Σημαντικό πρόβλημα στην προσπάθεια επανένταξης αποτελεί το ποινικό στίγμα
Της Χρύσας Τσιώτση
Η είσοδος των νεαρών αποφυλακισμένων στην αγορά εργασίας αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, καθώς η επαγγελματική αποκατάσταση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία για τη συγκρότηση της κοινωνικής ταυτότητας του ατόμου και κατ' επέκταση συνιστά ένα δείκτη για το βαθμό της κοινωνικής ένταξης του αποφυλακισμένου.
Σημαντικό πρόβλημα στην προσπάθεια επανένταξης αποτελεί το ποινικό στίγμα που φέρει ο αποφυλακισμένος αφού αυτό αποτυπώνεται επισήμως στο ποινικό μητρώο που ο κάθε εργαζόμενος πρέπει να προσκομίζει κατά τη διαδικασία πρόσληψής του σε μία νέα εργασία.Ο εργοδότης συνήθως θεωρεί ότι ο αποφυλακισμένος έχει εγκληματική προδιάθεση και ότι πρόκειται να υποτροπιάσει και αυτό αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα και τροχοπέδη στην πρόσληψη του αποφυλακισμένου και φυσικά στην ομαλή ένταξή του στην κοινωνία.
Δυστυχώς οι αποφυλακισμένοι δεν παύουν να υποκινούν αρνητικά στερεότυπα και ιδίως στη δύσκολη περίοδο οικονομικής ύφεσης, η κοινωνική νοοτροπία και συμπεριφορά κυριαρχείται από εγκληματοφοβικά αισθήματα, επιφυλακτικότητα και ανασφάλεια.
Γνωρίζουμε το γενικό πλαίσιο και τα αισθήματα που κυριαρχούν στην κάθε προσπάθεια ένταξης του αποφυλακισμένου ατόμου στο κοινωνικό σύνολο. Το ερώτημα που προκύπτει είναι τί πρέπει να πράξουμε προκειμένου να επιλύσουμε το πρόβλημα αυτών των ατόμων.
Θα πρέπει να απαλείψουμε τις συνέπειες του εγκλεισμού και να επανασυνδέσουμε τον πρώην κρατούμενο με το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, την εκπαίδευση, την αγορά εργασίας κ.ο.κ. Επίσης, θα πρέπει να γίνει ακριβής προσδιορισμός του εργασιακού καθεστώτος στο οποίο μπορεί να ενταχθεί ο πρώην κρατούμενος (π.χ ,μαθητευόμενος, συμβασιούχος, επιδοτούμενος κ.ο.κ.) και έτσι με αυτόν τον τρόπο μπορεί να εκτιμηθεί ο βαθμός κοινωνικής ένταξης του ατόμου και αυτό εγγυάται την αποτροπή της πιθανότητας απορρόφησης του ατόμου από είδη απασχόλησης που κυμαίνονται στο χώρο της παραοικονομίας , οι οποίες αυξάνουν τις πιθανότητες εμπλοκής σε διαδικασίες κοινωνικού αποκλεισμού και περιθωριοποίησης που μπορούν να οδηγήσουν εκ νέου στην κατάσταση της ποινικής καταστολής.
Συνεπώς, κριτήριο της επιτυχίας των προγραμμάτων εργασιακής επανένταξης των αποφυλακισμένων είναι πέραν της ικανότητας να τους εντάσσουν, η ικανότητα να τους συγκρατούν σταθερά στη νόμιμη αγορά εργασίας, λειτουργώντας ανασταλτικά στην ποινική τους ανακύκλωση. Προς αυτή την κατεύθυνση σημαντικό ρόλο θα παίξει η αναμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου, όπως η άρση νομοθετικών διακρίσεων που δυσχεράνουν την ομαλή κοινωνική επανένταξη και επαγγελματική αποκατάσταση των πρώην κρατουμένων.
Στον τομέα της αγοράς εργασίας, θα πρέπει να υπάρξει η κατάλληλη συμβουλευτική προς τους εργοδότες ώστε να παύσουν σταδιακά τα κοινωνικά κλισέ που θέλουν τους αποφυλακισμένους να φέρουν ένα ποινικό στίγμα εφ΄ορου ζωής, ένα στίγμα που αποτελεί τροχοπέδη στην επαγγελματική και κοινωνική επανένταξή τους. Σημαντικό εγχείρημα προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η «Επάνοδος» μέσα από το έργο «Δίκτυο για την κοινωνική και επαγγελματική επανένταξη» που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος του ΕΣΠΑ «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 2007-2013». Η «Επάνοδος» αποτελεί ένα πρόσωπο Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με σκοπό «την επαγγελματική κατάρτιση και αποκατάσταση, οικονομική συμπαράσταση και σταδιακή κοινωνική επανένταξη των αποφυλακιζόμενων».
Η Επάνοδος άρχισε να λειτουργεί σχετικά πρόσφατα και αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες στη λειτουργία, χρηματοδότηση και στελέχωση της και αξιοποιώντας τη σχετική ευελιξία του νομικού καθεστώτος της, προσπαθεί να αντλεί πόρους για την ανάπτυξή της με τη συμμετοχή της σε προγράμματα εθνικού και ευρωπαϊκού επιπέδου.
Αξιοσημείωτη είναι επίσης, η δράση του Συλλόγου Συμπαραστάσεως κρατουμένων «Ονήσιμος» (η ονομασία του Συλλόγου προέρχεται από τον Άγιο και μαθητή του Αποστόλου Παύλου) που δίνει βοηθήματα και καλύπτει ανάγκες κρατουμένων και των οικογενειών τους, καθώς και των αποφυλακισμένων, καθώς παρέχει ψυχολογική υποστήριξη στους αποφυλακισμένους, παρέχει φιλοξενία σε ξενοδοχείο για ένα χρονικό διάστημα μετά την αποφυλάκιση, σε όσους αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα και μεταξύ άλλων μεριμνά για την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφυλακισμένων. Όλοι μπορούμε να βοηθήσουμε Συλλόγους, όπως ο Ονήσιμος παρέχοντας εθελοντική εργασία, είδη τροφίμων, καθαριότητας και πρώτων βοηθειών, κλινοσκεπάσματα, είδη ρουχισμού και υποδήματα, βιβλία, υλικά ζωγραφικής και χειροτεχνίας επαγγελματικής καταρτίσεως.
Ο Σύλλογος «Ονήσιμος» λειτουργεί ως Σωματείο αναγνωρισμένο ως Ειδικώς Φιλανθρωπικό (ΦΕΚ 883/τ.Β/4-12-1989) και τα γραφεία του βρίσκονται επί των οδών Ασκληπιού 60Α & Σεργίου Πατριάρχου 8 στην Αθήνα. Ο Σύλλογος αυτός δεν λαμβάνει επιχορηγήσεις, οπότε η βοήθεια και ο εθελοντισμός όλων κρίνεται άκρως απαραίτητος, ιδίως στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε.
