335 λέξεις. Μόνο τόσες χρειάστηκε ο βραβευμένος με Νόμπελ οικονομολόγος Τόμας Σάρτζεντ για να δώσει έναν από τους καλύτερους λόγους σε τελετή αποφοίτησης, στο πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ το 2007.
Το λόγο αυτό έφερε στην επιφάνεια ο οικονομολόγος και blogger Μαρκ Πέρι, και σε αυτόν περιλαμβάνονται 12 “μαθήματα” οικονομικών που θα πρέπει να γνωρίζει ο κάθε απόφοιτος.
Ποια είναι αυτά;
1. Πολλά πράγματα που είναι επιθυμητά, δεν είναι εφικτά.
2. Ιδιώτες και κοινότητες έρχονται αντιμέτωποι με αντισταθμίσματα (trade-offs).
3. Οι άλλοι άνθρωποι κατέχουν περισσότερες πληροφορίες για τις ικανότητές τους, τις προσπάθειές τους και τις προτιμήσεις του από εσάς.
4. Όλοι αντιδρούν σε κίνητρα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων που θέλετε να βοηθήσετε. Για το λόγο αυτό, τα κοινωνικά “δίκτυα ασφαλείας” δε λειτουργούν πάντα σύμφωνα με τις προβλέψεις.
5. Υπάρχουν αμοιβαία αντισταθμίσματα μεταξύ ισότητας και αποτελεσματικότητας.
6. Σε ένα ισορροπημένο παιχνίδι ή οικονομία, οι άνθρωποι είναι ικανοποιημένοι με τις επιλογές τους. Γι' αυτό είναι δύσκολο για καλοπροαίρετους τρίτους να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο.
7. Στο μέλλον, κι εσείς θα ανταποκριθείτε σε κίνητρα. Για το λόγο αυτό υπάρχουν κάποιες υποσχέσεις που θα θέλατε να δώσετε, αλλά δεν μπορείτε. Κανείς δε θα πιστέψει αυτές τις υποσχέσεις, γιατί ξέρουν ότι αργότερα δε θα είναι προς το συμφέρον σας να τις εκπληρώσετε. Το μάθημα είναι το εξής: Πριν δώσετε μία υπόσχεση, σκεφτείτε αν θα θέλετε να την κρατήσετε και όταν οι συνθήκες αλλάξουν. Έτσι κερδίζετε καλή φήμη.
8. Οι κυβερνήσεις και οι ψηφοφόροι επίσης ανταποκρίνονται σε κίνητρα. Αυτός είναι ο λόγος που οι κυβερνήσεις κάποιες φορές χρεοκοπούν από δάνεια και άλλες υποσχέσεις που έχουν δώσει.
9. Είναι εφικτό για μία γενιά να μεταφέρει κόστος στις επόμενες. Αυτό κάνουν τα εθνικά κυβερνητικά χρέη και το αμερικανικό σύστημα κοινωνικής ασφάλειας (αλλά όχι το σύστημα κοινωνικής ασφάλειας της Σιγκαπούρης).
10. Όταν μία κυβέρνηση πληρώνει, συνακόλουθα οι πολίτες της πληρώνουν, είτε σήμερα είτε αύριο, είτε μέσω άμεσων φόρων είτε μέσω έμμεσων, όπως ο πληθωρισμός.
11. Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν οι άλλοι να πληρώνουν για δημόσια αγαθά και κυβερνητικές παροχές (ειδικά παροχές προς τους ίδιους)
12. Επειδή οι τιμές της αγοράς αντανακλούν τις πληροφορίες των χρηματιστών, είναι δύσκολο να προβλέψετε τις τιμές των μετοχών, τα επιτόκια και τις ισοτιμίες.
