Το λαθραίο κακάο από την Ακτή του Ελεφαντοστού, που πωλείται ως γκανέζικο, πλήττει την τοπική οικονομία
Η καλλιέργεια κακάο θεωρείται μια επικερδής εργασία. Όχι όμως και στη Γκάνα, τη δεύτερη σε παραγωγή χώρα κακάο στον κόσμο. Έμποροι στο Λονδίνο και τη Σιγκαπούρη προκάλεσαν παγκόσμια πτώση στις τιμές του κακάο και η κατάσταση επιδεινώθηκε από γραφειοκράτες σε απομακρυσμένες αφρικανικές πρωτεύουσες.
Στη Γκάνα οι παραγωγοί πουλάνε το κακάο σε προκαθορισμένες τιμές σε νόμιμους μεσάζοντες που ορίζονται από την Επιτροπή Κακάο (Cocoa Marketing Board) της χώρας. Αφού αγοράσουν το κακάο από τους παραγωγούς οι μεσάζοντες το πουλάνε στην Επιτροπή και εκείνη με τη σειρά της στις μεγάλες σοκαλοτοβιομηχανίες.
Επειδή όμως οι τιμές που όρισε η Επιτροπή Κακάο έχουν πέσει, μειώνοντας τα κέρδη των μεσαζόντων, αυτοί βρήκαν τρόπο να κερδίζουν εισάγοντας λαθραία κακάο από τη γειτονική Ακτή του Ελεφαντοστού όπου το κακάο είναι κατά πολύ φθηνότερο. Για την ακρίβεια, ένα τσουβάλι σπόρων κακάο 64 κιλών είναι φθηνότερο κατά 27 δολάρια.
Όλο αυτό το λαθρεμπόριο έχει ως αποτέλεσμα κακάο της Γκάνα να μένει στις αποθήκες αδιάθετο, με τους παραγωγούς να βυθίζονται στην απελπισία και χρήματα της Γκάνα, αντί να καταλήγουν στην τοπική αγορά, να «φεύγουν» στην Ακτή Ελεφαντοστού.
«Τα πράγματα δεν ήταν ποτέ τόσο άσχημα», λέει στο Bloomberg ένας 33χρονος παραγωγός ο Μοχάμεντ. «Γνωρίζουμε ότι οι αγοραστές πάνε στα σύνορα με φορτηγά για να αγοράσουν φτηνότερο κακάο από την Ακτή του Ελεφαντοστού».
Η μεγάλη σοδειά του κακάο, που ξεκινά τον Οκτώβριο, αναμένεται να χειροτερέψει ακόμα την κατάσταση. Το λαθραίο κακάο από την Ακτή του Ελεφαντοστού, που πωλείται ως γκανέζικο, πλήττει την τοπική οικονομία.
Τα χρήματα αντί να καταλήγουν στους παραγωγούς της Γκάνα, καταλήγουν στις τσέπες των μεσαζόντων και στους παραγωγούς της Ακτής Ελεφαντοστού. Γκάνα και Ακτή του Ελεφαντοστού παράγουν το 60% του κακάο σε όλο τον πλανήτη. Το λαθρεμπόριο είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί διότι τα σύνορα είναι δύσκολο να φυλαχτούν. Μόνο αυτή τη σεζόν εισήλθαν στη Γκάνα λαθραία 70.000 τόνοι κακάο από τη γειτονική της χώρα, που αντιστοιχούν στο 7% της ετήσιας γκανέζικης παραγωγής.
Το ποσοστό αυτό αναμένεται να διπλασιαστεί στην επόμενη σοδειά. Στο χωριό Γιακασί, κοντά στα σύνορα, δεκάδες είναι οι άνθρωποι που περνάνε στην Ακτή Ελεφαντοστού για να αγοράσουν ένα τσουβάλι 64 κιλών με σπόρους κακάο για 80 δολάρια. Στη συνέχεια το πουλάνε στην Επιτροπή Κακάο της Γκάνας για 107 δολάρια και τσεπώνουν τη διαφορά.
Η δε Επιτροπή Κακάο αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα, μιας και έχει καταφέρει να αποκτήσει χρέος 2,25 δισ. δολάρια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι παραγωγοί όχι μόνο να μένουν με αδιάθετη την παραγωγή τους αλλά και όταν καταφέρουν να την πουλήσουν να περιμένουν να πάρουν τα χρήματά τους μήνες ολόκληρους, εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων της Επιτροπής Κακάο. Η τιμή του κακάο από το 2015 έχει πέσει κατά 40%.
Η Ακτή του Ελεφαντοστού προσαρμόστηκε με την πτώση και έκοψε τα χρήματα που έπαιρναν οι παραγωγοί στη μέση. Στη Γκάνα όμως δεν είναι εύκολο να μειωθεί η προκαθορισμένη τιμή που πουλάνε οι αγρότες, επειδή έχουν ήδη πληγεί από την υποτίμηση πάνω από 50% του εθνικού τους νομίσματος (cedi) το 2013.
Ο Πρόεδρος της Γκάνα, ο Νάνα Ακούφο Άντο, που εκλέχτηκε τον Δεκέμβριο με τις ψήφους κυρίως των παραγωγών κακάο, υποσχέθηκε να υποστηρίξει την καλλιέργεια και να ανεβάσει τις τιμές.
Η τιμή του κακάο όμως από τότε μέχρι σήμερα στις διεθνείς Αγορές έπεσε κάτω από 2.000 δολάρια τον τόνο, όταν η Γκάνα αγοράζει από τους αγρότες προς 1.700 δολάρια τον τόνο.
Η διαφορά για τους μεσάζοντες είναι πολύ μικρή και έτσι στρέφονται στο λαθρεμπόριο.
Από την άλλη οι Αρχές της Γκάνα απαντούν ότι δεν μπορούν να αφήσουν τους αγρότες τους απροστάτευτους απέναντι στις τιμές που διαμορφώνουν οι κερδοσκόποι, οπότε δεν σκοπεύουν να μειώσουν την αξία του τόνου που πληρώνουν στους αγρότες ακόμα και εάν συνεχίσει να πέφτει η παγκόσμια τιμή του κακάο.
Οι μεσάζοντες κάνουν και άλλα παιχνίδια τους αγρότες. Τους ζητάνε την παραγωγή με πίστωση, ενώ οι ίδιοι στη συνέχεια πάνε και αγοράζουν το λαθραίο κακάο από την Ακτή του Ελεφαντοστού με μετρητά.
Τον Μάιο η Γκάνα και η Ακτή του Ελεφαντοστού συμφώνησαν να χαράξουν μια κοινή στρατηγική σε ό,τι αφορά το κακάο, στην οποία συμπεριλαμβάνεται η πιθανότητα να χτίσουν μεγάλες αποθήκες, όπου θα φυλάσσονται οι σπόροι της παραγωγής, ώστε να μην κυκλοφορούν χιλιάδες τσουβάλια ανεξέλεγκτα τροφοδοτώντας το λαθρεμπόριο που ωφελεί τους παραγωγούς της Ακτής του Ελεφαντοστού και οδηγεί στην κατάρρευση την παραγωγή κακάο της Γκάνα.
