Οι σχέσεις των δύο χωρών έχουν επιδεινωθεί σημαντικά τα τελευταία δύο χρόνια
Με την τουρκική οικονομία να θεωρείται από πολλούς αναλυτές ότι βρίσκεται στα πρόθυρα «κατάρρευσης» και να προεξοφλείται ακόμη και η υπαγωγή της χώρας στο ΔΝΤ, η κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον προκάλεσε ισχυρούς κραδασμούς σε όλες τις αγορές σήμερα. Οι σχέσεις των δύο χωρών, τα τελευταία δύο χρόνια, ολοένα και επιδεινώνονται και το Γαλλικό Πρακτορείο αναλύει τα βασικά θέματα που «χωρίζουν» ΗΠΑ και Τουρκία.
Φετουλάχ Γκιουλέν
Η παραμονή στις ΗΠΑ από το 1999 του Τούρκου ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν είναι πιθανόν η βασικότερη αιτία της οργής της Άγκυρας. Η Τουρκία κατηγορεί τον πρώην σύμμαχο του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι ενορχήστρωσε το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου του 2016 και έκτοτε έχει εξαπολύσει ανθρωποκυνηγητό εναντίον των υποστηρικτών του. Η Άγκυρα ζήτησε, εξάλλου, επανειλημμένα την έκδοση του Γκιουλέν, ο οποίος από την πλευρά του διαψεύδει κάθε εμπλοκή στην απόπειρα πραξικοπήματος. Ωστόσο, προς το παρόν τα αιτήματα της τουρκικής κυβέρνησης πέφτουν στο κενό. «Το ερώτημα που τίθεται είναι άραγε, υπάρχουν επαρκώς σαφείς αποδείξεις της προσωπικής ανάμειξης του Φετουλάχ Γκιουλέν;» επισήμανε, στα τέλη Ιουλίου, ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος από τις ΗΠΑ.
Οι Αμερικανοί πολίτες που κρατούνται στην Τουρκία
Η κράτηση εδώ κι ενάμισι χρόνο, την οποία ακολούθησε ο κατ΄ οίκον περιορισμός την περασμένη εβδομάδα, του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον ήταν η υπόθεση που οδήγησε στην τωρινή κρίση μεταξύ Άγκυρας- Ουάσινγκτον. Ο Μπράνσον, ο οποίος ήταν επικεφαλής μιας προτεσταντικής εκκλησίας στη Σμύρνη, κατηγορείται για κατασκοπεία και ότι ενήργησε για λογαριασμό του δικτύου του Φετουλάχ Γκιουλέν, όπως και του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), οργανώσεων που οι τουρκικές αρχές θεωρούν τρομοκρατικές. Αξιώνοντας την άμεση απελευθέρωσή του, η Ουάσινγκτον απείλησε την Τουρκία με κυρώσεις, προτού προχωρήσει τελικά στην υλοποίηση των απειλών της από την 1η Αυγούστου. Εκτός του Μπράνσον, δύο υπάλληλοι αμερικανικών αποστολών στην Τουρκία παραμένουν υπό κράτηση και άλλος ένας έχει τεθεί σε κατ΄ οίκον περιορισμό.
Η δίκη Halkbank
Τον Μάιο ο Μεχμέτ Χακάν Ατίλα, ο πρώην αναπληρωτής γενικός διευθυντής της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank, καταδικάστηκε από την αμερικανική δικαιοσύνη σε φυλάκιση 32 ετών για τραπεζική απάτη και συνωμοσία, σε μια υπόθεση που αφορά πολλά δισεκατομμύρια δολάρια. Ο ίδιος άσκησε έφεση και η Άγκυρα διαμαρτυρήθηκε σφόδρα μετά την καταδίκη του. Επιπλέον, ένα κολοσσιαίο πρόστιμο ενδέχεται να επιβληθεί στη Halkbank, μια προοπτική που προκαλεί ανησυχίες στην τουρκική ηγεσία. Στην καρδιά αυτής της υπόθεσης, που θα μπορούσε να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις, βρίσκεται ο Τουρκο - Ιρανός επιχειρηματίας Ρεζά Ζαράμπ. Κατά τη διάρκεια της δίκης, ενέπλεξε τον ίδιο τον πρόεδρο Ερντογάν αλλά και υπουργούς της τουρκικής κυβέρνησης. Η Άγκυρα χαρακτήρισε τη δίκη «συνωμοσία» που εξύφανε ο Φετουλάχ Γκιουλέν.
Οι Κούρδοι πολιτοφύλακες στη Συρία
Η Τουρκία συνεχίζει να κατηγορεί τις ΗΠΑ για τη στήριξη που παρέχουν στη Συρία, στις Μονάδες Προστασίας του Κουρδικού Λαού (YPG) στο πλαίσιο της μάχης εναντίον της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος. Η Άγκυρα θεωρεί ότι αυτή η πολιτοφυλακή συνδέεται με το PKK. Έπειτα από μια πρώτη επιχείρηση το 2016, που στοχοθέτησε τους Κούρδους μαχητές και τους τζιχαντιστές, η Τουρκία εξαπέλυσε φέτος μια επιχείρηση για να εκδιώξει τις YPG από τον θύλακα της Αφρίν. Κατόπιν, η Άγκυρα απείλησε να επεκτείνει τις επιχειρήσεις της προς τη Μανμπίτζ όπου παραμένουν αναπτυγμένοι Αμερικανοί στρατιώτες. ]
Ωστόσο, Τουρκία και ΗΠΑ τελικά συμφώνησαν σε έναν «οδικό χάρτη» που προβλέπει την αποχώρηση των YPG από τη Μανμπίτζ και την έναρξη κοινών περιπολιών. Στις αρχές της εβδομάδας, η Τουρκία διαβεβαίωνε ότι αυτή η συμφωνία δεν θα επηρεαστεί από τη διένεξη με τις ΗΠΑ. «Δεν βλέπω πώς (αυτός ο οδικός χάρτης) θα μπορούσε να λειτουργήσει με τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν σε βάρος της Τουρκίας», εκτιμά η Ασλί Αϊντιντασμπάς, ερευνήτρια στο European Council on Foreign Relations.
Η προσέγγιση Άγκυρας - Μόσχας
Η Άγκυρα και η Μόσχα συνεργάζονται στενά στο θέμα της Συρίας, όμως το βασικό θέμα που προκαλεί την ανησυχία της Ουάσινγκτον είναι η συμφωνία που υπεγράφη αναφορικά με την αγορά από την Τουρκία ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400, ασύμβατα με τα αμυντικά συστήματα του ΝΑΤΟ. Το αμερικανικό Κογκρέσο υπερψήφισε στις αρχές Αυγούστου έναν προϋπολογισμό που απαγορεύει στο Πεντάγωνο να παραδώσει στην Τουρκία μαχητικά F-35, όσο η Άγκυρα δεν δεσμεύεται να τερματίσει τις διαπραγματεύσεις της για την αγορά των S-400.
Η βάση του Ιντσιρλίκ
Από την αρχή της κρίσης με τις ΗΠΑ, στις αρχές Αυγούστου, διατυπώθηκε η άποψη από ΜΜΕ, προσκείμενα στην Άγκυρα, ότι πρέπει να «κλείσει» η αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ, η οποία βρίσκεται στη νότια Τουρκία και την χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ για να εξαπολύσουν πλήγματα εναντίον των τζιχαντιστών στη Συρία, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
