χριστούγεννα. Στο ποίημα αυτό, όμως, ο Άη Βασίλης εμφανίζεται να έχει οκτώ ταράνδους με τα ονόματα Dasher, Dancer, Prancer, Vixen, Comet, Cupid, Donner και Blitzen. Πουθενά ο Ρούντολφ, φυσικά. Γιατί, όπως είπαμε, τον Ρούντολφ τον δημιούργησε ο Ρόμπερτ Λ. Μέι, ένας διαφημιστής των πολυκαταστημάτων Montgomery Ward.
Ο Μέι ήταν αυτός που ανέλαβε, το 1939, να δημιουργήσει μία χριστουγεννιάτικη διαφήμιση για τα πολυκαταστήματα, ώστε να προσελκύσει το αγοραστικό κοινό, κυρίως τα παιδιά, αλλά ακόμα περισσότερο τους γονείς τους – που είναι άλλωστε και αυτοί που πληρώνουν. Αυτό που του ζητήθηκε ήταν να γράψει ένα «χαρούμενο» χριστουγεννιάτικο βιβλιαράκι, το οποίο θα διανεμόταν δωρεάν. Και ο Μέι έκανε αυτό ακριβώς: δημιούργησε τον χαρακτήρα του χαριτωμένου μικρού ταράνδου με τη λαμπερή κόκκινη μύτη, που οι άλλοι τάρανδοι κορόιδευαν, εμπνεόμενος εν μέρει και από τη δική του παιδική ηλικία ως ένα κοντό, ντροπαλό αγόρι. Το εικονογραφημένο βιβλίο ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1939 και τα Χριστούγεννα του ίδιου έτους άρχισε να διανέμεται. Η επιτυχία του ήταν τεράστια: σε μία εποχή που ένα βιβλίο με 50.000 πωλήσεις θεωρείτο best seller, διανεμήθηκαν πάνω από 2,4 εκατομμύρια αντίτυπα του βιβλίου με τον Ρούντολφ! Την επόμενη χρονιά άρχισαν να πωλούνται στα Montgomery Ward διάφορα προϊόντα με τον συμπαθητικό τάρανδο, όμως το ίδιο το βιβλίο δεν μπορούσε να τυπωθεί ξανά, λόγω των περιορισμών στη χρήση χαρτιού εξαιτίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν τελικά επανατυπώθηκε το 1946, διανεμήθηκαν ακόμα 3,6 εκατομμύρια αντίτυπα.
Το πνεύμα των Χριστουγέννων
Η ιστορία θα μπορούσε να τελειώνει εδώ, με ένα «κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Όμως αξίζει να αναφέρουμε και κάποιες λεπτομέρειες αυτής της ιστορίας που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Τον Ιούλιο του 1939 ο Μέι έχασε τη σύζυγό του, Έβελιν, η οποία επί δύο χρόνια πάλευε με τον καρκίνο. Παρά το πένθος του και παρά τις παραινέσεις των ανωτέρων του στη Montgomery Ward, ο Μέι επέμεινε και συνέχισε τη δουλειά του πάνω στον Ρούντολφ, και ένα μήνα μετά είχε τελειώσει το βιβλίο.
Φυσικά, τα δικαιώματα του βιβλίου και του ίδιου του Ρούντολφ δεν τα είχε ο ίδιος ο Μέι, αλλά η Montgomery Ward, αφού για λογαριασμό της γράφτηκε η ιστορία. Όμως το 1947 έγινε το... θαύμα των Χριστουγέννων: σε μία ιδιαίτερα ασυνήθιστη (και αξιέπαινη) κίνηση, η εταιρεία παραχώρησε εντελώς δωρεάν και άνευ όρων τα δικαιώματα στον Μέι, ο οποίος αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα λόγω των χρεών που είχαν δημιουργηθεί από τη μακρά μάχη της συζύγου του με τον καρκίνο.
Αυτή η κίνηση της Montgomery Ward έσωσε πραγματικά τον δημιουργό του Ρούντολφ. Την ίδια χρονιά, το 1947, κυκλοφόρησε ένας δίσκος με την αφήγηση της ιστορίας του μικρού ταράνδου, καθώς και μία νέα έκδοση του βιβλίου. Αμφότερα γνώρισαν μεγάλη εμπορική επιτυχία. Με τη βοήθεια του κουνιάδου του Τζόνι Μαρκς και του τραγουδιού που έγραψε με βάση την ιστορία του Ρούντολφ (αλλά και χάρη στη μοναδική φωνή του Τζιν Ότρι), η φήμη του δημιουργήματός του απογειώθηκε και ο Μέι μπόρεσε να ξεπληρώσει τα χρέη του και να ζήσει μία άνετη ζωή με την επόμενη σύζυγό του, Βιρτζίνια, με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά.
Ένα από αυτά τα παιδιά, η Βιρζίνια Χερτζ, μίλησε πριν από λίγα χρόνια στην εφημερίδα Daily Mail για τον πατέρα της, αποκαλύπτοντας ότι άργησε πολύ να καταλάβει ότι αυτός ήταν που δημιούργησε τον Ρούντολφ. «Ήξερα ότι ο μπαμπάς μου είχε γράψει ένα θαυμάσιο βιβλίο για τον Ρούντολφ και ότι υπήρχαν παντού γύρω μας παιχνίδια και άλλα πράγματα με τον Ρούντολφ. Αλλά δεν είχε καμία διαφορά από τον γείτονα που πουλούσε αυτοκίνητα, ή από τον άλλο γείτονα που έβαφε σπίτια», ανέφερε, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι ο πατέρας της, που πέθανε το 1976 σε ηλικία 71 ετών, θα ενθουσιαζόταν αν έβλεπε πώς ο χαρακτήρας που δημιούργησε έχει ενσωματωθεί σήμερα στην αμερικανική κουλτούρα.
