Πότε θα ξεκινήσει το Πρόγραμμα
Σε αναμονή της υπογραφής των επιχειρησιακών συμβάσεων τους με το υπουργείο Οικονομικών, τις αμέσως επόμενες ημέρες, γεγονός που θα σηματοδοτήσει την επίσημη έναρξη υποβολής και επιλογής των επενδυτικών σχεδίων που θα χρηματοδοτηθούν με τα 12,7 δισ. ευρώ των δανείων από το Ταμείο Ανάκαμψης, οι εγχώριες τράπεζες δηλώνουν έτοιμες για την αξιοποίηση της μεγάλης αυτής ευκαιρίας.
Ειδικότερα, όπως έχουν επισημάνει σε δημόσιες παρεμβάσεις τους διοικητικά στελέχη όλων των συστημικών τραπεζών, έχουν ήδη έπειτα από προσεκτικό σχεδιασμό υλοποιηθεί όλες οι οργανωτικές εκείνες υποδομές που θα επιτρέψουν στις επιχειρήσεις κάθε μεγέθους να εκμεταλλευθούν με ταχύτητα και απλοποιημένα βήματα τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης. Κοινή είναι η διαπίστωση ότι η μεγάλη πρόκληση είναι να υπάρξει διάχυση των πόρων σε όσο το δυνατόν περισσότερες επιχειρήσεις κάθε μεγέθους που θα έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στην ενίσχυση των αναπτυξιακών ρυθμών της ελληνικής οικονομίας και στη δημιουργία σταθερών και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας που είναι το τελικό ζητούμενο.
Τα στελέχη των τραπεζών έχουν επισημάνει ότι στα «συρτάρια» τους έχουν ήδη επενδυτικά σχέδια με μεγάλο ενδιαφέρον από πολλούς κλάδους της οικονομίας, καθώς έχουν προηγηθεί συναντήσεις και επικοινωνία σε ενημερωτικό επίπεδο ενόψει της έναρξης των χρηματοδοτήσεων. Έμφαση θα δοθεί και στην ταχύτητα στις εγκρίσεις δανείων από πλευράς τραπεζών, ενώ από την πλευρά του κράτους, όπως έχει επισημανθεί από στελέχη του οικονομικού επιτελείου, ο έλεγχος από τους αξιολογητές θα είναι ταχύτατος και τυποποιημένος και χρονικά δεν θα διαρκεί πάνω από 2-3 εβδομάδες ανάλογα με το ύψος της επένδυσης όπως αναφέρει το ΑΠΕ ΜΠΕ.
Το μεγάλο ζητούμενο είναι η γρήγορη απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης: όποιος καταθέσει αίτημα και αξιολογηθεί πρώτος, θα χρηματοδοτηθεί και πρώτος.
Με αφορμή την επικείμενη έναρξη του προγράμματος του ελληνικού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), του τρίτου κατά σειρά που εγκρίθηκε από τις ευρωπαϊκές αρχές, η Eurobank σε επικαιροποιημένο χρηστικό οδηγό δίνει απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα:
Ποιες δράσεις του προγράμματος είναι πιο προχωρημένες και πότε θα ξεκινήσουν;
Όλο το πρόγραμμα θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τα μέσα του 2026 (στόχος της Ελλάδος είναι η ολοκλήρωση να λάβει χώρα το 2025 ώστε να αντιμετωπισθούν τυχόν μικρές καθυστερήσεις). Μέσα σε 5 χρόνια έχουμε να υλοποιήσουμε το σκέλος των επιδοτήσεων και προτεραιότητα είναι μέσα στο 2021 σχεδόν το σύνολο των έργων να βρίσκονται σε διαδικασία δημοπράτησης. Άμεσα ξεκινάει το σκέλος των δανείων του ΤΑΑ και αναμένουμε τα πρώτα προγράμματα επιδοτήσεων που θα ξεκινήσουν εντός του πρώτου τριμήνου (Q1) του 2022.
Ποια είναι η βασική αρχή του πλαισίου συνεργασίας του Δημοσίου με τις τράπεζες προκειμένου το δανειακό πρόγραμμα να είναι χρηστικό και ελκυστικό για τις επιχειρήσεις;
Ουσιαστικός αντισυμβαλλόμενος του επενδυτή θα είναι η τράπεζα. Το κράτος δεν θα συμμετάσχει στην επιλογή των επενδυτικών σχεδίων που θα δανειοδοτηθούν, καθώς τον ρόλο θα τον αναλάβει η τράπεζα. Το μόνο που έχει ορισθεί από το ΤΑΑ είναι οι 5 άξονες επιλεξιμοτήτων επενδύσεων με τα ειδικότερα κριτήρια αυτών όπως έχουν δημοσιευθεί με ΚΥΑ (30/9/2021), καθώς και οι ανεξάρτητοι ελεγκτές που θα πιστοποιούν την επιλεξιμότητα των επενδύσεων. Τα εν λόγω δάνεια θα είναι χωρίς την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου.
Ποιος είναι ο σχεδιασμός του προγράμματος για την κατανομή των πόρων μεταξύ μεγάλων έργων υποδομών, μεγάλων και μικρομεσαίων επιχειρήσεων; Θα υπάρξει ποσόστωση;
Δεν θα υπάρξει καμία ποσόστωση. Στόχος είναι τα 12,7 δισ. ευρώ των διαθέσιμων δανειακών κεφαλαίων να διοχετευθούν το συντομότερο στην αγορά για μεγάλες, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με βασική προϋπόθεση τη βιωσιμότητα των εν λόγω επιχειρήσεων και τη δυναμική των επενδυτικών σχεδίων.
Πότε θα ξεκινήσει το Πρόγραμμα;
Η επιχειρησιακή συμφωνία μεταξύ ελληνικού δημοσίου και τραπεζών βρίσκεται αυτή την στιγμή υπό διαπραγμάτευση και αναμένεται να ολοκληρωθεί. Εντός 20 ημερών από την υπογραφή αυτής, οι τράπεζες θα απευθύνουν πρόσκληση προς το επενδυτικό κοινό, με καθορισμένους όρους και προϋποθέσεις συμμετοχής στο πρόγραμμα. Από το σημείο αυτό, οι τράπεζες θα μπορούν να δέχονται προτάσεις επενδυτικών σχεδίων προς εξέταση.
Πόσο χρονικό διάστημα κρίνεται ότι θα χρειαστεί από τη στιγμή που θα υποβληθεί ένα επενδυτικό πλάνο προς έγκριση, για να εγκριθεί και εκταμιευθεί;
Από τη στιγμή που υπογραφεί η επιχειρησιακή σύμβαση μεταξύ τράπεζας και ΤΑΑ, η τράπεζα θα βγάλει δημόσια πρόσκληση προς την αγορά. Στο σημείο εκείνο θα είναι και οι ανεξάρτητοι σύμβουλοι στη θέση τους. Ο πελάτης θα πρέπει άμεσα να κάνει τη σχετική προετοιμασία προκειμένου να αποδεικνύει ότι η επένδυση είναι επιλέξιμη και να υπολογίζεται η ισοδύναμη κρατική ενίσχυση. Από τη στιγμή που θα έρθει το αίτημα στην τράπεζα για το επενδυτικό πλάνο ως την εκταμίευση, ο χρόνος κυμαίνεται από 6 εβδομάδες έως 3 μήνες (ανάλογα και με τη γνώση της εταιρείας, του κλάδου και του επενδυτικού πλάνου από την τράπεζα, την πολυπλοκότητα του δανείου και το σχολιασμό των συμβάσεων).
Οι επιχειρήσεις που είναι σε ώριμο στάδιο εκκίνησης του επενδυτικού τους προγράμματος για το οποίο ήδη έχει εγκριθεί η τραπεζική χρηματοδότηση, μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα εντός εύλογου διαστήματος (π.χ. 6-12 μηνών) προκειμένου να μην καθυστερήσουν οι επενδύσεις.
Υπάρχει δυνατότητα η αρχική χρηματοδότηση να αναχρηματοδοτηθεί από τα χρήματα του ΤΑΑ;
Δεν είναι επιτρεπτή η αναχρηματοδότηση. Υπάρχει αυστηρός οριζόντιος περιορισμός στο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων που υπαγορεύει τη μη εκκίνηση της επένδυσης πριν από την υποβολή της αίτησης του δικαιούχου. Το ΤΑΑ χρηματοδοτεί μόνο νέες επενδύσεις με δαπάνες που πραγματοποιούνται μετά την ημερομηνία υποβολής αίτησης υπαγωγής του πελάτη στο πρόγραμμα του ΤΑΑ.
Θα μπορεί το πρόγραμμα να αξιοποιηθεί συμπληρωματικά με αλλά αναπτυξιακά προγράμματα ή προγράμματα επιδοτήσεων και υπό ποιες προϋποθέσεις;
Μπορεί, στο βαθμό που αθροιστικά δεν γίνεται υπέρβαση του ανώτατου πλαφόν κρατικών ενισχύσεων, το οποίο θα εξαρτάται από τη γεωγραφική περιοχή, το είδος της επένδυσης και το μέγεθος της επιχείρησης. Κυρίως αφορά τις περιφερειακές ενισχύσεις και το πλαφόν που θέτουν βάσει μεγέθους επιχείρησης και γεωγραφικής περιοχής. Για τον υπολογισμό του πλαφόν υπάρχει ο μηχανισμός της ισοδύναμης κρατικής ενίσχυσης που στηρίζεται σε ένα τεχνικό επιτόκιο καθορισμένο από την ΕΕ που ονομάζεται το «επιτόκιο αναφοράς» (και όχι στη διαφορά εμπορικού επιτοκίου και επιτοκίου του προγράμματος). Ανάλογα με την πιστοληπτική διαβάθμιση του πελάτη και τις καλύψεις (collaterals) υπάρχει ένα matrix που υπολογίζει το συγκεκριμένο επιτόκιο: π.χ. ένας πελάτης με μεσαίου επιπέδου καλύψεις και διαβάθμιση BB έχει επιτόκιο 1,75%. Οπότε εάν πάρει μέσω του προγράμματος ΤΑΑ επιτόκιο 1,75% δεν θεωρείται ότι έχει λάβει κρατική ενίσχυση και η χορήγηση από το ΤΑΑ δεν προσκρούει σε οποιαδήποτε άλλη ενίσχυση που δύναται να λάβει. Εάν λάβει όμως επιτόκιο μέσω του προγράμματος 0,35%, τότε το ποσοστό της κρατικής ενίσχυσης θα υπολογίζεται ως η διαφορά μεταξύ 1,75% και 0,35% για το ποσό του δανείου ΤΑΑ.
Για να συμμετέχει μια επιχείρηση στο πρόγραμμα, με ποιους θα πρέπει να έρθει σε επαφή; Την τράπεζα της, κάποιον σύμβουλο (π.χ. ελεγκτική εταιρεία), το υπουργείο, με όλους συγχρόνως; Μπορεί να υπάρχει one-stop-shop, π.χ. μια τράπεζα που να αναλαμβάνει την όλη διαδικασία;
Ο πελάτης ετοιμάζει μόνος του ή απευθύνεται στον σύμβουλό του για να ετοιμάσει το επενδυτικό του πλάνο, εν συνεχεία απευθύνεται στην τράπεζα που αξιολογεί το επενδυτικό πλάνο και λαμβάνει χρηματοδοτική προέγκριση. Η τράπεζα απευθύνεται σε έναν από τους ανεξάρτητους εκτιμητές (όπως θα οριστούν από το ΤΑΑ) που θα αξιολογήσουν την επιλεξιμότητα της επένδυσης και θα υπολογίσουν το σωρευτικό ύψος των κρατικών ενισχύσεων για την εν λόγω επένδυση. Με την ολοκλήρωση των εργασιών του ελεγκτή, η τράπεζα λαμβάνει την τελική χρηματοδοτική έγκριση και ξεκινάει η υλοποίηση της επένδυσης.
Θα υπάρξει κάποιας μορφής προτεραιοποίηση των αιτημάτων και αν ναι ποια θα είναι τα κριτήρια;
Δεν θα υπάρξει προτεραιοποίηση.
Πώς ορίζεται η έμμεση επιχορήγηση; Η ίδια συμμετοχή μπορεί να προέλθει και από δανεισμό;
H ισοδύναμη επιχορήγηση υπολογίζεται ως η διαφορά του ζητούμενο επιτοκίου χορήγησης δανείου ΤΑΑ με το τεχνικό επιτόκιο αναφοράς της ΕΕ (που αναφέρθηκε ανωτέρω «reference rate») σε όρους Καθαράς Παρούσας Αξίας, λαμβάνοντας υπόψη τη διάρκεια ζωής του δανείου.
Η ίδια συμμετοχή πρέπει να προέλθει από τα Ίδια Κεφάλαια της εταιρείας, ήτοι από αποθεματικά ή διαθέσιμα και εισφορά σε είδος.
Οι επενδύσεις στον ξενοδοχειακό κλάδο είναι επιλέξιμες; Οι επενδύσεις στις ΑΠΕ είναι επιλέξιμες;
Οι επενδύσεις στον ξενοδοχειακό κλάδο είναι επιλέξιμες υπό τον πυλώνα της Εξωστρέφειας. Η ποσόστωση δανείου ΤΑΑ ανέρχεται αυτοτελώς στο 40% του επιλέξιμου προϋπολογισμού για επενδύσεις στον τομέα του τουρισμού συμπεριλαμβανομένων των απλών/σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων και συγκροτημάτων τουριστικών κατοικιών. Οι επενδύσεις στις ΑΠΕ είναι επιλέξιμες, αλλά το θέμα είναι πιο τεχνικό ως προς τον υπολογισμό του ύψους της ενίσχυσης.
Ποια θα είναι η ανώτατη διάρκεια των δανείων του ΤΑA; Θα υπάρχει περίοδος χάριτος στο κεφάλαιο για τη διάρκεια υλοποίησης της επένδυσης;
Η διάρκεια του δανείου ΤΑΑ ορίζεται κατ' ελάχιστον σε 3 έτη, με μέγιστη διάρκεια 15 έτη αναλόγως το είδος της επένδυσης. Σημειώνεται ότι θα πρέπει να αιτιολογείται από τον επενδυτή το αίτημα για διάρκεια δανείου ΤΑΑ άνω των 12ετών. Η περίοδος χάριτος δύναται να ανέλθει έως 3 έτη ανάλογα με τη φύση και τις ανάγκες της επένδυσης.
