Ο καθηγητής Γ. Παγουλάτος αναλύει τα λάθη που έγιναν στην Ελλάδα και δεν πρέπει να επαναληφθούν
Τα επτά «μαθήματα» που θα πρέπει να λάβει η Ευρώπη από την «οδυνηρή» εμπειρία της Ελλάδας μετά από οκτώ χρόνια οικονομικής συρρίκνωσης αναλύει σε άρθρο του στους Financial Times ο καθηγητής Γιώργος Παγουλάτος, πρώην σύμβουλος Ελλήνων πρωθυπουργών.
Ένα πρώτο μάθημα, αναφέρει, είναι ότι οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνονται στην κορυφή του οικονομικού κύκλου. «Η Ελλάδα έπρεπε να κάνει την προσαρμογή της στην ύφεση επειδή απέτυχε να το κάνει στην προ κρίσης άνθησή της. Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει πάντα να υιοθετούνται σε περιόδους ανάπτυξης, όταν ο κόσμος είναι αισιόδοξος και οι χαμένοι μπορούν να αποζημιωθούν. Μία προσωρινή ανοδική πορεία μπορεί να κερδίσει χρόνο για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων, όμως δεν πρέπει να παρουσιάζεται ως απόδειξη ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι αχρείαστες. Η Ευρωζώνη βρίσκεται τώρα στην ισχυρότερη περίοδο της μετά την κρίση ανάκαμψή της. Όμως θα πρέπει να αποφύγει την επανάπαυση», τονίζει, και εξηγεί ότι μετά τις εκλογές στη Γερμανία τον Σεπτέμβριο, η Ευρώπη θα βρίσκεται στην κορυφή του πολιτικού της κύκλου, και τότε θα είναι η κατάλληλη στιγμή για την προώθηση μεταρρυθμίσεων, όσο δύσκολο πολιτικά κι αν είναι αυτό.
Ένα δεύτερο μάθημα είναι η χρήση ενός ισορροπημένου μείγματος οικονομικής πολιτικής, ώστε να υπάρχει ένα περιθώριο «ανάσας» από τις περιοριστικές πολιτικές. Στην Ελλάδα, εξηγεί, από το 2010 οι συντριπτικά περισσότερες πολιτικές που εφαρμόστηκαν ήταν περιοριστικές και η νομισματική επέκταση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν έφτασε στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. «Η Ελλάδα ανέλαβε μία σχεδόν απίθανη αποστολή, βασιζόμενη στην υφεσιακή εσωτερική υποτίμηση για να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της, την ώρα που έπρεπε να αναπτυχθεί για να μειώσει το χρέος ως λόγο του ΑΕΠ. Η χώρα χρειαζόταν στήριξη από μία ενίσχυση της ζήτησης στην Ευρωζώνη, έναν πληθωρισμό της Ευρωζώνης κοντά στο 2% ή κατάλληλη διανομή ρίσκου εντός της Ευρωζώνης. Κανένα από αυτά δεν ήταν διαθέσιμο», σημειώνει.
Ένα τρίτο μάθημα είναι η αντιμετώπιση του χρηματοπιστωτικού κατακερματισμού: «Οι τράπεζες κατέρρευσαν από μία κυβέρνηση χωρίς ρευστότητα – μία κατάσταση που επιβαρύνθηκε από τη φυγή κεφαλαίου. Οι επιχειρήσεις προσπάθησαν να αντισταθμίσουν το απαγορευτικό κόστος κεφαλαίου μειώνοντας τους μισθούς, ενώ η παραγωγικότητα συρρικνωνόταν μέσω της αποεπένδυσης. Δεν είναι τρόπος αυτός να λειτουργεί μία νομισματική ένωση. Μία αληθινή τραπεζική ένωση θα περιόριζε τη μετάσταση από τις τράπεζες στο κράτος. Ένα κοινό σχέδιο ασφάλισης των καταθέσεων θα καθησύχαζε τους καταθέτες ότι η Ευρώπη είναι στο πλευρό τους».
Το τέταρτο μάθημα, συνεχίζει ο κ. Παγουλάτος, είναι η επέκταση της μη τραπεζικής χρηματοδότησης, και το πέμπτο η αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που κατά τον ίδιο ήρθε πολύ αργά και δεν ήταν επαρκής.
Έκτον, έμφαση πρέπει να δίνεται όχι μόνο στην ονομαστική σύγκλιση, αλλά και στην πραγματική: για να μην επαναληφθεί μία «καταστροφή» όπως αυτή της Ελλάδας, με δραματική μείωση της παραγωγής και των επενδύσεων από το 2009 ως το 2016, οι επενδύσεις στην Ευρωζώνη θα πρέπει να είναι προστατευμένες από την ύφεση και τις δημοσιονομικές περικοπές. «Η έμφαση θα πρέπει να είναι στην αύξηση της παραγωγικότητας και της πιθανής ανάπτυξης», προσθέτει.
Το έβδομο και τελευταίο μάθημα από την ελληνική κρίση κατά τον Γ. Παγουλάτο είναι: «να βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα». Και εξηγεί: «Η μεγαλύτερη πρόκληση της Ελλάδας είναι η μετάβαση στην προσανατολισμένη στις εξαγωγές ανάπτυξη, την αύξηση της παραγωγικότητας, την αύξηση της απασχόλησης και τη βελτίωση της αρνητικής δημογραφικής τάσης της γήρανσης. Η γηράσκουσα Ευρωζώνη πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει την επιβράδυνση της ανάπτυξης της παραγωγικότητάς της. Πρέπει να εστιάσει στην αληθινή σύγκλιση, την επινόηση στρατηγικών προσαρμογής που δεν στερούν από την περιφέρεια της Ευρωζώνης τους καλύτερους και τους πιο λαμπρούς».
